Το πράσινο φως έδωσε η κυβέρνηση για τη μετάκληση εργαζομένων από τρίτες χώρες προκειμένου να καλυφθούν οι κενές θέσεις στον τουρισμό, που πέρυσι έφτασαν τις 61.000. Ωστόσο ο επιτρεπόμενος αριθμός σε σχέση με τις ανάγκες μοιάζει σταγόνα στον ωκεανό καθώς καλύπτεται μία στις 8 κενές θέσεις. Ειδικότερα, το ανώτατο όριο μετακλητών εργαζομένων από τρίτες χώρες που προβλέπει η πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) ανέρχεται σε 9.261 έναντι 80.316 που είχε ζητήσει ο κλάδος για την κάλυψη των κενών θέσεων. Σύμφωνα με την ΚΥΑ, ο περιορισμένος αριθμός έχει στόχο να προστατέψει τις θέσεις εργασίας του εγχώριου προσωπικού, προσπαθώντας να καλύψει σε έναν βαθμό τις ανάγκες των επιχειρήσεων.
Οι θέσεις στις οποίες αναμένεται να απασχοληθούν εργαζόμενοι κυρίως από την Αίγυπτο και το Μπαγκλαντές, χώρες με τις οποίες έχουμε υπογράψει διμερείς συμφωνίες, είναι: σεφ ξένης κουζίνας, βοηθοί κουζίνας, λαντζέρηδες, αχθοφόροι, καμαριέρες, κηπουροί, καθαριστές, βοηθητικό πλήρωμα σκαφών αναψυχής, διασκεδαστές-ανιματέρ και συντηρητές πισίνας.
Οι επιχειρηματίες του τουρισμού θεωρούν ότι η εισαγωγή εργαζομένων από την Ασία είναι η μόνη λύση, καθώς ο αγώνας δρόμου στον οποίο είχαν επιδοθεί από τον χειμώνα προκειμένου να προσελκύσουν προσωπικό δεν είχε ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Πάντως οι ξενοδόχοι, που εμφανίζονταν απελπισμένοι τους τελευταίους μήνες, δηλώνουν ικανοποιημένοι, κάνοντας λόγο για μια καλή αρχή.
«Tα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχε καν στο τραπέζι αυτή η συζήτηση», επισημαίνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γρηγόρης Τάσιος. «Επιτέλους η κυβέρνηση αναγνώρισε το πρόβλημα. Με την πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση εντάσσεται για πρώτη φορά επίσημα ο τουρισμός στους κλάδους που μπορούν να δέχονται για εργασία πολίτες τρίτων χωρών. Να σημειωθεί ότι η προηγούμενη, πριν από δύο χρόνια, προέβλεπε συνολικά 100.000 μετακλητούς για τους κλάδους της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αλιείας. Η δημοπρασία μάς έχει εξαντλήσει. Εκατοντάδες εργαζόμενοι ξεκινούν στην αρχή της σεζόν πλειστηριασμό αμοιβών αλλάζοντας εργοδότη κάθε τρεις και λίγο. Φέτος θα κάνουμε ό,τι προλάβουμε. Το πιο σημαντικό είναι να προετοιμαστούμε ώστε να είμαστε καλά οπλισμένοι τουλάχιστον το 2024. Εμείς προτείναμε να συναφθούν συμβάσεις με τους αλλοδαπούς με χρονικό ορίζοντα 6-9 μηνών και να ισχύσουν οι όροι και οι αμοιβές της συλλογικής σύμβασης του κλάδου. Η Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη προσαρμόσει τις νομοθεσίες τους και καλούν αλλοδαπούς». Στην ερώτηση αν οι εργαζόμενοι από το Μπαγκλαντές μπορούν να παρέχουν ποιοτικές τουριστικές υπηρεσίες ο κ. Τάσιος απαντά: «Αν καλύψουμε τις θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης (λαντζέρης, καθαρίστρια, καμαριέρα) με εργαζομένους από το Μπαγκλαντές θα μπορέσουμε να προσφέρουμε τις θέσεις που απαιτούν δεξιότητες σε Ελληνες εργαζομένους».
Από την πλευρά τους, οι ιδιοκτήτες των μικρών ξενοδοχείων δηλώνουν ότι δεν μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις των εργαζομένων που ολοένα και αυξάνονται λόγω των ελλείψεων. Οπως ανέφερε ενδεικτικά ξενοδόχος, καμαριέρα που εργαζόταν στη μονάδα του επί χρόνια λαμβάνοντας τα νόμιμα, για να συνεχίσει την εργασία της το φετινό καλοκαίρι ζήτησε μισθό 1.400 ευρώ, ένα ρεπό και οπωσδήποτε στις 3.30 μ.μ. «να βρίσκεται στο σπίτι της».
