Το πρώτο βήμα για τη χαλάρωση ενός εκ των μέτρων που χαρακτηρίζουν την πανδημία COVID-19 έγινε. Από το Σάββατο η χρήση μάσκας προσώπου σε εξωτερικούς χώρους δεν είναι υποχρεωτική. Η χαλάρωση αυτού του μέτρου συνοδεύεται με μία ισχυρή σύσταση των ειδικών για χρήση μάσκας όταν επικρατεί συνωστισμός, καθώς και από άτομα που ανήκουν σε ομάδες πληθυσμού με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης και από ανεμβολίαστους. Oπως άλλωστε αναφέρουν οι ειδικοί επιστήμονες, «το μήνυμα “πετάμε τις μάσκες” είναι λάθος». Το επόμενο διάστημα και ανάλογα με την εξέλιξη της επιδημιολογικής εικόνας της πανδημίας αναμένεται να ανοίξει η συζήτηση και για τη χρήση της μάσκας σε εσωτερικούς χώρους με διαβάθμιση κινδύνου. Για παράδειγμα, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να «αποχωριστούμε» τη μάσκα σε μέσα μαζικής μεταφοράς όπου επικρατεί συνωστισμός και δεν αερίζεται ο χώρος ή στα σούπερ μάρκετ, ενώ αντίθετα θα είναι πιο εύκολη μία χαλάρωση της χρήσης της σε έναν εργασιακό χώρο με λίγους –εμβολιασμένους– εργαζομένους και με ανοιχτά παράθυρα.
«Η υποχρεωτικότητα της μάσκας σε εξωτερικούς χώρους αποφασίστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο λόγω έλευσης της “Ομικρον” και των χαρακτηριστικών της, δηλαδή της υψηλής μεταδοτικότητάς της και της ικανότητάς της να προκαλεί μολύνσεις ακόμα και σε άτομα με ανοσία», σημειώνει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής στο Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής. Και συνεχίζει: «Τώρα είμαστε σε μία περίοδο αποκλιμάκωσης της πανδημίας σε ό,τι αφορά τον αριθμό των κρουσμάτων, αλλά και την πίεση στο ΕΣΥ, την κάλυψη των κλινών νοσηλείας, τις σοβαρές νοσήσεις και τους θανάτους. Η συγκυρία είναι τέτοια ώστε μπόρεσε να γίνει η συζήτηση για την άρση της υποχρεωτικότητας σε εξωτερικούς χώρους».
Σύμφωνα με τον κ. Παρασκευή, στον βαθμό που θα τηρηθεί η σύσταση για τη χρήση μάσκας από τους ευάλωτους και σε περίπτωση συνωστισμού, η χαλάρωση του συγκεκριμένου μέτρου είναι ασφαλής. Oπως διευκρινίζει, «εάν όμως δεν φοράει κανείς μάσκα σε εξωτερικό χώρο με συνωστισμό, ο κίνδυνος υπάρχει. Το μήνυμα “πετάμε τη μάσκα” είναι λάθος. Το σωστό μήνυμα είναι “δεν φοράω μάσκα σε ανοιχτούς χώρους όταν δεν βρίσκομαι με άλλους ανθρώπους”».
Ο κ. Παρασκευής επισημαίνει ότι ανάλογα με την εξέλιξη του επιδημιολογικού φορτίου θα ανοίξει και η συζήτηση σχετικά με τη χρήση μάσκας στους κλειστούς χώρους. «Σε όλους τους εσωτερικούς χώρους θα αξιολογηθούν οι περιστάσεις και οι συνθήκες, όπως ο συνωστισμός, η δυνατότητα αερισμού του χώρου και η δυνατότητα τήρησης αποστάσεων και θα υπάρχει μία διαβάθμιση κινδύνου. Π.χ. γνωρίζουμε ότι στα ΜΜΜ ο κίνδυνος παραμένει αυξημένος λόγω συνωστισμού και αδυναμίας αερισμού των χώρων. Αντίθετα, ο κίνδυνος είναι μικρότερος π.χ. σε εργασιακούς χώρους με μικρό αριθμό εργαζομένων, καθήμενων, όπου το ένα γραφείο είναι σε απόσταση από το άλλο και υπάρχει δυνατότητα αερισμού».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμα και σε κλειστούς χώρους χαμηλού κινδύνου κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει η σύσταση για χρήση μάσκας από ευπαθείς ομάδες πληθυσμού και ανεμβολίαστους.
«Το μήνυμα “πετάμε τη μάσκα” είναι λάθος. Το σωστό μήνυμα είναι “δεν φοράω μάσκα σε ανοιχτούς χώρους όταν δεν βρίσκομαι με άλλους ανθρώπους”».
