Στο επόμενο και πιο κρίσιμο στάδιο της χρηματοδότησης περνά το κολοσσιαίο πακέτο των σιδηροδρομικών έργων που θα αποτελέσουν την αφετηρία για την αναβάθμιση του ελληνικού σιδηροδρόμου με έξι έργα συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ.
Στα μέσα της επόμενης εβδομάδας, η ΕΡΓΟΣΕ υπό την διοίκηση του κ. Χρίστου Βίνη αναμένεται να υποβάλλει στην Κομισιόν τα αιτήματα για την ένταξη τριών από τα έξι έργα στο χρηματοδοτικό μηχανισμό “Διασυνδέοντας την Ευρώπη (CEF-Connecting Europe Facility)”. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, για την τύχη των έργων αυτών θα γνωρίζουμε το προσεχές καλοκαίρι. Τα έξι έργα που θα υλοποιηθούν με μελέτη –κατασκευή και για τα οποία έχει ξεκινήσει η διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου, ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει οι κοινοπραξίες ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Intrakat -πλην του διαγωνισμού για τον έκτο προβλήτα που έχουν καταθέσει ξεχωριστές προσφορές-, ΑVAX– Alstom και ΑΚΤΩΡ – Mytilineos. Στόχος της ΕΡΓΟΣΕ αν δεν υπάρξουν εκπλήξεις στις διαδικασίες είναι να υπάρχει ανάδοχος σε όλα τα έργα μέχρι το τέλος του 2023.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόγραμμα σιδηροδρομικών έργων στην ιστορία της χώρας, το οποίο θα διασυνδέσει τα μεγάλα λιμάνια με το σιδηροδρομικό δίκτυο, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη διασυνοριακή σιδηροδρομική σύνδεση με την νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τα τρία αυτά έργα είναι το Ρίο – Πάτρα, προϋπολογισμού 477 εκατ. ευρώ, το οποίο είχε κοπεί πέρσι από το CEF και επανακατατίθεται με αξιώσεις, καλύτερη προετοιμασία και νέα μελέτη βιωσιμότητας, η Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο προϋπολογισμού πάνω από 1 δισ. ευρώ και ένα από τα τρία υποτμήματα του άξονα Θεσσαλονίκη – Τοξότες ύψους 1,68 δισ. ευρώ. Το μεγάλο σιδηροδρομικό έργο θα κατασκευαστεί ως ενιαίο ωστόσο λόγω του υψηλού κόστους θα σπάσει στα τρία, προκειμένου να απορροφήσει ευκολότερα πόρους από τις τρεις διαφορετικές προσκλήσεις που βγάζει το CEF, κάτι που θα οδηγήσει σε μια διαφορετική διαχείριση κατά την εκταμίευση των κονδυλίων.
Στο πλαίσιο αυτό το Θεσσαλονίκη Τοξότες χωρίζεται στο τμήμα Νέα Καρβάλη – Τοξότες το οποίο έχει ήδη ενταχθεί στο CEF, ενώ την επόμενη Τετάρτη θα κατατεθεί αίτημα ένταξης του τμήματος Θεσσαλονίκη – Νέα Μάδυτα και το καλοκαίρι για το τμήμα Νέα Μάδυτα – Νέα Καρβάλη. Αντίστοιχα πόρους από το ΕΣΠΑ θα διεκδικήσουν τα υπόλοιπα έργα διασύνδεσης του σιδηροδρομικού δικτύου με λιμάνια. Σε αυτά εντάσσονται η επέκταση του προαστιακού προς Λαύριο αξίας 390,5 εκατ. ευρώ και Ραφήνα 308,6 εκατ. ευρώ αλλά και η σύνδεση του λιμανιού με τον προβλήματα 6 του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) και την κατασκευή του Δυτικού Προαστιακού Θεσσαλονίκης ύψους 53,4 εκατ. ευρώ.
Ειδικά για τα έργα του Λαυρίου και της Ραφήνας, τα οποία έχουν δουλευτεί πολύ και στο παρελθόν, υπάρχει σημαντική ωρίμανση σε επίπεδο μελετών, για αυτό εκτιμάται ότι θα μπορούν να «τρέξουν» γρήγορα όταν εξασφαλίσουν την χρηματοδότηση. Αρμόδια μάλιστα στελέχη του σιδηροδρόμου αναφέρουν ότι δεν αναμένεται να υπάρξουν εμπόδια κατά το στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης καθώς έχουν εξασφαλίσει και την αποδοχή της κοινωνίας.
Ο άξονας Θεσσαλονίκη – Τοξότες αλλά και το τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο συνδέονται με το ευρύτερο σχέδιο διασύνδεσης τριών ελληνικών λιμένων με λιμάνια της Βουλγαρίας (στα οποία πρόσφατα προστέθηκε αιφνιδιαστικά και το λιμάνι της Ρουμανίας) στη Μαύρη Θάλασσα. Σοβαρό ενδιαφέρον για την προώθησή τους δεν έχει μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η αμερικανική πλευρά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Οι Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ χρησιμοποιούν ήδη, με βάση διακρατική συμφωνία, τμήμα του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, ο ρόλος της οποίας ως διαμετακομιστικός κόμβος στην ενέργεια και όχι μόνο έχει αναβαθμιστεί σημαντικά.
Σε ότι αφορά το σχέδιο απόσχισης της ΕΡΓΟΣΕ από τον ΟΣΕ ώστε η εταιρεία να ελέγχεται απευθείας από το ελληνικό Δημόσιο, οι δύο εταιρείες προβλέπεται να έχουν αυτονομηθεί ως τα τέλη του 2023. Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές για να υλοποιηθεί ο διαχωρισμός των εταιρειών απαιτείται η έκδοση Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ), οι οποίες επί του παρόντος εκκρεμούν.
