Κινηματογραφική Λέσχη Πάτρας: “Κατ’ Οίκον Περιορισμός” η προβολή της Δευτέρας

ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ-DELO
·         Σκηνοθεσία: Αλεξέι Γκερμάν Τζούνιορ

·         Σενάριο: Αλεξέι Γκερμάν Τζούνιορ, Μαρία Ογκνέβα

·         Ηθοποιοί: Μεράμπ Νινίτζε, Ρόζα Καιρούλινα.

·         Φωτογραφία:  Ιβάν Μπουρλάκοφ

·         Χώρα:  Ρωσία (Έγχρωμη)

·         Διάρκεια: 106΄

Πρώτη προβολή:     7.00 μμ.
Δεύτερη προβολή:   9.30 μμ.
Διακρίσεις:  3 Βραβεία και 6 Υποψηφιότητες

Asia Pacific Screen Awards 2021, Βραβείο Καλύτερης ανδρικής ερμηνείας
Cannes Film Festival 2021, Υποψηφιότητα για βραβείο Un Certain Regard στον σκηνοθέτη
FEST International Film Festival 2022, Βραβείο καλύτερης ταινίας
Pingyao International Film Festival 2021, Βραβείο Pleople’s Choice στον σκηνοθέτη.
Κομψός ρεαλισμός, κοινωνικής και πολιτικής κριτικής στην Ρωσία του Πούτιν.

Καφκική και σαρκαστική πολιτική καταγγελία που περιγράφει ανάγλυφα την «εσωτερική», βαθιά διαφθορά της ρώσικης κοινωνίας.

Παραπάνω από επίκαιρη και συγκρατημένα συγκινητική, η ταινία του Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ για την ελευθερία της έκφρασης στη Ρωσία. Επίσημη συμμετοχή στο τμήμα Ενα Κάποιο Βλέμμα στο 74ο Φεστιβάλ Καννών το 2021.
Οι μισές και πλέον ρωσικές ταινίες που φτάνουν στις ελληνικές αίθουσες, έχοντας συνήθως περάσει νωρίτερα από κάποιο πρωτοκλασάτο διεθνές φεστιβάλ, σχολιάζουν με ευθύ ή αλληγορικό τρόπο την εκτεταμένη διαφθορά μιας κοινωνίας πολλαπλά διαψευσμένων οραμάτων. Όπως αυτών για έναν επί της γης σοσιαλιστικό παράδεισο ή εκείνων για μια φιλελεύθερη δημοκρατία αξιοκρατίας, ισότητας και ελευθερίας του λόγου. Τα φιλμ του Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ δεν αποτελούν εξαίρεση, προεκτείνοντας την προβληματική του πατέρα του, ενός από τους διασημότερους σκηνοθέτες της περεστρόικα. Ο Αλεξέι Γκέρμαν (“20 Μέρες Χωρίς Πόλεμο”, “Ο Φίλος μου Ιβάν Λαπσίν”) εστίασε την εκλεκτική φιλμογραφία του, αποτελούμενη από μόλις έξι ταινίες, σε θέματα της σύγχρονης ρωσικής Ιστορίας, τα οποία προσέγγισε με κριτική διάθεση, ελάχιστα αρεστή στους κρατικούς γραφειοκράτες. Σε πιο ελεύθερο περιβάλλον, ο βραβευμένος με Χρυσό Αλέξανδρο (“Το Τελευταίο Τραίνο”) και Αργυρό Λιοντάρι (“Paper Soldier”) γιος του συνέχισε να επιτίθεται σε μια αδιάλλακτη και εκδικητική εξουσία, η πρακτική της οποίας, αντίθετα απ’ το όνομά της, δεν έχει αλλάξει στο ελάχιστο στο πέρασμα του χρόνου. Έτσι, στον “Εξόριστο Συγγραφέα” (2018) μαθαίνουμε τις αληθινές περιπέτειες του λογοτέχνη Σεργκέι Ντοβλάτοφ στο σοβιετικό Λένινγκραντ του ’70, ενώ στο “Κατ’ Οίκον Περιορισμός” τις μυθοπλαστικές αντίστοιχες του ακαδημαϊκού Νταβίντ Οκαλάντζε στη Ρωσία του Πούτιν.