Οι σεφ και οι μάγειρες είναι είδος υπό εξαφάνιση, ενώ η ειδικότητα του sommelier κατέγραψε τις μεγαλύτερες ελλείψεις το 2022, σε ποσοστό 57%. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, οι μεγαλύτερες ελλείψεις σημειώθηκαν σε καμαριέρες (7.360 κενές θέσεις) και ακολουθούν σερβιτόροι (5.164 κενές θέσεις), βοηθοί σερβιτόρων (3.883 κενές θέσεις), υπάλληλοι ρεσεψιόν (3.460 κενές θέσεις), barista (2.729 κενές θέσεις), λαντζέρηδες (2.866 κενές θέσεις) και τεχνική υποστήριξη (2.054 κενές θέσεις). Ελλείψεις προσωπικού παρατηρήθηκαν και στις ειδικότητες βοηθού ρεσεψιόν και βοηθού κηπουρού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι 15.000-20.000 εποχικοί υπέβαλαν μεν αιτήσεις επαναπρόσληψης στις ελληνικές επιχειρήσεις, όμως τελικά προτίμησαν να δουλέψουν με καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας στην Ισπανία, στην Ιταλία και την Κροατία. Επίσης, αλλοδαποί που εργάζονταν επί χρόνια στην Ελλάδα, όπως καμαριέρες, κηπουροί και συντηρητές, βρήκαν εύκολα δουλειά σε Βρετανία, Σουηδία και Γερμανία και έκτοτε δεν έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα, ούτε προβλέπεται να επιστρέψουν.
Η έλλειψη εργαζομένων στον τουρισμό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει και η HOTREC, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ξενοδοχίας, Εστίασης και Αναψυχής, τονίζοντας ότι για να λυθεί το πρόβλημα πρέπει να αναζητηθούν εργαζόμενοι από τρίτες χώρες, ειδικά για τη διετία 2023-2024.
Οπως είναι γνωστό, η διαρροή των εποχικών ξεκίνησε από τα lockdowns, όταν μεγάλος αριθμός εργαζομένων αναζήτησε 12μηνη απασχόληση με καλύτερους μισθούς και όρους εργασίας. Ο δεύτερος λόγος ήταν η καταστρατήγηση της εργατικής νομοθεσίας και των Κλαδικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, γιατί με το που επαναλειτούργησε ο κλάδος υπήρξε μια ένταση της εργοδοτικής παραβατικότητας. Υπενθυμίζουμε ότι πρόσφατα ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης υπέγραψε την απόφαση να κηρυχθεί γενικώς υποχρεωτική η Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στον Τουρισμό, που προβλέπει αυξήσεις 5,5% για το 2023, προκειμένου να εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου.
Από την πλευρά τους βέβαια οι εργαζόμενοι στον κλάδο, μέσω της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων σε Επισιτισμό και Τουρισμό, αντιδρούν στην εισαγωγή μετακλητών εργαζομένων από τρίτες χώρες, επισημαίνοντας ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν εισοδηματικές και εργασιακές ανισότητες καθώς δεν είναι ξεκάθαρο, μεταξύ άλλων, με ποιους όρους αμοιβής και εργασίας θα δουλεύουν στη χώρα μας, πώς θα διασφαλίζονται αυτοί οι όροι και πόση διάρκεια θα έχει η σύμβασή τους.
Οπως τονίζει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Επισιτισμού και Τουρισμού Γιώργος Χότζογλου, «η εισροή μετακλητών το καλοκαίρι θα αλλοιώσει το τοπίο της εργασίας τόσο σε επίπεδο εργασιακών δικαιωμάτων όσο και μισθών. Είναι προφανές ότι οι εργοδότες θα παρέχουν πολύ χαμηλότερες αμοιβές με περισσότερες ώρες δουλειάς στους αλλοδαπούς προκαλώντας προβλήματα στον ανταγωνισμό. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ανύπαρκτοι ή έστω υποστελεχωμένοι. Ενδεικτικά αναφέρω ότι σε Μύκονο, Σαντορίνη και Πάρο δεν υπάρχει Επιθεώρηση Εργασίας. Ο εργαζόμενος για να κάνει την καταγγελία του θα πρέπει να πάει στη Σύρο. Και αντίστοιχα, για να γίνει έλεγχος σε τρεις από τους μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς θα πρέπει να πάει κλιμάκιο από τη Σύρο. Ενα ακόμα οξύ πρόβλημα που πρέπει να λυθεί είναι ότι το επίδομα ανεργίας χορηγείται μόνο για 3 μήνες αντί για 5 που ίσχυε πριν από τα μνημόνια, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες εποχικοί να μένουν χωρίς εισόδημα μέχρι τον Μάιο του επόμενου έτους που θα ξαναπάνε για δουλειά».
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την ΚΥΑ ορίστηκε ως ανώτατο όριο η εισαγωγή και 10.338 εργαζόμενων για την κάλυψη κενών θέσεων στον κλάδο των κατασκευών, καθώς με βάση τα στοιχεία της ΔΥΠΑ διαπιστώθηκαν μεγάλες ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού, ιδίως εν όψει της υλοποίησης των έργων που είναι ενταγμένα στο ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Συνολικά, ο ανώτατος αριθμός αδειών διαμονής πολιτών τρίτων χωρών για εργασία για τα έτη 2023 και 2024 στη χώρα μας ορίζεται σε 167.925, κοντά στο αντίστοιχο όριο που είχε τεθεί για τη διετία 2021-2022 (168.632 άδειες).
