Ζωντανές «μάχες» για likes, δώρα και εξουσία, με πρωταγωνιστές φυλακισμένους, wannabe σταρ και ομάδες υποστήριξης, τροφοδοτούνται από χορηγούς-φαντάσματα: έναν επιχειρηματία με το προσωνύμιο «Lucifer», που έχει ήδη ξοδέψει πάνω από 1 εκατ. ευρώ, έναν ισχυρό λογιστή, έναν ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου και ακόμη κι έναν άνθρωπο της νύχτας. Το TikTok έχει μετατραπεί σε μια νέα ρωμαϊκή αρένα, όπου οι δωρητές ανεβοκατεβάζουν «μονομάχους» με χρήμα που κινείται σιωπηλά και ανεξέλεγκτα, στήνοντας το σκηνικό ενός ψηφιακού χρηματιστηρίου εξάρτησης, επιρροής και… εξαγοράς.
Μεσα από το κελί
Την περασμένη εβδομάδα, όπως αποκάλυψε το protothema.gr, κρατούμενοι σε ελληνικές φυλακές εμφανίστηκαν σε ζωντανές μεταδόσεις TikTok μέσα από το κελί τους, συμμετέχοντας σε διαδικτυακές μάχες»-γνωστές και ως TikTok Battles- συγκεντρώνοντας χρήματα από εικονικά δώρα που τους έστελναν οι θεατές. Το περιστατικό προκάλεσε αίσθηση όχι μόνο για την πρόκληση απέναντι στους σωφρονιστικούς κανόνες, αλλά και για την αποκάλυψη μιας παράλληλης οικονομικής δραστηριότητας, η οποία έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις. Και οι φυλακές ήταν απλώς η αρχή.
Το νέο ψηφιακό φαινόμενο των Battles στο TikTok εξελίσσεται ταχύτατα σε ανεξέλεγκτη πηγή αδήλωτων εσόδων. Πρόκειται για live μεταδόσεις διάρκειας 3 έως 5 λεπτών, όπου δύο χρήστες μονομαχούν μπροστά στην κάμερα – είτε με ατάκες, είτε με προκλήσεις, είτε απλώς ζητώντας εμμέσως από το κοινό να τους στείλει «δώρα». Τα δώρα αυτά είναι εικονικά αντικείμενα που αγοράζονται με πραγματικά χρήματα: από «ρόδες» και «λουλούδια» αξίας 1-2 ευρώ, μέχρι «γάμους», «κρουαζιέρες» και «αστέρια» που κοστίζουν δεκάδες ή εκατοντάδες ευρώ.
Ο χρήστης που συγκεντρώνει τα περισσότερα gifts (δώρα) μέσα στο χρονικό όριο του battle, κερδίζει. Κερδίζει όμως και σε πραγματικό χρήμα: τα δώρα μετατρέπονται σε credits στο ψηφιακό wallet του TikTok, τα οποία στη συνέχεια εξαργυρώνονται σε ευρώ μέσω τραπεζικών λογαριασμών, Revolut ή PayPal – σε πολλές περιπτώσεις μέσω τρίτων ή με αχυρανθρώπους, ώστε να αποφεύγεται η ταυτοποίηση.
«Χρυσά» likes
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, υπάρχουν τουλάχιστον 15 ελληνικά προφίλ που πραγματοποιούν battles σε καθημερινή βάση, με πρόγραμμα, σκηνικά και «στρατηγικές» υποστήριξης. Τα ποσά που διακινούνται αγγίζουν ή ξεπερνούν τα 10.000 ευρώ τον μήνα για κάθε ενεργό λογαριασμό, χωρίς καμία φορολογική δήλωση ή παραστατικό. Χρήστες που εμφανίζονται ως άνεργοι ή δηλώνουν μηδενικά εισοδήματα προβάλλονται στα live με επώνυμα ρούχα, smartwatches τελευταίας γενιάς, ενώ κάνουν shoutouts (εκφράσεις αναγνώρισης) σε fans που τους στέλνουν μεγάλα δώρα.
