Πόσο εύκολο είναι να εξυγιανθεί μια επιχείρηση, η οποία πριν από μόλις πέντε χρόνια είχε κηρύξει άτυπη στάση πληρωμών; Ηταν Μάιος του 2018 όταν αποκαλύφθηκε ότι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία συστηματικά μετέτρεπαν σε ακούσιους δανειστές τους τούς καταναλωτές της ΔΕΗ που επέλεγαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ρεύματος μέσω του δικτύου καταστημάτων τους. Η εταιρεία για να καλύψει τo δικό της πρόβλημα ρευστότητας, δεν απέδιδε τα χρήματα που εισέπραττε για λογαριασμό της ΔΕΗ και ως αποτέλεσμα, ένας μεγάλος αριθμός πελατών είχε βρεθεί αντιμέτωπος με ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς. Από τότε μέχρι σήμερα αρκετά βήματα έχουν γίνει για την εξυγίανση της παλαιότερης κρατικής εταιρείας με έτος ίδρυσης το 1828. Απόλυτη, βέβαια, προτεραιότητα είναι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, που λαμβάνουν ετησίως, ως ο καθολικός πάροχος ταχυδρομικών υπηρεσιών (η υποχρέωση οι επιστολές να φθάνουν σε κάθε γωνιά της χώρας), αποζημίωση 15 εκατ. ευρώ, να ενισχύσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα.
Κι αυτό δεδομένου ότι η πρόοδος ως προς την πλήρη αναδόμηση της εταιρείας την τελευταία τετραετία υπήρξε μικρή. Μπορεί τα ΕΛΤΑ να κατάφεραν να εμφανίσουν οργανικά κέρδη 7,3 εκατ. ευρώ το 2021 και να μειώσουν κατά 1.976 τους εργαζομένους μέσω εθελουσίας εξόδου, που κόστισε στο Δημόσιο περίπου 280 εκατ. ευρώ, όμως οι παρεχόμενες υπηρεσίες δεν αναβαθμίστηκαν. Ενδεικτικό είναι ότι οι χρόνοι παράδοσης της επιστολικής αλληλογραφίας υπολείπονται των προβλεπόμενων στόχων. Σε τρεις ημέρες (στοιχεία ΕΕΤΤ, 2022) παραδίδεται το 68,2% της αλληλογραφίας, αντί του 90%, δηλαδή του στόχου που έχει τεθεί για τον φορέα καθολικής υπηρεσίας. Και σε πέντε ημέρες παραδίδεται το 85,5% – αντί του 98%– των επιστολών.
Επιδιώκοντας την αλλαγή σελίδας στα ΕΛΤΑ, που έχουν αποτελέσει για πολλές δεκαετίες «μαύρη τρύπα» ρευστότητας, το Υπερταμείο, όπου ανήκει η εταιρεία, επιχειρεί την αναδιοργάνωσή τους. Πρόκειται, όπως αναφέρουν στην αγορά, για την τελευταία ευκαιρία που έχουν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία να περάσουν, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, στη νέα εποχή. Η εταιρεία για πολλά χρόνια, έως τις αρχές του 2020, εμφάνιζε μηνιαίο έλλειμμα 7 εκατ. ευρώ, έχοντας καταγράψει, για πρώτη φορά στην ιστορία της, το 2009 ζημίες της τάξεως των 37 εκατ. ευρώ. Το μοντέλο λειτουργίας της επιχείρησης ήταν διαχρονικά σαθρό λόγω των ιδιαίτερα χαμηλών τιμών των παρεχόμενων υπηρεσιών, των υψηλών μισθολογικών δαπανών και της έλλειψης τεχνολογικής υποδομής. Δεν είναι τυχαίο ότι από τον Ιούλιο του 1993 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2001 τα ΕΛΤΑ είχαν συσσωρευμένες ζημίες 284 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των οποίων το Δημόσιο είχε τότε προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου της τάξεως των 295 εκατ. ευρώ. Είχαν, ακόμη, μείνει εκτός τεχνολογικού άρματος, αποτελώντας τη μοναδική ταχυδρομική επιχείρηση στην Ευρωπαϊκή Ενωση που αρχές της δεκαετίας του 2000 δεν διέθετε μηχανήματα διαλογής για την αυτόματη ανάγνωση των διευθύνσεων. Με στόχο την υλοποίηση έργων εκσυγχρονισμού, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία πραγματοποίησαν από το 1998 μέχρι το 2007 επενδύσεις άνω των 360 εκατ. ευρώ, ποσό από το οποίο το μεγαλύτερο τμήμα προήλθε από ευρωπαϊκούς πόρους. Παρ’ όλα αυτά, τα έργα μετασχηματισμού των ΕΛΤΑ δεν έφεραν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα καθώς, όπως επισημαίνεται σε έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα κέρδη του 2007 ξεπερνούσαν οριακά το 1% του τζίρου. Τα χρόνια που ακολούθησαν, η υποχώρηση των μεγεθών υπήρξε ακόμη μεγαλύτερη λόγω και της σημαντικής υποχώρησης του ταχυδρομικού όγκου που τοποθετούνταν σε άνω του 40% σε σχέση με το 2008.
Ενα από τα μεγάλα «αγκάθια» των ΕΛΤΑ ήταν η ετήσια δαπάνη μισθοδοσίας της οποίας το ύψος ανερχόταν το 2019 σε 220 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που ο κύκλος εργασιών δεν ξεπερνoύσε τα 300 εκατ. ευρώ. Η πρόσφατη εθελουσία έξοδος, που οδήγησε στη μείωση του μόνιμου προσωπικού σε 3.500 άτομα, σε συνδυασμό με το κλείσιμο τουλάχιστον 100 από τα 1.150 καταστήματα του δικτύου μείωσαν το κόστος για την εταιρεία. Ωστόσο η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών παραμένει χαμηλή. Τα δεδομένα αυτά επιχειρεί να αλλάξει το Υπερταμείο, που δρομολογεί μεταξύ άλλων την προσθήκη περισσότερων καταστημάτων διευρυμένου ωραρίου, τη διαμόρφωση ανταγωνιστικής τιμολογιακής πολιτικής, την υπηρεσία του ψηφιακού ταχυδρόμου (οι ταχυδρομικοί θα διαθέτουν ψηφιακές συσκευές για τη διαχείριση των αποστολών, την είσπραξη λογαριασμών κτλ.) και την ενίσχυση του δικτύου έξυπνων θυρίδων Post box. Οι πελάτες των ΕΛΤΑ θα αποκτήσουν τη δυνατότητα να κλείνουν ραντεβού, ενώ θα δημιουργηθεί ειδική εφαρμογή για εταιρικούς πελάτες.
