Δεκαπέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την τραγωδία που σημάδεψε ανεξίτηλα τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Τη μέρα που ο χρόνος σταμάτησε για τρεις ανθρώπους: την Αγγελική Παπαθανασοπούλου, έγκυο στον τέταρτο μήνα, την Παρασκευή Ζούλια και τον Επαμεινώνδα Τσακάλη. Εργαζόμενοι στη Marfin της οδού Σταδίου, εγκλωβίστηκαν στο φλεγόμενο κτήριο όταν άγνωστοι πέταξαν μολότοφ κατά τη διάρκεια πορείας διαμαρτυρίας για τα πρώτα σκληρά μέτρα λιτότητας που έφερνε το Μνημόνιο.
Η ημέρα εκείνη, η 5η Μαΐου 2010, έμεινε στην εθνική μνήμη ως μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές κοινωνικής σύγκρουσης, όπου η τυφλή βία σκόρπισε τον θάνατο, τον τρόμο και το σοκ, τόσο στους δρόμους της Αθήνας όσο και σε ολόκληρη τη χώρα. Οι εικόνες των απεγνωσμένων εργαζομένων στα μπαλκόνια του φλεγόμενου κτηρίου, οι κραυγές για βοήθεια, οι άκαρπες προσπάθειες των πυροσβεστών, αποτέλεσαν τραύματα που δεν επουλώθηκαν ποτέ.
Παρά την κατακραυγή και τη συντριπτική ανάγκη για δικαιοσύνη, οι φυσικοί αυτουργοί της επίθεσης ουδέποτε εντοπίστηκαν και τιμωρήθηκαν. Η Δικαιοσύνη κινήθηκε με βραδύτητα, ενώ η ευθύνη μετατοπιζόταν μεταξύ της κοινωνικής οργής, της οργανωμένης ανομίας, των ανεπαρκειών του κράτους και της ίδιας της πολιτικής τάξης. Η υπόθεση έκλεισε με βαριές καταδίκες για τους υπεύθυνους ασφαλείας του κτηρίου και της τράπεζας για εγκληματική αμέλεια, αλλά όχι για τους δολοφόνους.
Η τραγωδία της Marfin δεν είναι μόνο μία υπόθεση ποινικού δικαίου. Είναι μία πληγή στο συλλογικό υποσυνείδητο. Η δημόσια συζήτηση που ακολούθησε συχνά εργαλειοποιήθηκε, άλλοτε για να πλήξει πολιτικούς αντιπάλους, άλλοτε για να σπιλώσει συνολικά το δικαίωμα στη διαμαρτυρία. Όμως η αλήθεια παραμένει: Η τυφλή βία δεν έχει καμία θέση σε μια δημοκρατική κοινωνία. Όποιο κι αν είναι το πρόσημο ή το άλλοθί της.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, το μήνυμα της 5ης Μαΐου είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Η τοξικότητα, η πόλωση, ο διχαστικός λόγος, επανέρχονται με νέα μορφή. Τα πολιτικά πάθη, αντί να εξανθρωπίζονται, συχνά εκτρέφουν τον φανατισμό και την εκδίκηση. Και όμως, η ευθύνη του πολιτικού κόσμου είναι τεράστια: να μην ξαναδώσει έδαφος σε ακραία διχαστικές λογικές. Να προλάβει πριν είναι αργά. Να μάθει από τη φρίκη, αντί να την ξεχνά.
Η ελάχιστη οφειλή μας απέναντι στους τρεις αδικοχαμένους συνανθρώπους μας – και στο αγέννητο παιδί – είναι η αλήθεια, η δικαιοσύνη, και η απόρριψη κάθε μορφής βίας ως πολιτικής έκφρασης. Όχι μόνο με λόγια, αλλά με πράξεις. Με θεσμική σοβαρότητα. Με ηθικό βάθος. Με συλλογική μνήμη.
Δεν ήταν «παράπλευρες απώλειες». Δεν ήταν «τυχαία γεγονότα». Ήταν ανθρώπινες ζωές που κόπηκαν άδικα, βάναυσα, σιωπηλά. Και αξίζουν δικαίωση. Όχι σιωπή.
*Ο Γιώργος Καρβουνιάρης είναι δημοσιογράφος, Γ.Γ. της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου- Ηπείρου- Νήσων, υποψήφιος βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ το 2023