Πίσω από τις TikTok μάχες έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα σκιώδες δίκτυο συνεργασιών. Μικρές ομάδες χρηστών -άλλοτε αληθινοί φίλοι, άλλοτε συνεργάτες που δεν γνωρίζονται προσωπικά- ενώνονται για να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον σε «live αναμετρήσεις». Υπάρχουν «παίκτες» που παριστάνουν ότι τσακώνονται ώστε να ανεβάσουν την ένταση και να κινητοποιήσουν το κοινό να στείλει περισσότερα gifts. Οι ατάκες είναι κοφτές, οι προκλήσεις ξεκάθαρες και ο σκοπός ένας: να γεμίσει το wallet με credits.
Σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει και ανταγωνισμός μεταξύ ομάδων. Το φαινόμενο θυμίζει στη δομή του τα γκρουπ υποστήριξης στο Facebook ή στο YouTube, με φανατικούς οπαδούς να σπρώχνουν τον δικό τους παίκτη στα live ώστε να νικήσει και να αυξήσει το reach του. Ομως εδώ υπάρχει άμεση οικονομική ανταμοιβή. Οσοι κερδίζουν, συνεχίζουν. Οσοι χάνουν, εξαφανίζονται.
Κανένας έλεγχος
Το TikTok, προς το παρόν, δεν κοινοποιεί κανένα φορολογικό στοιχείο των creators που μεταδίδουν από την Ελλάδα, καθώς η πλατφόρμα λειτουργεί χωρίς υποχρέωση διασύνδεσης με τις τοπικές φορολογικές αρχές. Αυτό σημαίνει ότι η ΑΑΔΕ δεν έχει πρόσβαση ούτε στο ποιος πληρώνεται ούτε στο πόσα βγάζει. Κάθε χρήστης μπορεί να εισπράξει από το εσωτερικό wallet του TikTok έως και 10.000 ευρώ τον μήνα χωρίς να ελεγχθεί αν η ανάληψη γίνεται σε ψηφιακές πλατφόρμες πληρωμών του εξωτερικού.
Το θέμα έχει ήδη τεθεί σε υπηρεσιακό επίπεδο από στελέχη της Αρχής που θα εξετάσουν το ενδεχόμενο είτε νομοθετικής ρύθμισης είτε διακρατικής συνεργασίας με τις πλατφόρμες για να υπάρξει φορολογικός έλεγχος σε αυτήν τη νέα μορφή «εικονικού εισοδήματος». Ο νέος τύπος δημιουργού στο TikTok δεν είναι απαραίτητα influencer ούτε youtuber. Είναι κάποιος με ένα κινητό, μια σύνδεση WiFi, δυο-τρεις φίλους για «αντιπάλους» και αρκετή διάθεση να μαζεύει likes και ευρώ.
Ο «Αρχηγός» των μαχητών
Στην κορυφή της ανεπίσημης λίστας των «μαχητών» του TikTok βρίσκεται ένας γνώριμος της Δικαιοσύνης, με το προσωνύμιο «Αρχηγός», ο οποίος θεωρείται ο πιο κερδοφόρος Ελληνας χρήστης στις live μάχες της πλατφόρμας. Ο ίδιος έγινε ευρύτερα γνωστός πριν από έναν χρόνο, όταν είχε συλληφθεί για κακοποίηση Aτόμων με Aναπηρία, υπόθεση που είχε προκαλέσει σοκ στην κοινή γνώμη.
