Την περασμένη εβδομάδα η συνολική αξία όλων των κρυπτονομισμάτων ξεπέρασε το φράγμα των 2 τρισ. δολάρια και διαμορφώθηκε σε 2,3 δισ. δολάρια τροφοδοτώντας το διαρκές ερώτημα: είναι η φούσκα του αιώνα ή πρόκειται για μια νέα κατηγορία ενεργητικού (asset class);
Η συντριπτική πλειονότης των οικονομολόγων και παραδοσιακών αναλυτών τάσσεται υπέρ της άποψης ότι πρόκειται για φούσκα, καθώς η αγορά κρυπτονομισμάτων συγκεντρώνει όλα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της. Δεν υπάρχει μια υποκείμενη αξία η οποία να τα στηρίζει, ούτε ένας «τελικός αγοραστής» (όπως είναι οι κεντρικές τράπεζες για τα κανονικά νομίσματα).
Η τιμή των κρυπτονομισμάτων ανεβαίνει χάρη στη ζήτηση που δημιουργείται, η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στην προσδοκία ότι η αξία τους θα ανέβει. Με λίγα λόγια, κάποιοι το αγοράζουν επειδή πιστεύουν ότι κάποιοι άλλοι θα θελήσουν να το αγοράσουν στο μέλλον, οι οποίοι με τη σειρά τους θα πιστέψουν ότι κάποιοι άλλοι θα θελήσουν να το αγοράσουν στο μέλλον… και πάει λέγοντας.
Είναι μια αλυσίδα η οποία δίνει τρελά κέρδη όσο διατηρείται, αλλά εάν «σπάσει» οι αξίες μηδενίζονται. Με λίγα λόγια, εάν κάποιος αποκτήσει κρυπτονομίσματα, δεν αποκλείεται να χάσει και το σύνολο των χρημάτων του.
Η μεγάλη άνοδος των τιμών έχει πυροδοτήσει και πάλι τη συζήτηση περί φούσκας: Όπως χαρακτηριστικά τουίταρε ο Έλληνας οικονομικός αναλυτής και διαχειριστής επενδύσεων που παρακολουθεί την αγορά των κρυπτονομισμάτων Μιχάλης Νικολέτος, «δεν είμαι σε θέση να ξέρω εάν η αγορά των κρυπτονομισμάτων είναι φούσκα ή όχι. Όμως αυτό το θέμα παρακάμπτει τη μεγαλύτερη συζήτηση που είναι εάν τα κρυπτονομίσματα θα αλλάξουν ριζικά τον κόσμο που ζούμε. Το 2000 οι μετοχές ίντερνετ κατέρρευσαν, αλλά σήμερα το ίντερνετ είναι μεγαλύτερο από ποτέ».
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην οικονομική ιστορία είναι εκείνο της ολλανδικής τουλίπας στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν ένας βολβός του φυτού αυτού έφτασε να κοστίζει μια περιουσία, προτού, βέβαια, η φούσκα σκάσει με θόρυβο και οι αξίες μηδενιστούν.
Οι πολέμιοι των κρυπτονομισμάτων υποστηρίζουν ότι οι τουλίπες του 21ου αιώνα είναι ψηφιακές και ονομάζονται κρυπτονομίσματα και το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που φέρνουν είναι το dogecoin, που ξεκίνησε ως ένα αστείο το 2013 αλλά έχει ανέβει πάνω από 20.000% την περασμένη χρονιά. Ένας από τους λόγους που ανέβηκε το bitcoin είναι και οι αναφορές που έκανε σε αυτό ο γνωστός δισεκατομμυριούχος Ελον Μασκ, ιδρυτής της Tesla και άλλων εταιρειών τεχνολογίας, που ασχολείται και με τα κρυπτονομίσματα. Μέσα στο Σαββατοκύριακο όμως το dogecoin υποχώρησε από τα ιστορικά υψηλά, επειδή ο Έλον Μασκ το χαρακτήρισε «βιαστικό».
Από την άλλη πλευρά, το γεγονός είναι ότι τα κρυπτονομίσματα έχουν φέρει στο προσκήνιο μια νέα τεχνολογία συναλλαγών, οι οποίες αλλάζουν το χάρτη του χρήματος και των πληρωμών. Εκεί, λένε οι υποστηρικτές των κρυπτονομισμάτων, κρύβεται η πραγματική τους αξία, καθώς αυτή η τεχνολογία είναι το μέλλον και θα καθορίσει τις μελλοντικές εξελίξεις.
Η μεγάλη άνοδος της αγοράς των κρυπτονομισμάτων και η αύξηση της αξίας τους δεν έχει αφήσει ασυγκίνητους ορισμένους παραδοσιακούς θεσμικούς παίκτες, όπως επενδυτικές εταιρείες και τράπεζες, οι οποίες πλέον τα παρακολουθούν συστηματικά και εκδίδουν αναλύσεις για την κίνηση της αγοράς.
Πιο πρόσφατη κίνηση είναι αυτή της Goldman Sachs, η οποία σύμφωνα με το CNBC έχει δημιουργήσει γραφείο κρυπτονομισμάτων και έχει ήδη πραγματοποιήσει κινήσεις σε δύο διαφορετικά παράγωγα προϊόντα με βάση το bitcoin.
Οι μεγάλες διακυμάνσεις των κρυπτονομισμάτων αποτελούν «κόκκινο πανί» για τους παραδοσιακούς επενδυτές, ενώ είναι και ένα μεγάλο εμπόδιο για να χρησιμοποιηθούν ως μέσο πληρωμών.
