Αγαπητέ Χρυσόστομε, γεια στο στόμα σου! Αυτό έλεγα κάθε φορά που τον άκουγα. Ο Χρυσόστομος που υπήρξε Μητροπολίτης Ζακύνθου. Ο ίδιος βέρος Ζακυνθινός. Εντελώς Επτανήσιος. Κι εγώ, κατά το ήμισυ, Κεφαλλονίτης είμαι. Και θυμάμαι τότε, μικρός, που μου έλεγαν: «Τι δουλειά έχουμε εμείς με όλους αυτούς τους βλάχους;».
Συμπληρώνοντας: «Μακάρι τα Επτάνησα να ήταν ανεξάρτητο κράτος!». Οι «κουνημένοι». Γιατί; Επειδή αθυρόστομοι. Και τι πά’ να πει αυτό; Τα λένε έξω απ’ τα δόντια. Δεν μασάνε τα λόγια τους. Και ο Χρυσόστομος δεν τα μασάει. Γι’ αυτό, όταν είπε πως ο εμβολιασμός έπρεπε να ήταν υποχρεωτικός για όλους τους αμειβόμενους από τον δημόσιο κορβανά, οι «ψεκασμένοι», όπως εκείνος τους χαρακτηρίζει, είπαν πως οι ενέργειές του είναι σατανικές. Γι’ αυτό κυκλοφορούσε στην Κίνα με πολιτικά. «Οχι, δεν τα πέταξα, αλλά κρέμασα προσωρινά τα ράσα».
Γι’ αυτό είπε παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι όποιος τα βάλει με την Εκκλησία θα είναι σαν να τα βάζει με ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Και γι’ αυτό στην ερώτηση περί γκέι, ομοφυλόφιλων και τρανσέξουαλ στους κόλπους της Εκκλησίας, απαντάει με νόημα: «Μα παντού δεν υπάρχουν τέτοιοι; Και πολιτικοί και δικαστικοί και σε όλα τα επαγγέλματα». Τι να προσθέσω; Α, ναι, μακάρι οι περισσότεροι ανώτεροι της εκκλησιαστικής ιεραρχίας να είχαν ευλογηθεί με το αντίδωρο της αμεσότητας, της ευθύτητας και της τόσο ουσιαστικής και γόνιμης αθυροστομίας. Απολαύστε τον!
«Ερωτευμένος με όλες τις γειτονοπούλες»
– Δεν μπορεί παρά μικρός, πιτσιρίκος, να υπήρξες ατακτούλης, πώς να το πω, ταραξίας.
«Αντιθέτως, υπήρξα ευταξίας».
– Ευταξίας; Πώς αυτό;
«Στη Ζάκυνθο ευταξία λένε τον κλητήρα της Εκκλησίας. Και εγώ ήμουν κλητήρας από τα 15 μου χρόνια. Από τα γεννοφάσκια μου. Θα σου πω κάτι ακόμα. Στην Εκκλησία γεννήθηκα. Κοντά στον Αγιο έπαιζα στα προπύλαια της εκκλησίας. Και όταν εγκαινιάστηκε ο ναός το 1948 εγώ κρατούσα λαμπάδα».
– Κολλημένος με την Εκκλησία από την κούνια, λοιπόν.
«Περίπου. Φαντάσου πράγμα μόλις 10 ετών έκανα λειτουργία μέσα στο σπίτι μου παριστάνοντας τον δεσπότη φορώντας μάλιστα τα ανάλογα άμφια. Τέτοιο πράγμα»!
«Οποιος τολμήσει να τα βάλει με την Εκκλησία θα είναι σαν να τα βάζει με όλο τον κόσμο. Και για να τελειώνουμε: η Εκκλησία ούτε πολιτεύεται ούτε αντιπολιτεύεται, αλλά πρέπει μονίμως να πορεύεται»
– Τι να πω, απίστευτο!
«Τι να σου κάνω, μην το πιστέψεις, την αλήθεια σου λέω».
– Μα καλά, επιμένω, ποτέ μια αταξία, σαν παιδί κι εσύ;
«Ποτέ δεν υπήρξα άτακτος. Αντιθέτως εργαζόμουν από 12 ετών και μάλιστα ως μισθό έπαιρνα 25 δραχμές την εβδομάδα».
