Συγκεκριμένα, το 2023 το ελληνικό κοινό χρησιμοποίησε 511.000 συσκευασίες Ozempic, ενώ το 2024 η χρήση σχεδόν διπλασιάστηκε καταγράφοντας αύξηση κατά 82,5%. Αυτό σημαίνει ότι με μέση τιμή λιανικής τα 100 ευρώ η δαπάνη των Ελλήνων για το ενέσιμο σκεύασμα της Novo Nordisk ξεπερνά τα 93 εκατ. ευρώ ετησίως.
Το νέο σκεύασμα
Εξίσου εντυπωσιακή -και απολύτως χαρακτηριστική της γενικότερης, οικουμενικής τάσης για τη ζήτηση φαρμάκων τύπου Ozempic ή GLP-1 για το αδυνάτισμα- είναι η πορεία που διαγράφει στα καθ’ ημάς το Mounjaro, το αντίστοιχο σκεύασμα της Eli Lilly (Φαρμασέρβ-Λίλλυ για την Ελλάδα): ενώ η διάθεσή του στη χώρα μας άρχισε μόλις την τρίτη εβδομάδα του περασμένου Νοεμβρίου, οι μηνιαίες πωλήσεις του Mounjaro ήδη καλπάζουν με ρυθμό 12.000 τεμαχίων τον μήνα. Επιπλέον, η πρόσφατη μείωση τιμής αποτελεί εξ ορισμού έναν παράγοντα που αναμένεται να επιταχύνει ακόμη περισσότερο τη διάδοση του Mounjaro – και άρα του σκληρού ανταγωνισμού στην αγορά των φαρμάκων αδυνατίσματος της τελευταίας βιοτεχνολογικής γενιάς. Στις 17 Φεβρουαρίου η Φαρμασέρβ-Λίλλυ ανακοίνωσε ότι το Mounjaro των 2,5 mg στο εξής θα διατίθεται προς 195,21 ευρώ αντί 253,05 ευρώ, με μείωση τιμής της τάξης περίπου του 23%.
Η ως άνω εικόνα της ελληνικής αγοράς αποτυπώνει υπό κλίμακα τις προοπτικές μιας διογκούμενης φρενίτιδας παγκοσμίων διαστάσεων για τα σκευάσματα GLP-1. Η ορμή της οποίας είναι τόσο σαρωτική, ώστε ελάχιστοι πλέον λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους ότι τα φάρμακα τύπου Ozempic προορίζονται κυρίως για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 και δευτερευόντως για το αδυνάτισμα, ότι η δράση τους δεν συνιστά πανάκεια, αλλά προϋποθέτει μια συνολική αλλαγή στον τρόπο ζωής του χρήστη, ότι η διακοπή της χρήσης τους συνεπάγεται παλινδρόμηση και υποτροπή, ενδεχομένως σε χειρότερη κατάσταση συσσώρευσης λίπους και παχυσαρκίας.
Επί του παρόντος, τα φάρμακα GLP-1 παρουσιάζονται περίπου ως μια μαγική λύση, μια απάντηση στις προσευχές εκατομμυρίων ανθρώπων επί δεκάδες χρόνια. Και, αντιστοίχως, από επιχειρηματικής πλευράς, τα σκευάσματα αυτής της κατηγορίας ανοίγουν φαινομενικά απέραντες προοπτικές κερδοφορίας. Αν μη τι άλλο, οι προγνώσεις για το μέγεθος της αγοράς φαρμάκων αδυνατίσματος τύπου GLP-1 τοποθετούν τον πήχη στα 130-150 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2020.
H showbiz
Χωρίς υπερβολή, την πραγματικά αξιομνημόνευτη ιστορία στη φετινή απονομή των βραβείων Οσκαρ έγραψε το Ozempic (συνεκδοχικά και όλα τα παρόμοια φάρμακα αδυνατίσματος) και όχι κάποια από τις ταινίες ή τους συντελεστές που τιμήθηκαν με το χρυσό αγαλματίδιο. Στη συλλογική μνήμη η πρόσφατη τελετή πιθανότατα θα μείνει ταυτισμένη με μια «επιδημία αδυνατίσματος», χάρη στην οποία πολλοί αστέρες εμφανίστηκαν θεαματικά αδυνατισμένοι σε σύγκριση με προηγούμενες εκδοχές του παρουσιαστικού τους. Και αυτή τη φορά ουδείς διερωτήθηκε ή ανησύχησε μήπως συντρέχει λόγος υγείας γι’ αυτή την απότομη και εμφανώς μεγάλη απώλεια κιλών. Η ειδοποιός διαφορά του νυν με το πριν είχε όνομα ως συνθηματικό για ένα κοινό μυστικό: Ozempic.
