Εκπλήξεις αλλά και νέα πακέτα στήριξης κρύβει ο νέος κρατικός προϋπολογισμός. Τα περιθώρια για παροχές στις τελευταίες μέρες του 2022 περιορίζονται για λόγους στρατηγικής: στο υπουργείο Οικονομικών θέλουν πάση θυσία να κλείσει το ταμείο της χρονιάς όσο καλύτερα γίνεται και με όσο το δυνατόν μικρότερο δημόσιο έλλειμμα. Αναζητούν όμως και χώρο για ένα έξτρα «μίνι πακέτο» παροχών μέσα στον Δεκέμβριο.
Αντιθέτως μετά την Πρωτοχρονιά η κυβέρνηση θα μπορεί να ανοίξει το «πουγκί» για περισσότερες παροχές, όπως επιταγές ακρίβειας, επιδόματα καυσίμων, super market pass ή και άλλα μέτρα. Αναβάλλονται έτσι για 2-3 μήνες οι αποφάσεις για ένα μεγάλο πακέτο νέων μέτρων στήριξης που θα ανακοινωθεί στις αρχές του 2023.
«Τριπλό καλό»
Η αξιοπιστία του νέου Προϋπολογισμού θα κριθεί στις επιδόσεις του 2022: νέο άλμα ανάπτυξης 5,6% κατά ελάχιστο, αλλά και πρωτογενές έλλειμμα γενικής κυβέρνησης κάτω από 1,7% του ΑΕΠ.
Μπορεί όμως η κυβέρνηση να εμφανίσει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα και να εκπλήξει τις αγορές, αφού από τον Ιανουάριο μέχρι τέλος Οκτωβρίου φέτος:
■ Εκμηδένισε το πρωτογενές έλλειμμα του Τακτικού Προϋπολογισμού: μόλις 350 εκατ. ευρώ σε 10 μήνες, αντί 7 δισ. που υπολόγιζε ως τώρα! Ακόμα και με τα έκτακτα μέτρα στήριξης των 5,5 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, κυβέρνηση και Προϋπολογισμός θα φλερτάρουν ως τέλος της χρονιάς με πρωτογενή πλεονάσματα αντί ελλείμματα – αν και εφόσον δεν ανακύψουν έκτακτες ανάγκες δαπανών, π.χ. λόγω καιρικών φαινομένων, καταστροφών κ.λπ.
■ Εξασφάλισε πλεόνασμα κρατικών εσόδων 5,3 δισ. ευρώ: πριν από έναν χρόνο προϋπολόγιζε τακτικά έσοδα 55,5 δισ. για φέτος. Τον Σεπτέμβριο έγραψε νέα πρόβλεψη στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού για 61 δισ. ευρώ. Τέλος Οκτωβρίου, όμως, είχε εισπράξει ήδη 54 δισ. ευρώ στο 10μηνο. Με μέσο όρο 5,4 δισ. τον μήνα, αποκλείεται να εισπράξει λιγότερα από 11 δισ. ευρώ στο τελευταίο (εορταστικό) δίμηνο του έτους. Εχει εξασφαλίσει δηλαδή περί τα 65 δισ. συνολικά ή τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ περισσότερα απ’ όσα υπολόγιζε πριν από δύο μήνες για φέτος.
Θέτει έτσι τις βάσεις για να επιτύχει το 3 στα 3 στους εξής μεγάλους στόχους:
1 Στέλνει μήνυμα σταθερότητας και εμπιστοσύνης στις αγορές προκειμένου να συνεχίσει να διεκδικεί -παρά την πολιτική αβεβαιότητα- τη σιγουριά της επενδυτικής βαθμίδας που έχει ανάγκη η χώρα.
2 Ξεκινά από καλύτερη αφετηρία η νέα χρονιά και μεταφέρεται στο 2023 μέρος από το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2022 (carry over), αφού η θετική επίδραση δεν λήγει αυτομάτως στις 31 Δεκεμβρίου, αλλά συνεχίζεται και μετά την 1η Ιανουαρίου.
3 «Κλείνει στόματα» στο Eurogroup γιατί η κυβέρνηση έδωσε το μεγαλύτερο πακέτο βοήθειας την τελευταία τριετία στην Ευρώπη (σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας). Και προλαβαίνει γκρίνιες οίκων αξιολόγησης για το αν οι όποιες νέες παροχές μπορεί να θεωρηθούν προεκλογικές ή αλόγιστες. Στρώνει, έτσι, το χαλί για περισσότερα και νέου τύπου μέτρα στήριξης κατά της ακρίβειας το 2023.
Μέτρα… με μέτρο
Η καλή δημοσιονομική πορεία του 2022 επιτρέπει και έκτακτα μετρημένα μέτρα της τελευταίας στιγμής: επιδότηση στο ντίζελ κίνησης ή και νέα παρέμβαση στο επίδομα θέρμανσης είναι μερικές μόνο από τις εισηγήσεις για παροχές της τελευταίας στιγμής, λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα.