Ο κ. Παρασκευής τονίζει ότι σε κάθε περίπτωση η χρήση της μάσκας είναι μία θετική κληρονομιά της πανδημίας. «Πριν από την έλευση της πανδημίας, στον δυτικό κόσμο η χρήση μάσκας προσώπου ήταν ελάχιστη. Ακόμα κι αν περάσουμε σε άλλο στάδιο διαχείρισης της πανδημίας και η μάσκα δεν είναι υποχρεωτική, είναι ένα μέτρο με το οποίο εξοικειωθήκαμε και μπορεί εφόσον το επιλέγουμε να μας προφυλάσσει και από άλλους αναπνευστικούς ιούς».
Οι μελέτες
Η χρήση μάσκας αποδείχθηκε ένα σπουδαίο όπλο προστασίας από την COVID-19. Οι παράγοντες που καθορίζουν τον βαθμό προστασίας μιας μάσκας είναι η σωστή χρήση της, το είδος της μάσκας, η συγκέντρωση του ιού στα σταγονίδια του αναπνευστικού που διαχέει στο περιβάλλον ο μεταδότης και εάν ο χώρος είναι αεριζόμενος. Πρόσφατη δημοσίευση του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ ανέφερε ότι τα άτομα που φορούν μάσκα προσώπου σε κλειστούς δημόσιους χώρους είναι λιγότερο πιθανό να βρεθούν θετικοί σε κορωνοϊό σε σχέση με τους πολίτες που δεν φορούν μάσκα.
Ειδικότερα, οι πιθανότητες μόλυνσης είναι κατά 56% μικρότερες όταν χρησιμοποιείται υφασμάτινη μάσκα, 66% χαμηλότερες με χειρουργική μάσκα και 83% χαμηλότερες με μία μάσκα υψηλής προστασίας (KN95, ή FFP2).
Σύμφωνα με πειραματική μελέτη του αμερικανικού οργανισμού ACGIH, θα χρειαστούν μόλις 15 λεπτά επαφής ανάμεσα σε δύο ανθρώπους χωρίς μάσκα, ο ένας εκ των οποίων είναι θετικός στον SARS, προκειμένου να μολυνθεί και ο άλλος. Ο χρόνος αυτός αυξάνει στα 20 λεπτά εάν ένας εξ αυτών φοράει υφασμάτινη μάσκα, στα 30 λεπτά εάν φοράει χειρουργική μάσκα και στις 2,5 ώρες εάν φοράει μάσκα υψηλής προστασίας. Εάν και οι δύο φορούν μάσκες υψηλής προστασίας θα χρειαστούν 25 ώρες συνεχούς επαφής για να μολυνθεί αυτός που δεν έχει νοσήσει ακόμα από COVID-19.
Αποσυμπιέζεται το ΕΣΥ – Σωτήρια η αναμνηστική δόση
Ταχεία υποχώρηση του αριθμού των σοβαρών περιστατικών της COVID-19 και των ημερήσιων θανάτων καταγράφεται τον τελευταίο μήνα στη χώρα μας, γεγονός που επιτρέπει στους ειδικούς επιστήμονες να εξετάζουν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση τη χαλάρωση μέτρων που είχαν ληφθεί με στόχο τον περιορισμό της διασποράς του ιού.
Από τις αρχές Φεβρουαρίου έως σήμερα ο αριθμός των διασωληνωμένων ασθενών με COVID-19 στις ΜΕΘ των νοσοκομείων της χώρας έχει μειωθεί κατά 30,7% – από 570 κατά μέσο όρο που ήταν την πρώτη εβδομάδα του μήνα σε 440 την τελευταία, και περίπου 400 την περασμένη Τετάρτη.
Αντίστοιχα ο αριθμός των θανάτων ασθενών με COVID-19 μειώθηκε κατά 43,3% – από 104 κατά μέσο όρο ημερησίως στις αρχές Φεβρουαρίου σε 59 στο τέλος του μήνα.
Την τελευταία εβδομάδα του Φεβρουαρίου καταγράφηκαν 1.000 λιγότερες νοσηλείες ασθενών που είχαν προσβληθεί από τον κορωνοϊό στα νοσοκομεία σε σχέση με την πρώτη εβδομάδα του μήνα. Ειδικότερα, την εβδομάδα 31.01 έως 06.02 έγιναν 3.266 νέες εισαγωγές στα νοσοκομεία και την εβδομάδα 21.02 έως 27.02 έγιναν 2.187. Επιπρόσθετα, ο αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων ο οποίος από τα μέσα Ιανουαρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου είχε σταθεροποιηθεί στα περίπου 18.000, πλέον έχει υποχωρήσει αισθητά. Την τρέχουσα εβδομάδα κατά μέσο όρο καταγράφονται 14.400 επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα μας την ημέρα.
Υποχώρηση της πανδημίας καταγράφεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ και όπως ανέφερε πρόσφατα ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης, μετά τη συνάντηση που είχε στην Αθήνα με τη διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) Αντρέα Αμόν, η εκτίμηση –βάσει της μέχρι σήμερα εξέλιξης της COVID-19– είναι ότι τουλάχιστον μέχρι το φθινόπωρο η πανδημία θα είναι σε φθίνουσα πορεία.
