Αν και φαινομενικά οι μεγάλες αλλαγές αρχίζουν με τα όσα εισάγει το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στην πραγματικότητα αυτός που αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό γιατί από φέτος έχει αλλάξει τους όρους χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια των έργων επεξεργασίας απορριμμάτων, αλλά και επειδή η Ελλάδα πληρώνει διαρκώς πρόστιμα για τη διαχείριση των σκουπιδιών μας, αφήνοντας παγωμένα δεκάδες έργα διαχείρισης των σκουπιδιών.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα θέλει να σταματήσει να πληρώνει υπέρογκα πρόστιμα για τη λειτουργία παράνομων χωματερών. Από το 2005 ως σήμερα, η χώρα μας έχει πληρώσει (επιβληθείσες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) καμπάνες που ξεπερνούν τα 60 εκατ. ευρώ για 1.125 χωματερές. Αυτές, την τελευταία πενταετία μειώθηκαν από τις 65 στις 20, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί, με το ΥΠΕΝ να έχει στόχο να μηδενίσει τα πρόστιμα ως το 2026.
Εκτός στόχων
Σύμφωνα άλλωστε με το πιο πρόσφατο early warning report της Κομισιόν προς την Ελλάδα (2023), η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω από τους στόχους του 10% για το 2030, αλλά και από τον μέσο όρο της Ε.Ε., καθώς συνεχίζει να προωθεί προς ταφή χωρίς επεξεργασία το 77,7% των σκουπιδιών της. Ομοίως, από τα σκουπίδια δεν ανακυκλώνεται ποσοστό μεγαλύτερο του 21%, με τον ευρωπαϊκό στόχο που έχει τεθεί να θέλει αυτό το ποσοστό να φτάνει στο 55% το 2025.
Εάν οι συνεχείς αποκαλύψεις παράνομων χωματερών ακόμα και σε περιοχές Natura (μάλιστα σε μια περίπτωση είχε… μπαζωθεί με σκουπίδια ολόκληρο ρέμα που διερχόταν από παρθένο δάσος) δεν είναι αρκετές, τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η WWF Ελλάς είναι αποκαρδιωτικά. Σύμφωνα με αυτά, η χώρα μας παράγει περίπου 31 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων ετησίως, εκ των οποίων τα 12,5 εκατομμύρια είναι αγροκτηνοτροφικά απόβλητα, τα 7,5 βιομηχανικά, τα 5 απόβλητα εκσκαφών και κατεδαφίσεων και τα υπόλοιπα 6 εκατομμύρια είναι τα αστικά.
Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η χώρα θα μπορέσει να πιάσει τον στόχο του 10% για τα απορρίμματα που κατευθύνονται για υγειονομική ταφή ως το 2030, με την ολοκλήρωση των μονάδων αποβλήτων μαζί με τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης. Αυτές θα υλοποιηθούν με ιδιωτικά κεφάλαια και θα λειτουργούν είτε ως ΣΔΙΤ είτε ιδιωτικά και τον ρόλο που παίζουν στην επίτευξη των στόχων καταδεικνύει το γεγονός ότι σε τρεις περιφέρειες όπου λειτουργούν οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων έχει μειωθεί η ταφή απορριμμάτων κάτω από 50%.
Αυστηρές κυρώσεις
Πλέον γίνεται αυστηρή η ιχνηλασιμότητα των αποβλήτων, με βαριές κυρώσεις να προβλέπονται για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που δεν υποβάλλουν εκθέσεις αποβλήτων και δεν καταχωρίζουν τα στοιχεία τους στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ), ενώ προβλέπονται και παρεμβάσεις σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Για να προληφθούν τα πρόστιμα από την Ε.Ε. και να αποτραπεί η επιβάρυνση της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, εφεξής ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης θα αποφασίζει την άμεση παρέμβαση του υπουργείου όταν τίθενται θέματα σχετικά με την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων. Ουσιαστικά αυτό αφορά τις περιπτώσεις δήμων που δεν συμμορφώνονται και ιδίως εκεί που υπάρχει παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης για χωματερές, δίνοντας τη δυνατότητα στο υπουργείο να παρέμβει.
Για τον λόγο αυτό, από την πρώτη μέρα του 2025, οι φορείς λειτουργίας των ΚΔΑΥ θα διενεργούν δειγματοληψίες και αναλύσεις επί των εισερχομένων φορτίων ανά Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εξυπηρετούν προκειμένου να υπολογίζεται η ποσότητα των ανακυκλώσιμων αποβλήτων συσκευασιών και λοιπών υλικών, καθώς και το υπόλειμμα που αντιστοιχεί στους ΟΤΑ α’ βαθμού, χρησιμοποιώντας ενιαία μέθοδο δειγματοληψίας και ανάλυσης.
