Η γη έχει χάσει τόση υγρασία του εδάφους της τα τελευταία 40 χρόνια ώστε είναι πιθανό να αλλάξει η περιστροφή του πλανήτη, μετατοπίζοντας τη θέση του Βόρειου Πόλου. Αυτό δεν είναι ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ούτε το κεντρικό θέμα κάποιου μυθιστορήματος.Είναι ένα από τα πολλά ανησυχητικά συμπεράσματα μιας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Science και παρακολουθεί πώς οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν διαταράξει τον παγκόσμιο κύκλο του νερού.
Όπως δήλωσαν οι επιστήμονες που τη συνέταξαν, η επίμονη απώλεια νερού από την ξηρά στους ωκεανούς έχει στεγνώσει τεράστια τμήματα κάθε ηπείρου και μπορεί πλέον να είναι μη αναστρέψιμη.
«Αυτή η μελέτη παρέχει ισχυρές ενδείξεις μιας μη αναστρέψιμης μετατόπισης στις χερσαίες πηγές νερού υπό τις παρούσες αλλαγές στο κλίμα», δήλωσε ένας από τους βασικούς συντάκτες της.
Σε ορισμένες περιοχές, θα πρέπει να υπάρχουν βροχοπτώσεις πολύ πάνω από το μέσο όρο για 10 συναπτά έτη για να ανακάμψουν από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας. Κάτι που θεωρείται απίθανο να συμβεί.
Κατά τους επιστήμονες, σε κάποια εκατομμύρια χρόνια η Γη θα μπορούσε να γίνει τόσο ξηρή όσο ο Άρης, μια έρημος χωρίς ατμόσφαιρα…
Η νέα μελέτη περιγράφει το μέγεθος των αλλαγών που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα. «Αυτό που δημιουργεί την αλλαγή στην υγρασία και μια αστάθεια στην ατμόσφαιρα είναι το μικροσκοπικό μόριο CO2 που συνεχίζουμε να αντλούμε ασταμάτητα», όπως αναφέρουν.
Τι λένε οι αριθμοί
Όταν οι ερευνητές συνδύασαν δορυφορικά δεδομένα σχετικά με το νερό στο έδαφος, μετρήσεις της στάθμης της θάλασσας και παρατηρήσεις των βροχοπτώσεων, βρήκαν μια «δραματική εξάντληση της υγρασίας του εδάφους». Τα εδάφη έχασαν περίπου 1.614 γιγατόνους νερού μεταξύ 2000 και 2002 – ένα μεγάλο βήμα προς τα κάτω στην παγκόσμια υγρασία του εδάφους από το οποίο δεν υπήρξε ανάκαμψη. Αντ ‘αυτού, η εξάντληση συνεχίστηκε, με τα εδάφη να χάνουν επιπλέον 1.009 γιγατόνους νερού από το 2003 έως το 2016. Συγκριτικά, το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας έχασε περίπου 900 γιγατόνους νερού από το λιώσιμο των πάγων μεταξύ 2002 και 2006.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι αυτή η μείωση οφείλεται κυρίως στις μεταβολές των προτύπων βροχόπτωσης και στην ένταση της εξάτμισης λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας. Από το 2021, η υγρασία του εδάφους δεν είχε ανακάμψει, σημειώνουν οι συγγραφείς, προσθέτοντας ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα ανάκαμψης υπό τις τρέχουσες κλιματικές συνθήκες.
Οι ερευνητές, εξετάζοντας τα δεδομένα, παρατήρησαν μια σταδιακή αλλαγή στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, κάτι που φαινόταν αφύσικο. Όταν αφαίρεσαν όλους τους πιθανούς παράγοντες που μπορεί να συνέβαλαν, η υγρασία του εδάφους εξήγησε το φαινόμενο, με την απώλεια της. Έτσι, η κατά 1 χιλιοστό παγκόσμια μέση άνοδος της στάθμης της θάλασσας αντιπροσωπεύει 360 γιγατόνους νερού που χάνονται από την ξηρά.
Το χειρότερο είναι ότι δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει αυτή η τάση, ενώ ακόμη κι αν υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις τα εδάφη μπορεί να συνεχίσουν να στεγνώνουν.
Την ίδια ώρα και ενώ συμβαίνουν αυτά, η χρηματοδότηση σε παγκόσμιο επίπεδο για την παρακολούθηση του εδάφους μειώνεται και ο αριθμός των σταθμών μετρητών λιγοστεύει.