– Τόσα λίγα;
«Τι λίγα; Εκείνη την εποχή ήταν καλά λεφτά. Εργαζόμουν σε ένα κατάστημα που πουλούσε ραδιόφωνα και είδη δώρων. Το ένα αφεντικό ήταν δεξιό, το άλλο αριστερό. Ο ένας κυνηγός, ο άλλος ψαράς. Και όταν απουσίαζαν για να κάνουν το χόμπι τους, με άφηναν μόνο μου στο μαγαζί. Τόση εμπιστοσύνη μού είχαν. Θυμάμαι τον μεγάλο, καταστροφικό σεισμό του 1953. Και θυμάμαι τον εαυτό μου να κλαίω κάτω από ένα ελαιόδεντρο. Από τη μια επειδή είχα χάσει τη δουλειά μου και ήμουν άνεργος και από την άλλη να χύνω δάκρυα για την απώλεια κάποιου φίλου μου. Μνήμες που χάραξαν τη ζωή μου».
– Και πώς βρέθηκες να υπηρετείς την Εκκλησία σε όλες τις βαθμίδες;
«Συνέβη όταν το 1954 ήρθε ο μητροπολίτης και μου είπε: “Πες στον πατέρα σου να έρθει στο γραφείο μου”. Ποιο γραφείο; Μια σκηνή ήταν. Πήγε ο πατέρας μου και άκουσε τον μητροπολίτη να του λέει: “Ο ευταξίας”, δηλαδή εγώ, “θα πάει φαντάρος, μήπως θέλεις να έρθει στην Εκκλησία και να παίρνει 100 δραχμές την εβδομάδα;” Ετσι με άφησε να πάω ο πατέρας μου».
– Κατά τα άλλα, ως παιδί τι έκανες, πώς θυμάσαι τον εαυτό σου;
«Επαιζα μπάλα».
– Ποια η ομάδα σου;
«Φυσικά, Ολυμπιακός».
– Εδώ τα χαλάμε, είμαι ΑΕΚάρα.
«Και δεν ντρέπεσαι μετά απ’ αυτά που έχετε πάθει; Να σας νικάει ο Παναιτωλικός; Κατάντια»!
– Κι εσείς χάσατε.
«Οχι ακόμα, οι αγώνες του Κυπέλλου δεν τελείωσαν ακόμα».
-Ερωτευμένος από μικρός;
«Φυσικά, ως παιδί κι εγώ ήμουν ερωτευμένος με όλες τις γειτονοπούλες».
– Και έτσι το λες, δημοσίως;
«Τι να πω; Ψέματα; Μα αν πω ψέματα εκείνες θα το διαβάσουν και θα με πουν ψεύτη».
«Υποχρεωτικός ο εμβολιασμός σε όσους μισθοδοτούνται από το Δημόσιο»
Και τώρα στο κρίσιμο θέμα των «ψεκασμένων» ιερωμένων.
«Είναι απαράδεκτοι. Και είναι απαράδεκτοι διότι οι ίδιοι όταν αρρωστήσουν πάνε κατευθείαν στον γιατρό τους. Αν μου λέγανε ότι αφήνουν, εγκαταλείπουν την τύχη και τη ζωή τους στον Θεό, θα τους άφηνα. Προστάτη έχουνε, στον γιατρό θα πάνε. Και επομένως, σε τελική ανάλυση, ούτε τον εαυτό τους επιτρέπεται να τον αφήνουν ακάλυπτο από τη στιγμή που έρχονται σε επαφή με κόσμο. Θα μολύνουν και θα μολυνθούν. Από την αρχή της πρώτης φάσης της πανδημίας είχα πει ότι ο εμβολιασμός πρέπει να είναι υποχρεωτικός σε όσους μισθοδοτούνται από το Δημόσιο. Ολοι αυτοί, ανεξαρτήτως τού αν είναι κληρικοί, υπάλληλοι, γιατροί, αστυνομικοί, στρατιωτικοί, πρέπει να εμβολιαστούν επειγόντως. Είναι εξωφρενικό να είσαι γιατρός ή νοσηλευτής και να μην έχεις εμβολιαστεί. Αν είχε γίνει, δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα».
«Αν κάνεις πολιτική, από κληρικός καταντάς κομματάρχης»
– Και με την ελληνική πολιτική σκηνή, ποια η θέση σου, τι ψηφίζεις;
«Δεν μπορεί ο κληρικός, και δη ο επίσκοπος, να πάρει θέση πολιτική. Αν το κάνει, το υπόλοιπο ποίμνιο δεν θα πειθαρχήσει. Κάθε ποιμενάρχης είναι όλου του ποιμνίου. Αν διαλέξει ένα κόμμα, τότε θα έχει πνευματικές σχέσεις με το κόμμα της αρεσκείας του. Οταν ήμουν Μητροπολίτης Ζακύνθου, κάθε φορά που προκηρύσσονταν εκλογές εγώ έφευγα από τη Ζάκυνθο. Μπορεί να έχεις τις προσωπικές σου επιλογές, αλλά όχι και να τις εκδηλώνεις δημοσίως. Αν το κάνεις, από κληρικός καταντάς κομματάρχης».