Δίνεται επίσης η δυνατότητα ανάθεσης της ανακύκλωσης σε ιδιώτες σε μικρούς πληθυσμιακά ορεινούς και νησιωτικούς δήμους, με το ΥΠΕΝ να αναλαμβάνει τα έξοδα. Σε περίπτωση που προκύψει ανάγκη, προβλέπεται να μπορούν να μεταφερθούν διά θαλάσσης όλα τα χωριστά ανακυκλώσιμα υλικά που θα έχουν συλλεχθεί, κάτι που μέχρι σήμερα δεν ίσχυε για απόβλητα όπως το τυπωμένο χαρτί, τα κλωστοϋφαντουργικά κ.ά. Στη διακριτική ευχέρεια του υπουργού εναπόκειται και η έκδοση απόφασης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας περί καθορισμού ελάχιστων επιμέρους κατηγοριών υλικών συσκευασίας και ελάχιστων υποχρεωτικών ποσοστών διαφοροποίησης των χρηματικών εισφορών ανά επιμέρους συσκευασία, για τις επιμέρους κατηγορίες συσκευασίας, αφού για την πλαστική συσκευασία ήδη περιλαμβάνονται στον νόμο οι επιμέρους κατηγορίες υλικών και τα ελάχιστα ποσοστά διαβάθμισης των χρηματικών εισφορών.
Αλλαγές έρχονται και στο σύστημα για συσκευασίες φυτοφαρμάκων, όπου δημιουργείται ειδικό σύστημα συλλογής και διαχείρισης των πλαστικών συσκευασιών φυτοφαρμάκων. Πρόκειται για επιταγή της κοινοτικής νομοθεσίας, με το συλλογικό σύστημα διαχείρισης αυτών των συσκευασιών να έχει ήδη αρχίσει να δημιουργείται πριν από την κατάθεση του νομοσχεδίου.
Παραγωγή ρεύματος
Το σχέδιο θέλει την Ελλάδα να προωθεί την ανακύκλωση των απορριμμάτων και να διαχειρίζεται τα μη ανακυκλώσιμα -για παράδειγμα, τα οργανικά- σκουπίδια. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι τα απορρίμματα που είναι αδύνατο να αξιοποιηθούν για ανακύκλωση θα προωθούνται για περαιτέρω διαλογή και επεξεργασία και θα κομποστοποιούνται για να παραχθεί βιομάζα. Από εκεί θα κινούνται προς δύο κατευθύνσεις. Η μία θα είναι η καύση τους για την παραγωγή ενέργειας -πρακτική η οποία εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό από άλλα κράτη της Ε.Ε.- με μηδενικούς ρύπους και η άλλη η καύση τους από βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει μιλήσει για τεράστια ευκαιρία να εξελιχθεί η χώρα μας σε πρωταγωνίστρια στην παραγωγή ενέργειας από σκουπίδια και την ανακύκλωση. «Αυτή είναι η βασική κατεύθυνση της ανακύκλωσης, την οποία θα εφαρμόσουμε και στον καφέ κάδο. Είναι μια πολύ σημαντική μετάβαση η οποία αφορά και τα οργανικά. Εχουμε την τεράστια ευκαιρία όλα τα οργανικά που παράγουν η εστίαση και οι δομές φιλοξενίας -και είναι τεράστια η ποσότητα, περίπου το 50%- να μπουν το ταχύτερο σε ένα σύστημα και να δημιουργήσουμε ενέργεια από βιομάζα μηδενικών ρύπων», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης σε παρέμβασή του στη Βουλή για το θέμα.
Το υπουργείο έχει ήδη έτοιμο το σχέδιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από απορρίμματα, η οποία θα προστεθεί στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ της χώρας. Ετσι, έχει ανοίξει ο δρόμος για τα… «φουγάρα» της καύσης των στερεών αποβλήτων που κινητοποιούν τους μεγαλύτερους ομίλους της χώρας και επενδύσεις ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ.