Οι κίνδυνοι
Η ανακατανομή του νερού μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η γη ταλαντεύεται καθώς περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της. Με βάση τη μελέτη, οι αλλαγές στην περιστροφή της Γης συσχετίστηκαν με την αλλαγή της κατανομής του νερού στον πλανήτη, με την ταλάντευση να συμπεριφέρεται όπως αναμενόταν με λιγότερη υγρασία στο έδαφος και περισσότερο νερό στους ωκεανούς.
Με βάση ειδικούς επιστήμονες-μέλη της ομάδας, τα τελευταία 100 χρόνια η απώλεια μαζών πάγου έχει μετατοπίσει την ακριβή θέση του άξονα περιστροφής κατά περίπου 20 μέτρα.
Γνωρίζοντας πού βρίσκεται το ακριβές σημείο περιστροφής σε σχέση με άλλα σταθερά σημεία στο διάστημα είναι η βάση για όλη τη σύγχρονη πλοήγηση GPS, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων, αλλά οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν επίσης νωρίς ότι η ταλάντευση της γης παρείχε επίσης πληροφορίες για την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος.
«Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας σας λέει για τους συνολικούς όγκους νερού, αλλά δεν λέει από πού προήλθε. Η πολική κίνηση, από την άλλη πλευρά, είναι ευαίσθητη στη γεωγραφική κατανομή της μάζας» ανέφεραν.
Η δορυφορική αποστολή Gravity Recovery and Climate Experiment (GRACE) που ξεκίνησε το 2002 επέτρεψε τις παρατηρήσεις για το πώς αλλάζει η κατανομή της μάζας στον πλανήτη, ιδιαίτερα μέσω της παρακολούθησης της επίγειας αποθήκευσης νερού, μετρώντας τις αλλαγές στη βαρύτητα.
Κατά τους ερευνητές, είναι σημαντικό να πάμε πίσω στη δεκαετία του 1980, όταν η μέση παγκόσμια θερμοκρασία άρχισε να αυξάνεται απότομα, για να κατανοήσουμε τις αλλαγές που μετρήθηκαν στη νέα μελέτη.
Αρχικά, οι επιστήμονες ήταν προβληματισμένοι ότι το έλλειμμα πίεσης ατμών – ένα μέτρο για το πόση υγρασία υπάρχει στον αέρα σε σύγκριση με αυτό που θα μπορούσε να κρατήσει σε μια δεδομένη θερμοκρασία – δεν αυξήθηκε αμέσως για να ταιριάζει με τις αυξανόμενες θερμοκρασίες. Αλλά ξεκινώντας περίπου το 2000, το έλλειμμα πίεσης ατμών άρχισε να αυξάνεται πολύ απότομα, συμπίπτοντας με την περίοδο ανάλυσης.
Αυτό συνέπεσε με μια «ασυνήθιστη» τριετή μείωση των παγκόσμιων βροχοπτώσεων από το 2000 έως το 2003, οδηγώντας στη μείωση της υγρασίας του εδάφους που συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι το 2021. Οι δύο μεγάλες μειώσεις ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και το 2015 και 2016, η δεύτερη συνδέεται με το ισχυρό Ελ Νίνιο, μια θερμή φάση ενός τροπικού κύκλου του Ειρηνικού Ωκεανού που μετατοπίζει τα παγκόσμια πρότυπα βροχοπτώσεων. Ένα ακόμη ισχυρό Ελ Νίνιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα άλλο μεγάλο βήμα μείωσης της παγκόσμιας υγρασίας του εδάφους.
Οι περιφερειακές επιπτώσεις εξακολουθούν να είναι ανησυχητικές, όπως για παράδειγμα, μια εξαιρετικά ασυνήθιστη και συνεχιζόμενη ξηρή περίοδο στον Αμαζόνιο. «Αν κοιτάξετε τα δεδομένα GRACE πάνω από τον Αμαζόνιο, αυτό είναι πραγματικά τρομακτικό», είπαν οι επιστήμονες.
Έτσι, η ξηρασία, σε πολλές περιπτώσεις, είναι μια ακόμη αργή επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
«Αυτό θέτει πραγματικά σε κίνδυνο την επισιτιστική μας ασφάλεια και την οικονομία και πρέπει να βάλουμε φρένο»…
