Νωρίτερα μέσα στη χρονιά, ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Tadao Ando τράβηξε όλα τα βλέμματα με το μουσείο SAN στη Νότια Κορέα, μια απόκοσμη γκαλερί, έναν υπόγειο θόλο διαμέτρου 25 μέτρων από μπετόν, με μια οπή στην κορυφή, σχεδιασμένη για να στεγάσει την εγκατάσταση του Βρετανού γλύπτη Antony Gormley. Λίγο αργότερα, τα περιοδικά αρχιτεκτονικής έγραφαν και πάλι για εκείνον, καθώς είχε μόλις ξεκινήσει η κατασκευή του Εθνικού Μουσείου του Ουζμπεκιστάν, ενός καθηλωτικού κτιρίου στην Τασκένδη, αποτελούμενου από αλληλένδετα γεωμετρικά σχήματα: τρίγωνα, τετράγωνα, κύκλους.
Πριν από λίγες ημέρες, ο 84χρονος αρχιτέκτονας παρουσίασε το σχέδιο για το νέο Μουσείο Τέχνης του Ντουμπάι, ένα καμπύλο, στριφτό κτίριο που δεσπόζει πάνω από τον φυσικό θαλάσσιο κόλπο του εμιράτου. Η μοναδική ικανότητά του να ενσωματώνει την αρχιτεκτονική στο φυσικό τοπίο είναι και εδώ εμφανής: το πενταώροφο κτίριο, με τις λευκές καμπύλες επιφάνειες και τα τριγωνικά ανοίγματα, μοιάζει να αναδύεται μέσα από το νερό.
Ενα νέο πολιτιστικό ορόσημο
Εμπνευσμένο από τη θάλασσα και τα μαργαριτάρια, το μουσείο θα ανεγερθεί πάνω σε μια κυκλική πλατφόρμα που εκτείνεται μέσα στον Dubai Creek. Το έργο, που σχεδιάστηκε για τον όμιλο Al-Futtaim Group, φιλοδοξεί να καταστήσει το Ντουμπάι παγκόσμιο κόμβο δημιουργικότητας και πολιτισμού. Οι εκθεσιακοί χώροι θα φωτίζονται από έναν κεντρικό κυκλικό φεγγίτη, σχεδιασμένο έτσι ώστε να διαχέει το φως με μια ιριδίζουσα λάμψη. Στον τελευταίο όροφο, ένα VIP lounge και ένα εστιατόριο με παράθυρα πλήρους ύψους θα προσφέρουν πανοραμική θέα στην πόλη, καθώς και πρόσβαση σε υπαίθρια βεράντα. Το μουσείο θα περιλαμβάνει επίσης βιβλιοθήκη, αίθουσες μελέτης και χώρους αφιερωμένους στην εκπαίδευση και την υποστήριξη νέων δημιουργών.
Ο Tadao Ando τιμήθηκε με το βραβείο Pritzker το 1995, καθώς, όπως ανέφερε η επιτροπή, «εκπληρώνει την αυτοεπιβαλλόμενη αποστολή του να αποκαταστήσει την ενότητα ανάμεσα στο κτίριο και τη φύση. Χρησιμοποιώντας τις πιο βασικές γεωμετρικές μορφές», σημειώνεται στην αιτιολόγηση, «δημιουργεί μικρόκοσμους για τον άνθρωπο, όπου το φως σχηματίζει αδιάκοπα μεταβαλλόμενα μοτίβα». Γεννημένος στην Οσάκα το 1941, ο Ando έκανε ένα σύντομο πέρασμα από την πυγμαχία πριν στραφεί στην αρχιτεκτονική. Σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτος, ίδρυσε το γραφείο του το 1969. Τα έργα του, όπως σημειώνει το ArchDaily, αποτελούν έκφραση μιας «αρχιτεκτονικής της δυαδικότητας», ένα παιχνίδι ανάμεσα στους όγκους και τον χώρο, το φως και το σκοτάδι, την ένταση και τη γαλήνη, το υλικό και το άυλο.
Ανάμεσα στα πιο εμβληματικά του έργα είναι η Church of Light (1999) στην Ιαπωνία, όπου αναπροσδιόρισε τη λατρευτική εμπειρία σχεδιάζοντας ένα τσιμεντένιο κέλυφος με άνοιγμα σε σχήμα σταυρού στην ανατολική πρόσοψη, που διοχετεύει φως στο εσωτερικό μετατρέποντας τον σκοτεινό όγκο σε ένα φωτεινό κιβώτιο. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το Hill of the Buddha (2015) στο Σαπόρο -ένα ιερό όπου ένα άγαλμα του Βούδα ύψους 13,5 μέτρων περιβάλλεται από τεχνητό λόφο σε σχήμα ροτόντας, σπαρμένο με 150.000 λεβάντες.
Άλλα αξιοσημείωτα έργα του είναι το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Fort Worth (2002) -πέντε περίπτερα από μπετόν, ατσάλι, γυαλί και γρανίτη που αντικατοπτρίζονται σε μια λίμνη- το Chichu Art Museum στην Ιαπωνία (2004), μια σειρά από βυθισμένα στο έδαφος γεωμετρικά κτίρια, καθώς και το πρόσφατο La Bourse de Commerce στο Παρίσι (2021), το μουσείο που στεγάζει τη συλλογή σύγχρονης τέχνης του François Pinault, όπου ο Ando πρόσθεσε έναν εντυπωσιακό γυάλινο θόλο στο ιστορικό κτίριο.
Από τις κατοικίες και τα παρεκκλήσια έως τα μουσεία, η αρχιτεκτονική κάθε έργου του, όπως επισημαίνει το Pritzker, είναι μια σύνθεση καλλιτεχνικά μελετημένων εκπλήξεων. Με πιο απλά λόγια, «καθώς κινείται κανείς μέσα στα κτίριά του, δεν υπάρχει ποτέ μια προβλέψιμη στιγμή».