Βάσει μελέτης που έχει στα χέρια του το ΥΠΕΝ, η παραγωγή ενέργειας από τα σκουπίδια είναι μια βιώσιμη λύση, η οποία δεν θα αποφέρει μόνο κέρδος, αλλά και θα βοηθήσει στην επίτευξη του στόχου για ταφή μόνο του 10% των απορριμμάτων που παράγει η χώρα. Η μελέτη αυτή εκτιμά ότι 5 με 6 νέες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων (SRF, RDF) που σχεδιάζονται, θα παράγουν ποσότητα καυσίμου που θα κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 1,6 εκατομμυρίων τόνων, από το οποίο ένα τμήμα θα κατευθύνεται για καύση στα τσιμεντάδικα και το υπόλοιπο θα καίγεται σε ενεργειακές μονάδες. Σύμφωνα με κυβερνητικό σχέδιο, η προετοιμασία του ΥΠΕΝ θα ξεκινήσει μετά το καλοκαίρι ώστε οι διαγωνισμοί να βγουν στον αέρα από το 2025.
Αυτό εκτιμάται ότι θα δώσει νέα πνοή και στην ανακύκλωση η οποία ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν στην Ελλάδα, αλλά ουσιαστικά δεν εφαρμόζεται. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με στοιχεία των φορέων που λειτουργούν τους μπλε κάδους, περίπου το 45% των απορριμμάτων που καταλήγουν σε αυτούς είναι μη ανακυκλώσιμα υλικά. Από την άλλη, η WWF διαπιστώνει ότι ακόμα και στην Αττική, τουλάχιστον 10 μεγάλοι δήμοι δεν κάνουν καμία ανακύκλωση, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μπλε κάδους. Αυτό σημαίνει ότι, ελλείψει ειδικών οχημάτων και εγκαταστάσεων, όλα τα σκουπίδια συλλέγονται από το ίδιο απορριμματοφόρο και, είτε οδηγούνται στη μονάδα επεξεργασίας, είτε, το συνηθέστερο, για θάψιμο. Ετσι εξηγείται ότι οι δήμοι εισφέρουν μόλις κατά 5% στην ανακύκλωση στη χώρα.
Ακόμα και στις μονάδες επεξεργασίας τα πράγματα δεν είναι απαραίτητα όπως θα έπρεπε. Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη διαπίστωνε προ τετραετίας ότι ένα μέρος των κέντρων ανακύκλωσης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τα μικρότερα που περνούν ευκολότερα από το ραντάρ των ελεγκτικών αρχών, λειτουργούν χωρίς επαρκείς περιβαλλοντικούς όρους. Αυτό μεταφράζεται ότι ουσιαστικά λειτουργούν σαν χωματερές και εν μέρει μπορεί να δικαιολογεί το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ξεσπάσει περισσότερες από 30 πυρκαγιές σε μονάδες ανακύκλωσης.
Οπως και να ’χει, βάσει έρευνας της WWF (2019), κάθε Ελληνας παράγει περίπου 68 κιλά πλαστικών σκουπιδιών ετησίως, από τα οποία μόλις τα 6,5 ανακυκλώνονται. Τα υπόλοιπα 5,7 θάβονται και τα 4,5 δεν συλλέγονται και διαρρέουν στη φύση. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος, η εκτίμηση αυτή της WWF σημαίνει ότι 50.000 τόνοι πλαστικών από το Εθνικό Σύστημα Παραγωγής Αποβλήτων καταλήγουν στη φύση κάθε χρόνο και από αυτούς 11.700 τόνοι καταλήγουν στη θάλασσα (ουσιαστικά επιστρέφοντας στο… στομάχι μας σε ένα μεγάλο μέρος, μέσω των ψαριών και της γενικότερης ρύπανσης).
Η πίτα των 5 δισ.
Ολες αυτές οι εξελίξεις που… αναμένονταν σχετικά με την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διαχείρισης απορριμμάτων έχουν προκαλέσει ευρεία κινητικότητα στον επιχειρηματικό τομέα, ο οποίος έχει ανάψει τις μηχανές με στόχο τη διεκδίκηση της πίτας που προκύπτει από τα σκουπίδια και η οποία μπορεί να φτάσει τα 5 δισ. ευρώ (μέσω ΣΔΙΤ, αλλά και της δημιουργίας και λειτουργίας μονάδων). Αυτή η κινητικότητα έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα, όπως καταδεικνύουν οι επιχειρηματικές συμμαχίες μεταξύ μεγάλων σχημάτων, αλλά και οι εξαγορές μικρότερων επιχειρήσεων από ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους. Στον τομέα των συμφωνιών στρατηγικού χαρακτήρα, οι πιο πρόσφατες αφορούν τις εξαγορές των Θαλής-Ηλέκτωρ (ανήκε στον όμιλο Ελλάκτωρ) από τον όμιλο Motor Oil και της Watt (W.A.T.T. Recycling του Θανάση Κατρή) από την Ηρακλής.