Η showbiz και δη στην πιο λαμπερή βιτρίνα της, την αμερικανική κοινότητα των Οσκαρ, αποτελεί ανεμοδείκτη για την κατεύθυνση που ήδη ακολουθούν οι εξελίξεις σε όλο τον κόσμο. Και ασφαλώς οι επιπτώσεις των καινοτόμων φαρμάκων αδυνατίσματος δεν περιορίζονται στη βιομηχανία του θεάματος. Αντιθέτως, η εξάπλωση της χρήσης σκευασμάτων τύπου Ozempic επηρεάζει καθοριστικά τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων και εξ αντανακλάσεως τη στρατηγική των βιομηχανιών στον κλάδο των τροφίμων, καθώς και μια σειρά από άλλους τομείς διάθεσης-κατανάλωσης προϊόντων, υπηρεσιών κ.ο.κ. Ετσι ώστε εντέλει να γίνεται λόγος για μια αναδυόμενη «οικονομία του Ozempic», με χαρακτηριστικά θεμελιωδώς διαφορετικά απ’ ό,τι ήταν δεδομένο έως σήμερα.
Αν μη τι άλλο, διότι ο χρήστης φαρμακευτικού σκευάσματος GLP-1 περιορίζει την πρόσληψη θερμίδων κατά 20%-30%, κατά συνέπεια οι διατροφικές συνήθειές του αναπροσαρμόζονται προς τα κάτω και αναπόφευκτα μειώνονται αναλογικά οι ανάγκες εφοδιασμού των νοικοκυριών με τρόφιμα, ποτά κ.λπ. Θεωρητικά τουλάχιστον, προκύπτουν άλλου τύπου ανάγκες, όπως η στροφή σε συμπληρώματα διατροφής, καινούρια ενδύματα μικρότερου μεγέθους, συνδρομές σε γυμναστήρια, αμοιβές για ιδιαίτερες συνεδρίες άσκησης με προσωπικό γυμναστή, ακόμη και τα έξοδα για εκδρομές, ταξίδια, εξορμήσεις με κάποια δόση αθλητικής δραστηριότητας, εφόσον οι τέως παχύσαρκοι γίνονται όψιμοι εξερευνητές εισέτι άγνωστων πηγών ευχαρίστησης και επιβράβευσης του εαυτού τους.
Παρομοίως, η Walmart, ένας γίγαντας στην αγορά των αμερικανικών σούπερ μάρκετ, έχει ήδη καταγράψει διαφοροποιήσεις στην καταναλωτική συμπεριφορά του κοινού, οι οποίες θα μπορούσαν να συναρτώνται στη χρήση Ozempic. Το πιο σύνηθες μοτίβο είναι η ελάττωση ποσότητας σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα και τα ποτά, ιδιαίτερα σε ό,τι κατατάσσεται στο junk food, δηλαδή σνακ (πατατάκια, γαριδάκια, γκοφρέτες, σοκολάτες κ.λπ.), με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη και λιπαρά. Το ίδιο ισχύει για τα αλκοολούχα ποτά και τα αναψυκτικά, παρότι η συνολική δαπάνη των καταναλωτών ενδέχεται να μη μειώνεται, καθώς οι πιο ενημερωμένοι περί της υγιεινής διατροφής, αφού χάσουν κιλά με το Ozempic, αντικαθιστούν τις χαμηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας τροφές με άλλες πιο υγιεινές, κυρίως πλούσιες σε πρωτεΐνες.
Οι οποίες είναι κατά κανόνα και πιο ακριβές, εξ ου και στο ταμείο η διαφορά ανάμεσα στην περίοδο προ και μετά Ozempic καταλήγει αμελητέα ή και εντελώς μη ανιχνεύσιμη.Παράλληλα, οι πολυεθνικοί κολοσσοί στον κλάδο των τυποποιημένων τροφίμων, όπως η Nestlé, πειραματίζονται με την παραγωγή υποκατάστατων για όσους βρίσκονται σε αγωγή με φάρμακα GLP-1 και δεν έχουν όρεξη για πλήρη γεύματα με τη συμβατική έννοια.
Εξόχως ενδιαφέροντα είναι τα ευρήματα έρευνας που διεξήγαγε προσφάτως ο ανεξάρτητος οργανισμός Grocery Doppio, ο οποίος παρακολουθεί συστηματικά την καταναλωτική συμπεριφορά των Αμερικανών στο καθαυτό πεδίο του εμπορίου ειδών πρώτης ζήτησης, δηλαδή τα σούπερ μάρκετ. Η Grocery Doppio διαπιστώνει ότι το 63% των καταναλωτών σκοπεύει να τροποποιήσει τη λίστα με τα ψώνια που αγοράζει μέσα στο 2025, ακριβώς επειδή πρόκειται να κάνει χρήση φαρμάκων GLP-1. Όσο για εκείνους που ήδη βρίσκονται σε φάση θεραπείας με Ozempic ή κάποιο άλλο παρεμφερές σκεύασμα για το αδυνάτισμα, σε ποσοστό 97% έχουν περιορίσει τις δαπάνες τους για τρόφιμα και ποτά, περίπου κατά 11% σε σχέση με το παρελθόν.