Ο Νταβίντ είναι καθηγητής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο κι όταν κατηγορεί το δήμαρχο της πόλης του για οικονομικά σκάνδαλα, συνοδεία μιας τολμηρά σατιρικής γελοιογραφίας, βρίσκεται ο ίδιος άμεσα κατηγορούμενος για υπεξαίρεση. Τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό και πιέζεται από τους πάντες για να δηλώσει ένοχος πριν από την ακροαματική διαδικασία. Έτσι θα τιμωρηθεί με αναστολή κι όλοι θα είναι ευχαριστημένοι, ενώ σε άλλη περίπτωση κινδυνεύει με σίγουρη φυλάκιση. Καθώς η πίεση αυξάνεται και κάθε βίαια –ψυχολογική και σωματική– μέθοδος επιστρατεύεται, ο Γκέρμαν ακολουθεί τον πεισματάρη ήρωά του βαθιά στο ηθικό αδιέξοδό του. Η μητέρα του, αναπολώντας ανάλογες παρελθούσες περιπτώσεις, τον συμβουλεύει να συμβιβαστεί, όπως και η πρώην σύζυγός του, ενώ τα τοπικά μέσα ενημέρωσης τον διαπομπεύουν διαρκώς και η αστυνομία τον εκφοβίζει. Μόνο μερικοί από τους φοιτητές του τού συμπαρίστανται, ανίκανοι να παρέμβουν ουσιαστικά. Όπως κι ολόκληρη η κοινωνική δομή της σύγχρονης Ρωσίας, η οποία από την κορυφή έως τη βάση είναι παραδομένη στη διαφθορά και το φόβο. Ο Γκέρμαν την ξεγυμνώνει πλήρως και την εγκλωβίζει σε ένα μεγάλο δωμάτιο, του οποίου η σταδιακή αύξηση της αταξίας σκηνοθετείται με αλληγορική δεξιοτεχνία, αντανακλώντας μια χαοτική και απρόβλεπτη πραγματικότητα. Το τίμημα του να βρεις μέσα της μια ηθική πυξίδα είναι αβάσταχτο, με τις ευθείες αναφορές (ο ποιητής Όσιπ Μάντελσταμ) και το συγκινητικό φινάλε να δείχνουν το δρόμο.

Χρήστος Μήτσης

Η σχέση των Ρώσων (και Σοβιετικών) καλλιτεχνών με την εξουσία είναι αντικείμενο της τέχνης τους για πάνω από έναν αιώνα. Σχέση αλληλεξάρτησης, συχνά σχέση μοιραία. Ο Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού. Μέλος της σύγχρονης ρωσικής ιντελιγκέντσιας, γιος του Αλεξέι Γκέρμαν («Ο Φίλος μου Ιβάν Λαπσίν») που ήρθε σε κατά μέτωπο σύγκρουση με τη σοβιετική γραφειοκρατεία, στυλοβάτης του σινεμά της χώρας κι αμετακίνητος κριτής της με την ανοχή του κράτους, με τον «Εξόριστο Συγγραφέα» «ξεμπρόστιασε» με τρόπο λυρικό την ΕΣΣΔ του ’70 και τον Μπρέζνιεφ, με τη νέα του ταινία κατακρίνει με τρόπο κυνικό τη Ρωσία του Πούτιν.

Ηρωάς του και πάλι ένας άνθρωπος του πνεύματος, ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Νταβίντ (εκπληκτικό το διακριτικό, ευμετάβλητο, στην αιχμή της τραγωδίας με την κωμωδία πρόσωπο του Μεράμπ Νινίτζε), ο οποίος, με τη σιγουριά που χαρακτηρίζει τους καλλιεργημένους ανθρώπους, κατηγορεί και κοροϊδεύει στα social media τον Δήμαρχο της πόλης του. Αποτέλεσμα, να βρεθεί ο ίδιος κατηγορούμενος για υπεξαίρεση, σε κατ’ οίκον περιορισμό και σε αναμονή του δικαστηρίου.

Κλεισμένος μέσα στο μεγάλο, πρόσφορο για κινήσεις της κάμερας, σπίτι του, ο Νταβίντ θα δει να συγκεντρώνεται σιγά-σιγά στους χώρους του μια μικρογραφία της σύγχρονης Ρωσίας: από τη στωική, συμβιβασμένη μητέρα του με τις μνήμες της σοβιετικής εποχής, ως τη «σύγχρονη γυναίκα» που είναι η πρώην σύζυγός του, το λόγο των δημοσιογράφων που διαπερνά τους τοίχους, τη διεφθαρμένη αστυνομία του τραμπουκισμού.

Οσο ο Γκέρμαν, στην προηγούμενη ταινία του, επέλεξε ένα σχεδόν άυλο, ποιητικό ύφος, εδώ επιμένει στον κομψό ρεαλισμό, στήνοντας ένα γαϊτανάκι κοινωνικής και πολιτικής κριτικής που σε κάνει να χαμογελάς με τρόμο. Πάντα υπέρμαχος της διανόησης, δεν εγκαταλείπει ποτέ τον μετέωρο ήρωά του, όμως το βλέμμα του βρίσκεται, τελικά, εστιασμένο σε μια χώρα που συνεχίζει να ταλανίζεται από την ανισότητα, την καταπίεση, την καχυποψία: όπου ποτέ, μάλλον, δεν θα νικήσει ο «μικρός» άνθρωπος το Σύστημα, αλλά πάντα θα το θεωρεί παρακαταθήκη του να το πολεμά.

Λήδα Γαλανού

Aleksey German Jr.

Σεναριογράφος και Σκηνοθέτης, γεννήθηκε το 1976 στη Μόσχα, Ρωσία. Για τις ταινίες του έχει κερδίσει 21 Βραβεία και 34 υποψηφιότητες.Φιλμογραφία:  2021 Κατ΄Οίκον Περιορισμός, 2018 Εξόριστος Συγγραφέας, 2015 Pod elektricheskimi oblakami, 2013 Venice 70: Future Reloaded (Doc.), 2013 5000 Days Ahead (Short), 2011 Iz Tokio (Short), 2009 Korotkoe zamykanie, 2008 Bumazhnyy soldat, 2005 Garpastum, 2003 Το τελευταίο τρένο, 1999 Bolshoye osenneye pole (Short), 1998