Σε ό,τι αφορά τη Motor Oil, η οικογένεια Βαρδινογιάννη αποφάσισε προ διετίας να μπει στη μάχη της διαχείρισης σκουπιδιών, αγοράζοντας πρώτα τη Thalis και ολοκληρώνοντας φέτος το πολύμηνο φλερτ με την Ηλέκτωρ (η οποία διαθέτει το ισχυρό χαρτί της εμπειρίας από την κατοχή έργων διαχείρισης και ανακύκλωσης σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Κύπρος κ.ά., αλλά και ανεκτέλεστο υπόλοιπο που ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ), εξαγοράζοντας το 94,44% της εταιρείας (το υπόλοιπο 5,56% ελέγχει η εταιρεία Aresa Management Ltd) αντί συνολικού τιμήματος 114,73 εκατ. ευρώ.
Τη δυναμική είσοδο των μεγάλων τσιμεντοβιομηχανιών μέσω εξαγορών και συμφωνιών στον κλάδο επιβεβαίωσε πανηγυρικά και η εξαγορά της Watt από την ΑΓΕΤ Ηρακλής του ομίλου Lafarge. Η τσιμεντοβιομηχανία που είχε παρουσία στον χώρο με τη Geocycle Hellas εξαγόρασε μία από τις παλαιότερες εταιρείες διαχείρισης απορριμμάτων στη χώρα. Την είχε ιδρύσει το 1985 ο Θανάσης Κατρής. Ονομαζόταν ΤΟΜΗ.
Η ΤΙΤΑΝ, από την άλλη, έχει προτιμήσει να εισέλθει στον χώρο όχι με εξαγορές, αλλά με στρατηγικές συμμαχίες, όπως αυτή που έχει με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Η συμμαχία της Titan Cement International με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, που βλέπουμε να διεκδικεί το ΣΔΙΤ των 202 εκατ. ευρώ στο έργο των Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας, δεν είναι η μοναδική. Σε άλλον διαγωνισμό, ύψους 450 εκατ. ευρώ, για άλλο έργο της Βορείου Ελλάδος, βλέπουμε συμμαχίες των Ιntrakat – Watt – Geocycle, ΑΒΑΞ – Θαλής, Ηλέκτωρ – Ακτωρ Παραχωρήσεις, METKA-Metlen, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στην κούρσα για τα σκουπίδια ισχύουν αναγκαστικά οι όποιες επιχειρηματικές συμμαχίες προϋπάρχουν σε άλλους τομείς.
Ετσι, βλέπουμε ότι παρά το γεγονός πως η Motor Oil και η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υλοποιούν από κοινού το μεγάλο project για τον νέο ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό φυσικού αερίου στην Κομοτηνή και κινούνται μαζί σε ορισμένα έργα ΑΠΕ, δεν πράττουν το ίδιο στα σκουπίδια, όπου η ΤEΡΝΑ Ενεργειακή έχει συμφωνίες με την ΤΙΤΑΝ, ενώ η Ηλέκτωρ εμφανίζεται κατά περίπτωση μαζί με την Ακτωρ Παραχωρήσεις ή μέσω της Thalis και με την Avax (οικογένεια Ιωάννου). Η δε Watt μεταβίβασε μεν τις δύο μονάδες ανακύκλωσης (ΚΔΑΥ) σε Φυλή και Κορωπί στον όμιλο Lafarge, διατηρεί όμως τη στρατηγική συνεργασία στα έργα με την Intrakat.
Και ενώ αυτόνομα, ενδεχομένως και μέσω εξαγορών, προτίθεται να κινηθεί στη διαχείριση απορριμμάτων η διοίκηση των ΔΕΗ και Metlen, δυναμική είσοδο στον κλάδο κάνει και η Intrakat, η οποία στη νέα εποχή της (υπό τους Εξάρχου – Μπάκο – Καϋμενάκη) διεκδικεί με αξιώσεις μέρος της πίτας. Και αυτή κινείται με επιλογή συμμαχιών, όπως έκανε για το ΣΔΙΤ Κεντρικής Μακεδονίας που κατέβηκε με τις Watt και Geocycle, ενώ παλιότερα υλοποίησε τη Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Νομού Σερρών σε κοινοπραξία με τις Archirodon και Envitec. Η τελευταία αποτελεί έναν επίσης από τους παλιούς του χώρου, αφού είχε ιδρυθεί το 1991 από τον πρόωρα χαμένο Χρήστο Δρακόπουλο και τον σημερινό επικεφαλής της Παναγιώτη Καλογερόπουλο, καταγράφοντας σημαντική παρουσία στον τομέα επεξεργασίας αστικών απορριμμάτων στη χώρα μας, έχοντας κατασκευάσει τα τρία πρώτα σχετικά έργα στη Δυτική Αττική (Ανω Λιόσια), στην Καλαμάτα και στα Χανιά.