– Ποια η γνώμη σου για την περίπτωση του μακαρίτη του Χριστόδουλου;
«Ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του».
– Μόνο αυτό;
«Και να τον συγχωρέσει όπως όλους μας».
«Γκέι υπάρχουν σε όλους τους χώρους»
– Και για την επιλογή του φύλου, δηλαδή γκέι, τρανσέξουαλ;
«Φυσικά όχι! Κατηγορηματικά! Δεν συμφωνώ γιατί είναι διαστροφή και καλά θα κάνουν όλοι να ακολουθούν τη φύση τους. Οι υπόλοιποι να το κρατάνε για τον εαυτό τους. Να μην εξευτελίζονται δημοσίως. Να το κλείνουν στο δωμάτιό τους και εκεί να κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν μπορείς να το κυκλοφορείς σαν να είναι τσάντα Prada»!
– Μα καλά, δεν έχεις συναντήσει τέτοιες περιπτώσεις σε κάποιους δικούς σου κύκλους;
«Oχι σε φίλους, σε γνωστούς ναι. Δικαίωμα του καθένα είναι πώς να διαθέτει τον εαυτό του. “Ακουσε ρε”, έλεγε ο Σεραφείμ, “πάρε όποια πουτάνα από τον Πειραιά θέλεις και όποιον πούστη θέλεις. Αλλά να βάλεις την πετσέτα στην κλειδαριά. Τότε να κάνεις ό,τι γουστάρεις, αρκεί να μη σκανδαλίσεις”»!
– Μα καλά, δεν υπάρχουν τέτοιοι και στους κόλπους της Εκκλησίας; Ο τόπος έχει βουίξει. Εχουν ακουστεί πολλά περί κρουσμάτων ομοφυλοφιλίας στην Εκκλησία.
«Μα, υπάρχουν παντού, σε όλους τους χώρους. Μη γελιόμαστε και μην υποκρινόμαστε. Και στους δικαστικούς και στους πολιτικούς και σε όλους τους τομείς και τα επαγγέλματα».
– Μήπως πρέπει να επιτραπεί ο έγγαμος βίος για όλη την κλίμακα της εκκλησιαστικής ιεραρχίας;
«Οχι, απαγορεύεται ρητώς. Διότι ο επίσκοπος παντρεύεται την Εκκλησία. Οι άγαμοι αρχιμανδρίτες έχουν ορκιστεί τον μοναχισμό. Οπως συνέβη σε μένα στο Σινά το 1959. Δύο χρόνια αργότερα έγινα διάκος και το 1962 ιερομόναχος. Λοιπόν, υπάρχουν δύο τάξεις κληρικών. Οι άγαμοι της μοναστηριακής ζωής και οι έγγαμοι που έχουν τις οικογένειές τους. Και είναι μια πρόοδος αυτή γιατί στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας απαγορεύεται ο γάμος σε όλες τις βαθμίδες των κληρικών».
– Και με την εκκλησιαστική περιουσία; Δεν πρέπει να επιστραφεί στην Πολιτεία;
«Μα τι λες τώρα; Αν η Εκκλησία διέθετε σήμερα όση είχε δώσει στο παρελθόν στην Πολιτεία, τότε στην ιδιοκτησία της θα ανήκε η μισή Ελλάδα. Επιστροφή, ποια επιστροφή; Δεν την πήραμε, μας τη δώσανε»!
– Η Εκκλησία ενώνει;
«Οποιος τολμήσει να τα βάλει με την Εκκλησία θα είναι σαν να τα βάζει με όλο τον κόσμο. Και για να τελειώνουμε: η Εκκλησία ούτε πολιτεύεται ούτε αντιπολιτεύεται, αλλά πρέπει μονίμως να πορεύεται»
– Ποιες οι παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας;
«Ανειλικρίνεια. Ο πλουτισμός σε βάρος των άλλων. Να συκοφαντεί ο ένας τον άλλον. Να μαλώνουμε για τα κόμματα. Η διχόνοια. Τα γνωστά».
– Μια και το ’φερε η κουβέντα στους πολιτικούς, ποια η γνώμη σου για τη σημερινή κυβέρνηση;
«Οχι, δεν θα σου πω τη γνώμη μου ούτε για την κυβέρνηση ούτε για την αντιπολίτευση. Θα σου πω όμως τούτο: Οταν το κυβερνητικό κόμμα επιστρέφει στην αντιπολίτευση, τότε ρίχνει όλο το φταίξιμο στο αντίπαλο κόμμα που κέρδισε στις εκλογές. Και τούμπαλιν. Τα ξεχνάνε και μετά τα ξαναθυμούνται. Ετσι γίνεται».
