Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδ. «ΠΑΠΑΖΗΣΗ» (Αθήνα) το βιβλίο του Αρεοπαγίτη ε.τ. Αργύρη Ν. Σταυράκη με τίτλο «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ». Πρόκειται για ένα μοναδικό στο είδος του πόνημα, με κύριο αντικείμενο την ετυμολογία των περιεχόμενων σ’ αυτό υπερχιλίων (μαζί με τα παράγωγα και τα σύνθετα) νομικών όρων, που συμβάλλει τα μέγιστα στην κατανόηση της αληθούς έννοιας των όρων και ενδιαφέρει πρωτίστως τους επαγγελματίες νομικούς (δικαστές και εισαγγελείς, καθηγητές και φοιτητές των νομικών σχολών, δικηγόρους και συμβολαιογράφους), αλλά, ως συγκεντρωτικό ετυμολογικό λεξικό μιας ειδικής επιστημονικής (της νομικής) γλώσσας – μέρους της όλης (νέο-)ελληνικής γλώσσας, (ενδιαφέρει) και τους επιστήμονες της γλώσσας, φιλολόγους και γλωσσολόγους.
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί αναδημοσίευση της σχετικής βιβλιοκρισίας από τον νομικό γλωσσολόγο, Αναπληρωτή καθηγητή στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Παναγ. Γ., Κριμπά, που δημοσιεύτηκε στο τριμηνιαίο περιοδικό «3η χιλιετία» του Πειραιά, τ. 103 (Ιανουάριος – Μάρτιος 2025), σελ. 56.-
KΡΙΤΙΚΗ
Αργυρίου Ν. Σταυράκη
“Ετυμολογικό Λεξικό της Βασικής Νομικής Ορολογίας”
(Εκδόσεις Παπαζήση, 2024)
Ένα αξιόλογο έργο, που ενδιαφέρει τόσο τους νομικούς, όσο και τους φιλολογους και τους ιστορικούς
γλωσσολόγους και ειδικούς λεξικολόγους, κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2024 από τις εδόσεις Παπαξήση, με
τίτλο Ετυμολογικό Λεξικό της Βασικής Νομικής ορολογίας, με συγγραφέα τον επίτιμο Αρεοπαγίτη Αργύριο Ν.
Σταυράκη. Ο κ. Σταυράκης έχει προϊστορία στον χώρο της μελέτης της νομικής γλώσσας και ορολογίας στην
Ελλάδα, καθώς έχει συγγράψει, μεταξύ άλλων, το σημαντικό βιβλίο Νεοελληνική Νομική Γλώσσα και
Ορολογία,το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη το 1995 και, σε αναθεωρημένη και
συμπληρωμένη έκδοση, από τις εκδόσεις Π. Ν. Σάκκουλα το 2010.
Το Ετυμολογικό Λεξικό της Βασικής Νομικής Ορολογίας είναι ένα πόνημα 236 σελίδων, που περιέχει
και – όπου είναι απαραίτητο – σχολιάζει πάνω από 600 νομικούς όρους και/ή άλλες λέξεις και μορφήματα
που χρησιμοποιούνται (αποκλειστικά ή και) στη νεοελληνική γλώσσα, συνοδεύοντάς τα με την ετυμολογία
τους από την αρχαία ελληνική, τη λατινική ή όποια άλλη γλώσσα “κρύβεται” στη ρίζα τους. Λόγω του
χρηστικού του χαρακτήρα δεν ανάγει τα λήμματά του μέχρι την ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, όπως συμβαίνει
συχνά σε ετυμολογικά λεξικά ευρωπαϊκών γλωσσών όπως η ελληνική, διότι μια τέτοια πληροφορία μπορεί
κανείς να τη βρει σε άλλα λεξικά. Εξηγεί, ωστόσο, θαυμάσια και συνοπτικά ποιες ρίζες και/ή έννοιες
κρύβονται από απαιτητικούς όρους όπως ειδοποιία, εκνίκηση, έκταξη, επίμορτη αγροληψία, παρέκταση,
στρεψοδικία, κ.ά., με αποτέλεσμα να συμβάλλει στην ορθότερη χρήση των όρων καλλιεργώντας την
ετυμολογική και εννοιολογική επίγνωση όσων επικοινωνούν στη νεοελληνική γλώσσα.
Η μεγάλη προσφορά του συγκεκριμένου έργου έγκειται, κυρίως, στα εξής: α) τα λήμματα έχουν
επιλεγεί με βάση την αντιπροσωπευτικότητα κάθε λεξικής/ορολογικής οικογένειας, β) σε όρους που
κατασημαίνουν έννοιες οι οποίες έχουν την καταγωγή τους στο ρωμαϊκό δίκαιο, δίνεται σε αγκύλες ο
αντίστοιχος λατινικός όρος, γ) όροι με ετυμολογία που δεν είναι διαφανής στον μέσο μορφωμένο χρήστη
συνοδεύονται από εκτενή σημειώματα, ενίοτε και με ορθογραφικές παρατηρήσεις, όπου κρίθηκε αναγκαίο,
δ) όροι που ανήκουν, μαζί με άλλους, σε ευρύτερες ετυμολογικές οικογένειες συνοδεύονται από πληροφορίες
για τη μεταξύ τους εννοιολογική διάκριση, όπου θεωρήθηκε απαραίτητο, ε) παρατίθενται συγκεκριμένες
νομικές διατάξεις, αλλά και κλασσικά έργα έγκριτων νομικών, ως πηγές των συγκεκριμένων όρων και λοιπών
γλωσσικών στοιχείων της νεοελληνικής νομικής γλώσσας, με κατάλληλες παραπομπές σε συζητήσεις που
έχουν γίνει σε προγενέστερα έργα, όπου προέκυψε ανάγκη, και στ) ο συγγραφέας εξηγεί λεπτομερώς τη δομή
και τον τρόπο χρήσης του έργου στον αναγνώστη.
Με το συγκεκριμένο έργο, ο Αργύριος Ν. Σταυράκης επισφραγίζει την ιδιότητά του ως “πατέρα” της
μελέτης νεοελληνικής νομικής γλώσσας και ορολογίας στη χώρα μας. Η ακρίβεια και, παράλληλα, η
σοβαρότητα που διακρίνουν τον συγγραφέα και το έργο του εγγυώνται την αξιοπιστία του όσον αφορά τις
άφθονες, ενδιαφέρουσες και – πρωτίστως- χρήσιμες και χρηστικές πληροφορίες που παρέχει στους
αναγνώστες, είτε πρόκειται για δικηγόρους, καθηγητές νομικής, συμβολαιογράφους, φοιτητές νομικής, είτε
για απλούς πολίτες που ενδιαφέρονται για την προέλευση της νεοελληνικής νομικής ορολογίας. Άλλωστε, ως
πολίτες που υπαγόμαστε σε μια συγκεκριμένη έννομη τάξη, η νομική ορολογία μας αφορά όλους, σε
διάφορους βαθμούς. Η δε ιστορία της, με αφετηρία την αρχαία ελληνική και τη λατινική, μας αφορά τόσο ως
Έλληνες, όσο και ως (πάλαι ποτέ) Ρωμαίους.
Παναγιώτης Κριμπάς
