Η δουλειά του Λουί ντε Μέλο είναι τα «νούμερα». Με νούμερα απαντά στις προοπτικές για την ελληνική και την ευρωπαϊκή οικονομία, με απαρίθμηση στοιχείων εξηγεί τι πρέπει να προσέξουν οι κυβερνήσεις για να αποφύγουν νέα δημοσιονομικά σοκ στο μέλλον.
Ο διευθυντής του κλάδου κρατικών μελετών στο Οικονομικό Τμήμα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), Λουί ντε Μέλο, μίλησε στο newmoney με την ευκαιρία της παρουσίας του στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Η συζήτησή μας ξεκίνησε από την ευρωπαϊκή οικονομία, τους κινδύνους που αντιμετωπίζει και τις προκλήσεις που πρέπει να ξεπεράσει.
«Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει αποδειχθεί πιο ανθεκτική από ό,τι αναμενόταν απέναντι στην κρίση του κόστους ζωής και στην ενεργειακή κρίση» μας είπε.
«Η οικονομία της Ευρωζώνης παρέμεινε στάσιμη το τέταρτο τρίμηνο του 2023, μετά από μία ελαφρά συρρίκνωση κατά -0,1% το τρίτο τρίμηνο του 2023, αλλά η πτώση των τιμών της ενέργειας και μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης συνέβαλαν στην αποφυγή της ύφεσης. Έκτοτε, οι οικονομικές προοπτικές έχουν βελτιωθεί, αρκετοί δείκτες υποδεικνύουν βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και ο συνεχιζόμενος αποπληθωρισμός ενισχύει τα πραγματικά εισοδήματα και θα στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα βραχυπρόθεσμα.
Ωστόσο, η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις πιο διαρθρωτικού χαρακτήρα. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απαιτεί την περαιτέρω ενίσχυση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, η οποία θα είναι κλειδί για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να καινοτομήσουν, να γίνουν πιο παραγωγικές και να αναπτυχθούν.
Και ας μην ξεχνάμε τη γήρανση του πληθυσμού, η οποία θα ασκήσει πίεση στους κρατικούς προϋπολογισμούς, οι οποίοι είναι ήδη επιβαρυμένοι από το υψηλό χρέος, εκτός αν καταβληθούν προσπάθειες για την επιμήκυνση του υγιούς εργασιακού βίου και για την ενθάρρυνση των ανθρώπων να παραμείνουν περισσότερο στην απασχόληση.».
Εσωτερικές αδυναμίες και εξωτερικοί κίνδυνοι για την Ελλάδα
Η Ελλάδα έχει καταφέρει να ξεπεράσει τις επιδόσεις άλλων μελών της Ευρωζώνη στην ανάπτυξη του 2023. Εκτιμάτε ότι η χώρα θα παραμείνει σε τροχιά ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια; Τι θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτή την πορεία και πώς θα μπορούσε η χώρα να το αντιμετωπίσει;
«Η ελληνική οικονομία έχει αντέξει καλά σε ένα πολύ δύσκολο οικονομικό περιβάλλον. Η μείωση του πληθωρισμού και η ανθεκτική αγορά εργασίας έχουν στηρίξει την κατανάλωση. Η ανάκαμψη του τουρισμού έχει στηρίξει τις εξαγωγές. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας «Ελλάδα 2.0» επίσης ενισχύει τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, παρά τις σφιχτές χρηματοπιστωτικές συνθήκες.
Οι διαρθρωτικές βελτιώσεις μετά από χρόνια οικονομικής δυσπραγίας, για παράδειγμα στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, η μείωση της γραφειοκρατίας και η ενίσχυση των τραπεζικών ισολογισμών, διαδραματίζουν επίσης καθοριστικό ρόλο στις θετικές προοπτικές. Απόδειξη αυτών των βελτιώσεων είναι η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας του δημόσιου χρέους της Ελλάδας πέρυσι. Αυτό θα συμβάλει στην περαιτέρω στη βελτίωση των πιστωτικών συνθηκών και της οικονομικής προοπτικής της χώρας.
Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι κίνδυνοι υπονόμευσης για αυτές τις θετικές προοπτικές. Μία ασθενέστερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση για τουρισμό. Εάν η αύξηση των μισθών υπερβεί την αύξηση της παραγωγικότητας, αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει τα προηγούμενα κέρδη ανταγωνιστικότητας. Και οι δύο αυτοί παράγοντες θα μπορούσαν να πλήξουν τις προοπτικές των εξαγωγών. Άλλος ένας κίνδυνος σχετίζεται με την ικανότητα απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ σύμφωνα με τον προγραμματισμό, καθώς η υλοποίηση μεγάλου αριθμού επενδυτικών σχεδίων αποδεικνύεται πρόκληση σε αρκετές χώρες της ΕΕ.».
Μετά την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα αξιολόγησης, τι χρειάζεται η Ελλάδα για να προσελκύσει περισσότερες ξένες επενδύσεις;
«Η Ελλάδα έχει γίνει πιο ελκυστική για τους επενδυτές τα τελευταία χρόνια χάρη στις εντυπωσιακές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες.
Η χώρα θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο ελκυστική για τους επενδυτές εάν αντιμετώπιζε τις διαρθρωτικές αδυναμίες που επιμένουν, που κρατούν πίσω την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη στη χώρα.
Σε αυτές περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η αντιμετώπιση των ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η επένδυση σε εκπαίδευση και απόκτηση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.».
Πρόσφατα το ΔΝΤ κάλεσε τις κυβερνήσεις να δημιουργήσουν δημοσιονομικά «μαξιλάρια» ασφαλείας ώστε να είναι σε θέση να διατηρήσουν τη δημοσιονομική σταθερότητα. Συμφωνείτε με αυτή την πολιτική; Υπάρχει κίνδυνος το δημόσιο χρέος να αποτελέσει και πάλι πρόβλημα στο μέλλον (για την Ευρώπη συνολικά και για την Ελλάδα ειδικότερα);
«Όσον αφορά στην Ελλάδα, η σημερινή δομή του χρέους της χώρας -με το μεγαλύτερο μέρος του χρέους σε μακροπρόθεσμες λήξεις και σταθερά επιτόκια- περιορίζει την έκθεση των δημόσιων οικονομικών σε άμεση έκθεση στα αυξημένα επιτόκια της αγοράς.
Αλλά το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι από τα υψηλότερα στην περιοχή του ΟΟΣΑ.
Επομένως, για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα στην Ελλάδα παραμένει σημαντικό αφενός να διατηρηθούν τα δημοσιονομικά πλεονάσματα και αφετέρου να υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη για τη μείωση του υψηλού επιπέδου χρέους.
Όσον αφορά την ΕΕ και την Ευρωζώνη, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι μακροπρόθεσμες πιέσεις που ασκούνται στα δημόσια οικονομικά από τη γήρανση του πληθυσμού, την κλιματική αλλαγή και τις αυξημένες δαπάνες για άμυνα, μεταξύ άλλων. Είναι επίσης σημαντικό να δημιουργηθούν «μαξιλάρια» σε καλές εποχές για την αντιμετώπιση δυσμενών κλυδωνισμών. Η πανδημία και η ενεργειακή κρίση είναι καλά παραδείγματα τέτοιων σοκ που απαιτούν κυβερνητική διορθωτική δράση και θέτουν μεγάλες απαιτήσεις στους προϋπολογισμούς.
Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο που συμφωνήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2023 αποτελεί κατά τη γνώμη μας ένα βήμα προς τα εμπρός σε αυτή την κατεύθυνση.».