– Και η γνώμη σου για τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο;
«Θα έπρεπε να είχε γίνει την εποχή που έγινε ο Χριστόδουλος. Ως διάδοχος του Σεραφείμ. Ανθρωπος που διακρίνεται για τη σεμνότητά του. Εχει μια ταπείνωση που σε σκλαβώνει. Ο μακαρίτης ο Χριστόδουλος παρουσίαζε έναν δυναμισμό, ο οποίος δυναμισμός έβλαψε την Εκκλησία. Και αυτό επειδή δεν διέθετε την απαραίτητη, για το αξίωμα του Αρχιεπισκόπου, σεμνότητα. Επιθυμούσε μπαλκόνι. Του άρεσε το συλλαλητήριο. Και πάρα πολλές φορές αποδείχθηκε ότι στο τέλος έκανε κωλοτούμπες. Παράδειγμα; Φυσικά, οι ταυτότητες. Και όχι μόνο».
– Μια κουβέντα για το ιστορικό εκείνο περιστατικό με τη σωτηρία όλων των εβραίων της Ζακύνθου στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής του ’40. Τότε που μητροπολίτης ήταν ο Χρυσόστομος Δημητρίου, δήμαρχος ο Λουκάς Καρρέρ και ραβίνος ο Μωυσής Γκανή.
«Ο μητροπολίτης δέχτηκε επίσκεψη από τον Γερμανό αξιωματικό που του ζήτησε μια λίστα με ονόματα Εβραίων. Και εκείνος του απάντησε: “Εγώ δεν ξέρω, αύριο θα σας τη δώσω”. Κάπως έτσι κέρδισε χρόνο. Και την άλλη μέρα επισκέφτηκε τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ, που ήταν διορισμένος από την κατοχική κυβέρνηση, και εκείνος τον ρώτησε: “Τι θα κάνουμε, σεβασμιότατε;”. “Εγώ”, του είπε, “έχω εξασφαλίσει τη σωτηρία τους και στη λίστα θα βάλω το δικό μου όνομα”. “Να βάλεις και το δικό μου!” είπε ο Καρρέρ. Προς τιμήν του! Αν και διορισμένος, υπήρξε σπουδαίος. Ετσι και οι δύο εμφανίστηκαν ως οι μοναδικοί Εβραίοι της Ζακύνθου».
– Και οι αληθινοί Εβραίοι τι απέγιναν;
«Τους έκρυψαν στα σπίτια τους οι Ζακυνθινοί. Το νησί μου, το μοναδικό σημείο του κόσμου όπου οι Γερμανοί δεν πειράξανε ούτε έναν Εβραίο. Μετά την Κατοχή, οι εβραίοι της Ζακύνθου με δικά τους έξοδα τοποθέτησαν τα τζάμια του ναού. Στη συνέχεια, όταν το 1948 δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ, κάποιοι φύγανε. Αλλά και μετά τον μεγάλο σεισμό του 1953 έφυγαν κι άλλοι. Και το 1955 είδα κάποιες ανθρώπινες φιγούρες να ανεβαίνουν τα σκαλιά γονατιστοί και στη συνέχεια πήγαιναν και φιλούσαν τα πόδια του μητροπολίτη. Αυτή την ιστορία μού την είπε ο ίδιος ο δεσπότης. Εγινε εδώ. Και το 1978 το κράτος του Ισραήλ ανακήρυξε τον δεσπότη έναν εκ των “Δικαίων των Εθνών” και τη Ζάκυνθο το “Νησί των Δικαίων”. Και τη βράβευση την παρέλαβα εγώ. Ο θρυλικός δεσπότης είχε πεθάνει από το 1958».
Ο τόνος της φωνής του παλλόταν από συγκίνηση. Και τελειώνοντας μου είπε: «Οταν ήμουν στο Σινά, ο Πορφύριος Γ’ με κάλεσε και με ρώτησε τι όνομα θέλω να πάρω. Του είπα Χρυσόστομος και δεν το έκανα από κολακεία, ο δεσπότης, όπως σου είπα, είχε πεθάνει. “Σας παρακαλώ”, του είπα, “να μου δώσετε το όνομα Χρυσόστομος. Το οφείλω στη συνείδησή μου”».
Κλείνοντας αυτή την τόσο ανοιχτή και άμεση επικοινωνία που είχα μαζί του, για ένα πράγμα ήμουν σίγουρος: πέστε με αφελή, ευκολόπιστο, ρομαντικό, ιδεαλιστή. Κι όμως, ο σημερινός Χρυσόστομος τα ίδια με τον θρυλικό προκάτοχό του θα έκανε. Kι ας τον έστηναν οι κανίβαλοι του Χίτλερ στον τοίχο!