Ως εκ τούτου, στο στόχαστρο των ισχυρότερων επιχειρηματικών ομίλων της χώρας έχει τεθεί ως πολύφερνη νύφη για εξαγορά η εταιρεία Μεσόγειος της οικογένειας Γεωργόπουλου. Καθώς εδώ και παραπάνω από 25 χρόνια είναι, αν όχι το μεγαλύτερο, ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στη διαχείριση αποβλήτων, υδάτων, καθαρής ενέργειας, φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρεται να αποτελέσει αντικείμενο εξαγοράς κάποιων από τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που την πολιορκούν, με αποτέλεσμα τώρα να βολιδοσκοπείται ως δυνητικός στόχος στρατηγικών συνεργασιών, ενώ επιλέγει να αναπτύσσεται αυτόνομα και να κατέρχεται στα έργα με τη MYTILINEOS.
Η εταιρεία Μεσόγειος ιδρύθηκε από τον σημερινό της πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Διονύση Γεωργόπουλο ως ΕΠΕΜ και εξελίχθηκε με τη συνδρομή της μετέπειτα συζύγου του, Αγγελικής Κάτσιου, σε Μεσόγειος. Στην πολύχρονη διαδρομή της έχει δει, το 2010, την είσοδο των Θανάση και Πάνου Λασκαρίδη με την απόκτηση του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας (μέσω της κυπριακής Cinda) και την επιστροφή αυτού του ποσοστού τον περασμένο Απρίλιο στον ιδρυτή. Σήμερα, ο κ. Γεωργόπουλος με τη σύζυγό του ελέγχουν το 28,5% της εταιρείας, με την υπόλοιπη μετοχική σύνθεση να έχει ως εξής: Μεσόγειος Α.Ε./ίδιες μετοχές το 50% και 21% διαθέτει η κόρη του εκλιπόντος συνιδρυτή της εταιρείας Γιώργου Αλέγρα, Ελεωνόρα.
Τι αλλάζει με τα μπουκάλια
Στα δημοφιλή το τελευταίο διάστημα βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα που συγκρίνουν τη διαφορά της κουλτούρας των Ευρωπαίων με τους Αμερικανούς πολίτες, οι Γερμανοί απορούν για τον λόγο που οι Αμερικανοί πετούν στα σκουπίδια τα κουτάκια και τα μπουκαλάκια από τα αναψυκτικά τους. Στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι κοινός τόπος η επιστροφή των χρησιμοποιημένων πλαστικών και αλουμινένιων συσκευασιών με το… αζημίωτο. Αυτό θα γίνει καθημερινότητα και στην Ελλάδα, καθώς από τον Δεκέμβριο του 2025 θα εφαρμοστεί και στη χώρα μας το σύστημα εγγυοδοσίας. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές θα πληρώνουν ακριβότερα ως και 0,15 ευρώ για τα μπουκάλια από πλαστικό και αλουμίνιο, ποσό που θα επιστρέφεται με τη μορφή κουπονιού όταν θα επιστρέφουν τις άδειες συσκευασίες σε συγκεκριμένα σημεία για να ανακυκλωθούν.
Tα απορρίμματα σε αριθμούς
31 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων ετησίως παράγει η χώρα μας, εκ των οποίων τα 12,5 εκατομμύρια είναι αγροκτηνοτροφικά απόβλητα, τα 7,5 βιομηχανικά, τα 5 απόβλητα εκσκαφών και κατεδαφίσεων και τα υπόλοιπα 6 εκατομμύρια είναι τα αστικά
2 δισ. ευρώ ξοδεύουν οι δήμοι για την αποκομιδή, τη συλλογή, τη μεταφορά και τη διάθεση των απορριμμάτων στους ΧΥΤΑ
60 εκατ. ευρώ σε πρόστιμα έχει πληρώσει από το 2005 ως σήμερα, η χώρα μας για τη λειτουργία 1.125 παράνομων χωματερών
68 κιλά πλαστικών σκουπιδιών ετησίως παράγει κάθε Ελληνας, από τα οποία μόλις τα 6,5 ανακυκλώνονται. Τα υπόλοιπα 57 θάβονται και τα 4,5 δεν συλλέγονται και διαρρέουν στη φύση
50.000 τόνοι πλαστικών από το Εθνικό Σύστημα Παραγωγής Αποβλήτων καταλήγουν στη φύση κάθε χρόνο και από αυτούς 11.700 τόνοι καταλήγουν στη θάλασσα