Σύμφωνα με όσα είχαν δει τότε το φως της δημοσιότητας, κατηγορήθηκε ότι εκμεταλλευόταν πρόσωπα με νοητική υστέρηση, τα οποία εμφάνιζε σε βίντεο και live με προσβλητικό και εξευτελιστικό τρόπο. Παρά το αρχικό κύμα αγανάκτησης, τελικά αθωώθηκε, δηλώνοντας στο δικαστήριο πως έχει μετανιώσει για τη συμπεριφορά του και πως οι ανοησίες του ανήκουν στο παρελθόν. Μάλιστα, βγαίνοντας από τη φυλακή, δεν δίστασε να μοιραστεί δημόσια με τους ακολούθους του την εμπειρία που έζησε, περιγράφοντας με λεπτομέρειες τις στιγμές πίσω από τα κάγκελα και εκφράζοντας ανοιχτά τα συναισθήματά του.
Από τότε, ο «Αρχηγός» επανήλθε δριμύτερος – αυτή τη φορά όχι με βίντεο σόου αλλά με συστηματικές live μάχες στο TikTok, τις οποίες στήνει με απόλυτη μεθοδικότητα. Εμφανίζεται σχεδόν καθημερινά, σε συγκεκριμένες ώρες, με καθορισμένους αντιπάλους και συνοδευόμενος από την «ομάδα» του, την οποία φέρεται να συντονίζει. Στόχος είναι η νίκη στη μάχη – δηλαδή η συγκέντρωση των περισσότερων δώρων από τους θεατές, τα οποία αποφέρουν πολλά χρήματα στον ίδιο.
Ισως πρόκειται για υπερβολή, ίσως για έναν ακόμη αστικό μύθο από αυτούς που γεννά η φαντασία του TikTok, ότι ο λεγόμενος «Αρχηγός» βγάζει μέχρι και 45.000 ευρώ τον μήνα από τις live μάχες. Προς το παρόν, πάντως, καμία τέτοια πληροφορία δεν επιβεβαιώνεται επίσημα.
Οι δωρητές
Υπάρχει όμως και μια άλλη, λιγότερο προβεβλημένη αλλά εξίσου καθοριστική κατηγορία προσώπων που κινούν τα νήματα πίσω από τις TikTok battles. Δεν είναι δημιουργοί, δεν εμφανίζονται στα lives, ούτε φωνάζουν μπροστά στην κάμερα. Είναι χρήστες με πακτωλό χρημάτων, εθισμένοι στις μάχες, που λειτουργούν σαν αόρατοι σπόνσορες – και ταυτόχρονα σαν «θεοί» σε μια σύγχρονη, ψηφιακή ρωμαϊκή αρένα. Επιχειρηματίες, εισοδηματίες, άνθρωποι του πλούτου και του κύρους, με άπλετο χρόνο στη διάθεσή τους, σκοτώνουν την ώρα τους ανεβοκατεβάζοντας τους μαχητές του TikTok.
Στέλνουν δώρα πανάκριβα, άλλοτε στον έναν, άλλοτε στον άλλον, απλώς για να δοκιμάσουν ποιος θα αντέξει, ποιος θα πέσει, ποιος θα χάσει. Δεν τους ενδιαφέρει το περιεχόμενο. Δεν τους νοιάζει ποιος φωνάζει πιο δυνατά ή ποιος έχει περισσότερους followers. Τους εξιτάρει η εξουσία να καθορίζουν το αποτέλεσμα. Με ένα tap, με ένα «gift», με ένα ψηφιακό «κάστρο» ή «υπερ-γαμήλιο ταξίδι» αξίας εκατοντάδων ευρώ, γκρεμίζουν και ανεβάζουν βασιλείς.
Ο «Lucifer»
Στον κόσμο των TikTok Live Battles, όπου η φήμη και τα χρήματα παίζονται σε πραγματικό χρόνο, ξεχωρίζει η φιγούρα ενός από τους μεγαλύτερους «χορηγούς» – ενός εύπορου επιχειρηματία από τον χώρο της ναυτιλίας με το προσωνύμιο «Lucifer». Πρόκειται για έναν μυστηριώδη χρηματοδότη που έχει ρίξει -κατά πληροφορίες- έως και 1 εκατ. ευρώ σε live battles, στηρίζοντας συγκεκριμένους παίκτες και επηρεάζοντας το τελικό αποτέλεσμα.