Είναι λίγο δύσκολο και εξαιρετικά ρισκαδόρικο να χρησιμοποιήσεις για πληρωμή ένα κρυπτονόμισμα που ανεβοκατεβαίνει. Ωστόσο, κάποιες επενδυτικές εταιρείες ή δημιουργούν τμήματα που παρακολουθούν τη συγκεκριμένη αγορά, κάποιες μάλιστα επενδύουν «μικροποσά» σε σχέση με τα δικά τους δεδομένα.
Τα δε παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα έχουν ούτως ή άλλως αυξημένο ρίσκο και χαρακτηριστικά τζόγου, είτε συνδέονται με εμπορεύματα, είτε με νομίσματα, μετοχές -πλέον και με κρυπτονομίσματα.
Το γεγονός είναι, βέβαια ότι και το 1637 στην Ολλανδία, προτού η αξία της τουλίπας σχεδόν μηδενιστεί, είχαν δημιουργηθεί παράγωγα… αρχαία «futures» θα λέγαμε τα οποία έδιναν το δικαίωμα στο κάτοχό τους να αγοράσει τα λουλούδια στο μέλλον, την περίοδο που τα φυτά ήταν εκτός εποχής.
Το διάγραμμα της αξίας των κρυπτονομισμάτων θυμίζει πύραυλο σήμερα και συνήθως κάτι τέτοιο ακολουθείται από μεγάλη πτώση, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Το πρώτο και το μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα είναι το bitcoin, η συνολική αξία του οποίου είναι περί το 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια η οποία υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί στο 9% της αξίας της αγοράς χρυσού και στο 75% της αγοράς ασημιού.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ μέχρι πρόσφατα το bitcoin σχεδόν μονοπωλούσε την αγορά, πλέον το «μερίδιό» του στο σύνολο μειώνεται, και αντιπροσωπεύει πλέον περίπου το 50% της συνολικής αξίας της αγοράς κρυπτονομισμάτων, καθώς στην αγορά μπαίνουν όλο και περισσότεροι παίκτες.
Αντίστοιχα, η τιμή του bitcoin η οποία σημείωσε μεγάλη άνοδο τους τελευταίους μήνες, έχει μείνει πίσω το τελευταίο διάστημα σε σχέση με κάποια άλλα κρυπτονομίσματα που έχουν απογειωθεί.
Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία του coimarketcap.com, η συνολική αξία των 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων όλων των κρυπτονομισμάτων, κατανέμεται ως εξής: Bitcoin: 47,8%, Ethereum: 15,44%, Binance coin: 4,31%, Dogecoin: 2,20%, Tether: 2,34%, Cardano: 1,91%, XPR: 3,19%, Polkadot: 1,55%, Bitcoin cash: 0,82%, Litecoin:0,8%, ενώ όλα τα υπόλοιπα αντιστοιχούν στο 19,63%.
Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί αποτελει το έδαφος πάνω στο οποίο οι υποστηρικτές των κρυπτονομισμάτων στηρίζουν την άποψη ότι πρόκειται για μια νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι είναι ένας νέος τρόπος να αποθηκεύεις αξία αλλά και να πραγματοποιείς συναλλαγές.
Επικαλούνται δε την αναλογία του χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων, τα οποία έχουν μεν και κάποιες πρακτικές εφαρμογές, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της τιμής τους προκύπτει από το γεγονός ότι οι άνθρωποι τα θεωρούν αξιόπιστα μέσα αποθήκευσης αξίας.
Μια ουγγιά χρυσού (28,35 γραμμάρια) κοστίζει 1.800 δολάρια, όχι μόνο επειδή το συγκεκριμένο μέταλλο χρησιμοποιείται ως εξαιρετικός αγωγός ηλεκτρικού ρευματος σε διάφορες εφαρμογές, αλλά κυρίως επειδή οι άνθρωποι ξέρουν ότι μπορεί να τον ανταλλάξουν με χρήματα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.
Αντίστοιχα, λένε, οι «φανατικοί» των κρυπτονομισμάτων, μπορείς αξιόπιστα και με ασφάλεια να αποθηκεύσεις κρυπτονομίσματα με ψηφιακό τρόπο και να τα ανταλλάξεις μέσα από το δαδίκτυο με τη χρήση της τεχνολογίας.
Βέβαια, το επιχείρημα αυτό πάσχει σε διάφορα επίπεδα. Από το γεγονός ότι ο χρυσός χρησιμοποιείται χιλιάδες χρόνια και από τη φύση τυ παραμένει αναλλοίωτος σχεδόν οτιδήποτε και να συμβεί, αλλά και επειδή η συντριπτική πλειονότητα όσων αγοράσουν κρυπτονομίσματα δεν το κάνουν επειδή πιστεύουν στην τεχνολογία τους, αλλά γιατί ελπίζουν να τα πουλήσουν κάποια στιγμή ακριβότερα.
Στην πραγματικότητα τα περισσότερα κρυπτονομίσματα βασίζονται σε προηγμένες τεχνικές κρυπτογράφησης (εξ ου και η ονομασία κρυπτονομίσματα), οι οποίες σε γενικές γραμμές -και μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου- εξασφαλίζουν ασφάλεια, ανωνυμία και πραγματοποιούνται από ένα ανεξάρτητο δίκτυο «μεταξύ ομοτίμων» (peer-to-peer) όπως ονομάζονται τα δίκτυα τέτοιου τύπου. Δεν υπάρχει, με άλλα λόγια, κάποιος κεντρικός επόπτης ή διαχειριστής του συστήματος.
