To Tαμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών είναι το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο που επιστρατεύει η ελληνική κυβέρνηση στην προσπάθεια να περάσει στην πράσινη εποχή ο νησιωτικός χώρος και να απεξαρτηθεί ο εφοδιασμός ηλεκτρικής ενέργειας από ανθρακούχες εκπομπές, βελτιώνοντας έτσι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των νησιών και, εν συνεχεία, ολόκληρης της χώρας.
Στο πλαίσιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημιουργήθηκε Ομάδα Διοίκησης Εργου (ΟΔΕ) με αντικείμενο τη σύσταση προτάσεων, την επιλογή, την αξιολόγηση και τον συντονισμό των δράσεων, οι οποίες θα συμπεριληφθούν στο «Επενδυτικό Σχέδιο Απανθρακοποίησης Νήσων», που θα χρηματοδοτηθεί από τον ανωτέρω μηχανισμό. Στις αρμοδιότητες της ομάδας συμπεριλαμβάνεται η επικοινωνία με τις αρμόδιες εθνικές και ευρωπαϊκές Αρχές, ώστε να διασφαλιστεί η συμβατότητα των προτεινόμενων δράσεων με την εθνική και την ενωσιακή νομοθεσία.
Της επιτροπής προεδρεύει ο καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας Κώστας Ανδριοσόπουλος, ενώ ως τακτικά μέλη της ορίστηκαν οι δρ Ιωάννης Βουγιουκλάκης, μηχανολόγος μηχανικός, ειδικός εμπειρογνώμονας, δρ Πέτρος Βαρελίδης, χημικός μηχανικός, δρ Νεκταρία Καρακατσάνη, οικονομολόγος, Βασίλειος Τριαντάφυλλος, δικηγόρος, ειδικός εμπειρογνώμονας, Γεωργία Γιαννακίδου, πολιτικός επιστήμονας, και Χρήστος Συριόπουλος, διεθνολόγος, υπάλληλος Τμήματος Υποθέσεων Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών στη Διεύθυνση Διεθνών και Ευρωπαϊκών Δραστηριοτήτων του ΥΠΕΝ.
Οι πόροι του Ταμείου προέρχονται από τα αδιάθετα δικαιώματα του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της περιόδου 2013-2020, στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η Ελλάδα διαθέτει προς δημοπράτηση 25 εκατομμύρια μη αδιάθετων δικαιωμάτων, τα οποία θα πρέπει να αξιοποιηθούν κατά την περίοδο 2021-2030. Με βάση τις τρέχουσες τιμές δικαιωμάτων ρύπων, που εκτιμώνται στα 60 ευρώ ο τόνος, η σημερινή αξία του Ταμείου υπερβαίνει το 1,5 δισ. ευρώ, ένα σενάριο που ίσως φαντάζει πλέον απαισιόδοξο, εάν αναλογιστεί κανείς την εκρηκτική άνοδο των τιμών των ρύπων διοξειδίου. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως το ακριβές ποσό θα διαμορφωθεί ανάλογα με την τιμή πλειστηριασμού που επιτυγχάνεται σε κάθε σχετική δημοπρασία.
Τα πρότζεκτ που θα συμπεριληφθούν στα υπό χρηματοδότηση έργα του Ταμείου θα επικεντρώνονται σε μη διασυνδεδεμένα νησιά, αγγίζοντας ένα ευρύτατο φάσμα δράσεων. Εργα διασύνδεσης των νησιών και υποδομές δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πράσινες μεταφορές, ανανέωση του θαλάσσιου στόλου με τεχνολογίες χαμηλών ρύπων, έργα ενεργειακής αποδοτικότητας και κυκλικής οικονομίας είναι κάποιες από τις δυνητικά επιλέξιμες δράσεις.
Τέλος, το Ταμείο θα αποτελέσει τη βασική πηγή χρηματοδότησης του εγχειρήματος των GR eco islands, που με αφετηρία το νησί της Χάλκης στοχεύει να ανοίξει τον δρόμο για τη μετατροπή των ελληνικών νησιών σε διεθνή πρότυπα πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης και εστίες καινοτομίας. Στόχευση της ΟΔΕ είναι η απορρόφηση των πόρων να γίνει εμπροσθοβαρώς, ενώ προτεραιότητα δεν θα δοθεί μόνο σε ώριμα έργα μεγάλης κλίμακας αλλά και σε έργα μικρότερης εμβέλειας, με σημαντικό, όμως, περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μέρος των πόρων αναμένεται να διοχετευθεί και σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής αυτοδιοίκησης και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στα νησιά, αλλά και στην τεχνική υποστήριξη των ενδιαφερόμενων συμμετεχόντων.
Απώτερος σκοπός του εγχειρήματος είναι να μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε κόμβους βιωσιμότητας, καινοτομίας και καθαρών μορφών ενέργειας, ακολουθώντας τις επιταγές τόσο της Ε.Ε. όσο και της κυβέρνησης για τη διαμόρφωση οικονομιών μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος και κοινωνιών εστιασμένων στην ευημερία των ανθρώπων, με κέντρο τα περιβαλλοντικά όρια του πλανήτη.