Η έρευνα της Grocery Doppio κατονομάζει τα προϊόντα που πλέον αποφεύγονται από τη μερίδα εκείνη του κοινού που αλλάζει τρόπο ζωής με τη βοήθεια των καινούριων φαρμάκων αδυνατίσματος. Τα σνακ και τα γλυκίσματα κόβονται σε ποσοστό 52%, τα έτοιμα φαγητά κατά 47%, τα αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη βρίσκονται στο -28%, το αλκοόλ στο -17% και οι επεξεργασμένες τροφές στο -13%.
Αντίρροπη κατεύθυνση ακολουθούν τώρα οι καθαρές πρωτεΐνες (π.χ. ψάρια και θαλασσινά, άπαχο κρέας, αυγά κ.λπ.). Η προτίμηση για τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας τον τελευταίο χρόνο έχει αυξηθεί κατά 27%. Τα υποκατάστατα γευμάτων καταγράφουν άνοδο κατά 19%, τα δε υγιεινά σνακ (μπάρες φυτικής πρωτεΐνης με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα κ.λπ.) κατά 17% – αν και, παραδόξως, τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά βρίσκονται μόλις στην 4η θέση δημοτικότητας, με αύξηση 13% το 2024 σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά.
Πάντως, όπως παρατηρεί ο επικεφαλής της Grocery Doppio Γκαουράβ Παντ, ενώ η έρευνα δείχνει καθαρά ότι σε πρώτη φάση το παροιμιώδες καλάθι της νοικοκυράς συρρικνώνεται σε χωρητικότητα, στην πράξη επανέρχεται σε ισορροπία, καθώς τα λιγότερο υγιεινά προϊόντα αντικαθίστανται με άλλα, περισσότερο συμβατά με το lifestyle του Ozempic. Ενώ η γενικότερη και μακροπρόθεσμη προοπτική δεν δείχνει μείωση της κατανάλωσης, αλλά το αντίθετο.
Η Αμερική αδυνατίζει
Ηδη η συμβολή των σκευασμάτων τύπου GLP-1 είναι ουσιαστική και μετρήσιμη, ειδικά στην αμερικανική κοινωνία. Ο πληθυσμός της οποίας, μολονότι κατά παράδοση κάνει πρωταθλητισμό στην παχυσαρκία, το τελευταίο διάστημα, για πρώτη φορά ύστερα από τουλάχιστον μία δεκαετία, ο σχετικός δείκτης διαγράφει καθοδική τροχιά.
Στις ΗΠΑ, την κατεξοχήν γη της Επαγγελίας για το Ozempic και αξιόπιστο δείγμα για το τι επικρατεί σε παγκόσμια κλίμακα, εκτιμάται πως 16 εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν χρήση φαρμάκων αδυνατίσματος τύπου GLP-1. Δοθέντος ότι η μερίδα αυτή αντιστοιχεί στο 6% του συνολικού πληθυσμού των ενήλικων Αμερικανών, η αγοραστική τους δύναμη είναι ικανή να μεταστρέψει τον προσανατολισμό της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ. Προφανώς, μέσω της αλλαγής στις καθημερινές καταναλωτικές συνήθειες. Αλλά και σε ένα περισσότερο μακροσκοπικό επίπεδο, όπως επεσήμανε πρόσφατα η «Washington Post», επικαλούμενη προβλέψεις του επικεφαλής αναλυτή της Goldman Sachs Γιαν Χάτζιους, εάν έως το 2028 οι χρήστες φαρμάκων αδυνατίσματος τύπου Ozempic φτάσουν στα 60 εκατομμύρια, τότε το αμερικανικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1%.
Το κέρδος
Οπότε στο ΑΕΠ των ΗΠΑ, το οποίο σήμερα υπολογίζεται σε περίπου 28 τρισ. δολάρια, το Ozempic effect θα προσθέσει περί τα 280 δισ. δολάρια. Το κέρδος αυτό θα προέλθει από την ανάπτυξη και τη βελτίωση της παραγωγικότητας, βάσει της παραδοχής ότι εάν οι εργαζόμενοι είναι πιο υγιείς, λογικά θα είναι και πιο αποδοτικοί, ενώ θα επιβαρύνουν λιγότερο το σύστημα υγείας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους δημόσιους και ιδιωτικούς παρόχους υπηρεσιών ασφάλισης και περίθαλψης.
Μια προοπτική η οποία προδιαγράφεται σχηματικά ως μια κοινωνία με λιγότερους παχύσαρκους, με λιγότερα περιστατικά καρδιαγγειακών νοσημάτων και παρενεργειών του διαβήτη ή με ό,τι άλλο προξενεί η υπερβολική συσσώρευση λιπώδους ιστού και, ευρύτερα, μια ολόκληρη οικονομία που θα λειτουργεί με βάση τη συνταγή του Ozempic, του Mounjaro, του Wegovy, του Rybelsus, του Saxenda κ.ά., των φαρμάκων δηλαδή που, ασχέτως των βιοχημικών διαφορών μεταξύ τους, αναχαιτίζουν την όρεξη για κατανάλωση τροφής και, ψυχολογικά, αυξάνουν την προθυμία για μια δραστική ολιστική αναθεώρηση του τρόπου ζωής.