Το όνομα που επέλεξε, «Lucifer», προκαλεί εύλογα ερωτήματα. Δεν είναι τυχαίο, παραπέμπει ευθέως στο αρχέτυπο του «σκοτεινού ευεργέτη»: εκείνου που κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο, με άνεση και ισχύ, προκαλώντας δέος και αμηχανία ταυτόχρονα. Ισως να πρόκειται για έναν ρόλο που επέλεξε συνειδητά να υποδυθεί. Το βέβαιο είναι πως με το συγκεκριμένο ψευδώνυμο έχει χτίσει μια περσόνα που δεν περνά απαρατήρητη, έναν μυσταγωγικό ήρωα του TikTok, που μπαίνει στα lives σαν να κατεβαίνει στη ρωμαϊκή αρένα και αποφασίζει ποιος θα θριαμβεύσει και ποιος θα «θαφτεί».
Στηρίζει κυρίως μια γυναίκα -πρώην τραγουδίστρια που σήμερα διατηρεί κατάστημα περιποίησης νυχιών- την οποία ήθελε να δει να φιγουράρει στην κορυφή, προκαλώντας τον «Αρχηγό» της πλατφόρμας. Εκτός από τον «Lucifer», άλλοι μεγάλοι δωρητές στις μάχες του TikTok είναι ένας ιδιοκτήτης εργοστασίου πλαστικών (ποτήρια κι άλλα τέτοια είδη), ένας μεγάλος λογιστής, ένας ιδιοκτήτης νυχτερινού κέντρου, ένα μέλος της μαφίας που ελέγχει την «προστασία» σε αρκετά μαγαζιά κι ένας επιχειρηματίας από τη Κύπρο με το προσωνύμιο “Γάτος”.
Οι παίκτες κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να κερδίσουν την προσοχή των δωρητών και την εύνοιά τους – από θεατρικές αντιδράσεις και στημένες κόντρες μέχρι συγκινητικές ιστορίες και απεγνωσμένες εκκλήσεις. Ωστόσο, κάποιοι από τους δωρητές, γνωρίζοντας την επιρροή που ασκούν και τα χρήματα που κινούν, εκμεταλλεύονται τη θέση τους ζητώντας ανταλλάγματα από κορίτσια και αγόρια, φλερτάροντας επικίνδυνα με τα όρια της ηθικής αλλά και της νομιμότητας.
Οι φυλακισμένοι
Αργά τη νύχτα, όταν οι δημοφιλείς influencers αποσύρονται, τη σκηνή του TikTok καταλαμβάνουν οι έγκλειστοι σωφρονιστικών ιδρυμάτων από την Ελλάδα αλλά και από διάφορες χώρες του κόσμου. Πίσω από τα κάγκελα, με παράνομα κινητά τηλέφωνα και καλή σύνδεση στο Διαδίκτυο, δίνουν τις δικές τους «μάχες», σε ένα θέαμα που μοιάζει περισσότερο με υπόγειο reality εγκληματικότητας.
Οι κρατούμενοι εμφανίζονται άγριοι, προκλητικοί, συχνά απειλητικοί – επιδεικνύοντας μυς, τατουάζ, αυτοσχέδια όπλα ή ακόμα και χρήματα και καταφέρνουν να μαγνητίσουν χιλιάδες θεατές. Το live τούς φέρνει δώρα από χρήστες που μεταφράζονται σε άμεσο κέρδος. Τα ποσά διακινούνται εκτός φυλακής μέσω συνεργατών, λογαριασμών τρίτων ή συγγενών. Ετσι, η νύχτα μετατρέπεται σε prime time για τους φυλακισμένους του TikTok, που βλέπουν τις κάμερες των κινητών ως μέσο για να παραμείνουν κυρίαρχοι ενός άλλου, σκοτεινού κόσμου – έστω και πίσω από σίδερα.