Σε φθίνουσα πορεία είναι και το εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας μας και το οποίο σιγά σιγά ολοκληρώνεται. H πλειονότητα του πληθυσμού έχει ήδη εμβολιαστεί και οι λίγοι πολίτες που δεν το έχουν πράξει δύσκολα πλέον θα λάβουν την απόφαση.
Ετσι, την τελευταία εβδομάδα του Φεβρουαρίου σε ημερήσια βάση πραγματοποιήθηκαν κατά μέσο όρο 2.202 εμβολιασμοί πρώτης δόσης, όταν το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου κατά μέσο όρο γίνονταν 3.500-4.000 εμβολιασμοί πρώτης δόσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προηγούμενη χαμηλότερη επίδοση από την αρχή της επιχείρησης «Ελευθερία» είχε καταγραφεί στις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου με περίπου 5.600 ημερήσιους εμβολια-σμούς πρώτης δόσης. Συνολικά την προηγούμενη εβδομάδα διενεργούνταν σε καθημερινή βάση περίπου 20.500 εμβολιασμοί (πρώτης, δεύτερης και αναμνηστικής δόσης), όταν στις αρχές Δεκεμβρίου ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 110.000.
Η μείωση του ρυθμού των εμβολιασμών –που είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο– χαρακτηρίζεται από τους αρμοδίους αναμενόμενη, αφού η πλειονότητα του πληθυσμού έχει ήδη εμβολιαστεί.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα του υπουργείου Υγείας, στη χώρα μας έχουν εμβολιαστεί με έστω μία δόση το 74,9% του γενικού πληθυσμού (84,4% ενηλίκων) και με δύο δόσεις το 71,7% (80,6% ενηλίκων). Αναμνηστική δόση δικαιούνται 5.831.000 πολίτες εκ των οποίων το 93,3% την έχει ήδη λάβει.
Η ενσωμάτωση στο εμβολιαστικό πρόγραμμα του εμβολίου της Novavax, το οποίο ενδεχομένως να πείσει κάποιους αρνητές, καθώς βασίζεται σε παλιά τεχνολογία με την οποία παρασκευάζονται πολλά από τα κλασικά εμβόλια (γρίπης, ηπατίτιδας, κοκκύτη κ.ά.), τουλάχιστον τα πρώτα 24ωρα που άνοιξε η πλατφόρμα για τον προγραμματισμό των σχετικών ραντεβού δεν προσέλκυσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ανεμβολίαστους. Υπενθυμίζεται ότι η πλατφόρμα άνοιξε την περασμένη Τρίτη, ενώ από σήμερα θα μπορεί να χορηγηθεί το συγκεκριμένο εμβόλιο μόνο για τον βασικό εμβολιασμό (πρώτη και δεύτερη δόση).
Οι εμβολιασμοί
Αξίζει να σημειωθεί ότι η φθίνουσα πορεία των εμβολιασμών φέρνει αναδιάρθρωση στα εμβολιαστικά κέντρα με μείωση των εμβολιαστικών γραμμών τους και απελευθέρωση προσωπικού. Ωστόσο, προς το παρόν δεν αλλάζει κάτι στον τρόπο προγραμματισμού των ραντεβού και όπως ανέφερε στην «Κ» στέλεχος της επιχείρησης «Ελευθερία», ο πολίτης που θα θέλει να εμβολιαστεί θα μπορεί να βρίσκει ραντεβού άμεσα.
Την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι αποδείξεις της προστασίας της αναμνηστικής δόσης του εμβολίου έναντι μόλυνσης, θανάτων και διασωληνώσεων και στο τρέχον κύμα της πανδημίας με το στέλεχος «Ομικρον». Ο ΕΟΔΥ ανακοίνωσε πρόσφατα τα αποτελέσματα της ανάλυσης – σύγκρισης των δεδομένων για τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα της COVID-19 σε ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασμένους και σε εμβολιασμένους με αναμνηστική δόση το διάστημα από 20 Δεκεμβρίου 2021 έως 30 Ιανουαρίου 2022. Οπως προέκυψε, στη χώρα μας το συγκεκριμένο διάστημα καταγράφηκαν 694 κρούσματα ανά 100.000 εμβολιασμένους με αναμνηστική δόση ανά εβδομάδα, έναντι 1.826 ανά 100.000 ανεμβολίαστων ή μερικώς εμβολιασμένων την εβδομάδα, που σημαίνει ότι η αποτελεσματικότητα της αναμνηστικής δόσης έναντι μόλυνσης είναι στο 62%. Αντίστοιχα, έγιναν 0,5 διασωληνώσεις και δηλώθηκαν 1,5 θάνατοι ανά 100.000 εμβολιασμένους με αναμνηστική δόση ανά εβδομάδα έναντι 6 διασωληνώσεων και 11,7 θανάτων ανά 100.000 ανεμβολίαστων ή μερικώς εμβολιασμένων. Με βάση αυτά τα στοιχεία η αποτελεσματικότητα της αναμνηστικής δόσης έναντι διασωλήνωσης και θανάτου είναι 91% και 87% αντίστοιχα.