Στην κυβέρνηση δεν θέλουν, όμως, να χαλάσουν τη μεγάλη εικόνα: όσο καλύτερο είναι το οικονομικό αποτέλεσμα του 2022 τόσο μεγαλύτερο αέρα δίνει στην κυβέρνηση για παροχές-έκπληξη και νέου τύπου μέτρα στήριξης στις αρχές του 2023. Γιατί «λεφτά υπάρχουν» μεν στα κρατικά ταμεία (ταμειακά διαθέσιμα 40 δισ.) αλλά καμία δαπάνη δεν μπορεί να φύγει από τα δημοσιονομικά περιθώρια που αφήνει η πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού.
Εκτός από τα εχέγγυα που προσφέρει, όμως, η «ουρά» των θετικών εξελίξεων του 2022, ένας ακόμα παράγοντας αλλάζει από 1ης Ιανουαρίου: υπάρχουν περιθώρια 300 ημερών (αντί 30 ημερών) για να μαζευτεί το ταμείο, ακόμα και αν κάτι ξεφύγει ως τα μέσα της χρονιάς λόγω εκτάκτων συνθηκών ή εκλογών κ.λπ…
Κυρίως, όμως, πολλά θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις στην Ουκρανία, οι οποίες δεν αποκλείεται να είναι και ταχύτερες του αναμενομένου τους αμέσως επόμενους μήνες. Ο νέος Προϋπολογισμός δεν προβλέπει ειρήνευση και άμεση ομαλοποίηση των έκρυθμων καταστάσεων που βιώνει η Ευρώπη και χώρα. Συνεπώς «μπορεί να πάμε καλύτερα το 2023 απ’ ό,τι περιμένουμε», λένε στο οικονομικό επιτελείο, καθώς πιθανώς να μείνει στα αζήτητα τελικά το ακραία δυσμενές (αρνητικό) σενάριο του Προϋπολογισμού κι έτσι θα απελευθερωθούν πόροι και δυνάμεις για ανάταξη της οικονομίας και στήριξη της κοινωνίας, χωρίς να απειλείται η δημοσιονομική τάξη και ασφάλεια.
Pass… παντού!
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση το 2023 είναι η πρωτοφανής ακρίβεια που πλήττει νοικοκυριά και επιχειρήσεις – παράλληλα και με τις επιπτώσεις από την άνοδο των επιτοκίων και άλλα «απόνερα» της πανδημίας. Επιπλέον πρέπει να στηρίξει την ανάπτυξη καθώς, μετά από έναν βαρύ χειμώνα ύφεσης και ανεργίας στην Ευρώπη, μπορεί το καλοκαίρι να σημειώσει κάμψη το τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα μας.
Απέναντι σε αυτά, το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει νέες παρεμβάσεις. Ειδικά ως προς την ακρίβεια, μια πρώτη ανάσα θα πάρουν οι πλέον ευάλωτοι τον Δεκέμβριο με έκτακτα μέτρα στήριξης, ενώ και 1,5 εκατομμύριο συνταξιούχοι θα λάβουν τον Ιανουάριο -για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια- «προκαταβολική» αύξηση συντάξεων άνω του 7%. Ταυτόχρονα συνταξιούχοι και δημόσιοι υπάλληλοι θα απαλλαγούν από φορολογικά βάρη, όπως η εισφορά αλληλεγγύης και η κράτηση 1% υπέρ Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων.
Και το ίδιο το κράτος, όμως, μπορεί να πάρει ανάσα αν απαλλαγεί από τον βραχνά των 300 εκατ. ευρώ τον χρόνο, που είναι το «καπέλο» στους λογαριασμούς ρεύματος που πληρώνουν οι υπηρεσίες του Δημοσίου. Το εν λόγω ποσό θα διατεθεί για άλλα μέτρα στήριξης πολιτών και επιχειρήσεων.
Οπως πρώτο αποκάλυψε το «business stories», η κυβέρνηση ετοιμάζει και ένα νέο «εργαλείο» στήριξης: όχι «οριζόντιο», όπως η επιταγή ακρίβειας (με βάση έτοιμες λίστες δικαιούχων από ΟΠΕΚΑ και ΕΦΚΑ) αλλά ένα Super Market Pass με στοχευμένα εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια, για να βοηθήσει ακριβώς εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Με το σύστημα αυτό, αντί επιταγής ακρίβειας 250 ευρώ, με Super Market Pass άλλοι μπορεί να λάβουν, π.χ., έως 200 ή 230 ευρώ, ενώ άλλοι 300 ευρώ.
Θα αποτελεί, όμως, και προπομπό ενός νέου μοντέλου καταβολής επιδομάτων από το 2023, όπου κάθε παροχή οικονομικής στήριξης θα γίνεται πλέον μέσω άυλης προπληρωμένης κάρτας, αντί απευθείας πληρωμής στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων. Με smartphone και με εξελιγμένες προπληρωμένες κάρτες, το έξυπνο χρήμα θα καταλήγει «σε αυτούς που πρέπει, όσο πρέπει και για ό,τι ακριβώς πρέπει».
