«Acqua naturale o frizzante?», δηλαδή νερό ανθρακούχο ή μη: Η ερώτηση είναι σχεδόν αυτόματη στην Ιταλία, όταν ένας σερβιτόρος παίρνει παραγγελία. Η Ιταλία έρχεται πρώτη στην Ευρώπη σε κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού με μέση ετήσια κατανάλωση 208 λίτρων, παρά την καλή ποιότητα του νερού βρύσης, και δεύτερη παγκοσμίως μετά το Μεξικό, όπου το νερό βρύσης δεν θεωρείται κατάλληλο προς πόση. Σύμφωνα με το ιταλικό ερευνητικό ινστιτούτο Censis, το 62% των οικογενειών στην Ιταλία προτιμά το εμφιαλωμένο νερό, δαπανώντας περίπου 240 ευρώ ετησίως για την αγορά του. Γιατί, όμως, οι Ιταλοί αγαπούν το εμφιαλωμένο νερό, παρότι το νερό βρύσης κοστίζει έως 6.000 φορές λιγότερο -σύμφωνα με στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας ISTAT- και έχει πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο;
Έρευνες καταδεικνύουν πως το 33% όσων το προτιμούν από εκείνο της βρύσης το θεωρούν ασφαλέστερο, το 28,8% υποστηρίζει ότι η γεύση του είναι ανώτερη από εκείνη του νερού βρύσης, και το 28,6% το επιλέγει απλά για τις φυσαλίδες. Μόνο το 29,2% πίνει νερό βρύσης καθημερινά, με τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών να προκαλεί σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Συνολικά, το 2022 χρησιμοποιήθηκαν καθημερινά 30 εκατ. πλαστικά μπουκάλια στην Ιταλία, έναντι του 7% των γυάλινων, με αποτέλεσμα να απορρίπτονται ετησίως 13,5 δισ. μπουκάλια.
Οι κατηγορίες εμφιαλωμένου νερού
Επιτραπέζια, φυσικά μεταλλικά και νερά πηγής, είναι οι κατηγορίες των εμφιαλωμένων σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο Υγείας. Το φυσικό μεταλλικό νερό είναι μικροβιολογικά υγιεινό, προέρχεται από υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και διακρίνεται από το νερό βρύσης από την περιεκτικότητά του σε ανόργανα άλατα ή άλλα συστατικά, και από τα χαρακτηριστικά που έχουν διατηρηθεί ανέπαφα χάρη στην υπόγεια προέλευσή του. Ως νερό πηγής ορίζεται το νερό που έχει εμφιαλωθεί στο σημείο υδροληψίας και πληροί μικροβιολογικές και άλλες προϋποθέσεις, ενώ δεν έχει υποστεί επεξεργασία. Το επιτραπέζιο νερό από την άλλη, διοχετεύεται στην αγορά σε πλαστικό ή γυάλινο μπουκάλι και πληροί ποιοτικές προδιαγραφές. Επισημαίνεται πως φυσικά μεταλλικά και νερά πηγής, ξεχωρίζουν από τα επιτραπέζια, καθώς απαγορεύεται κάθε επεξεργασία απολύμανσης με οποιαδήποτε μέθοδο, ενώ στην περίπτωση των επιτραπέζιων πριν την εμφιάλωσή του επιτρέπεται να υποβάλλεται σε αποτελεσματική απολύμανση. Το ανθρακούχο νερό περιέχει διοξείδιο του άνθρακα είτε φυσικής είτε τεχνικής προέλευσης και μπορεί να είναι μεταλλικό ή επιτραπέζιο. Στην ετικέτα όλων των παραπάνω πρέπει να αναγράφεται η φυσικοχημική ανάλυση του νερού.
Τα οφέλη από την κατανάλωση ανθρακούχου νερού
Σύμφωνα με την Ιατρική Σχολή του Σικάγο (Uchicago), το ανθρακούχο νερό ενυδατώνει και μπορεί να λειτουργήσει ως εναλλακτική στα αναψυκτικά. Χωρίς ζάχαρη ή θερμίδες, σε αντίθεση με τα περισσότερα αναψυκτικά, η ένταξη του ανθρακούχου νερού στην καθημερινότητα ευνοεί μια πιο υγιεινή ρουτίνα. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ανθρακούχο νερό σε κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει στην πέψη και τη δυσκοιλιότητα.
Από άλλες έρευνες προκύπτει ότι μπορεί να αυξήσει την αίσθηση του κορεσμού, βοηθώντας στη μείωση πρόσληψης θερμίδων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οφέλη έχουν και όσοι αντιμετωπίζουν δυσφαγία που χαρακτηρίζεται από δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση, από την οποία πάσχουν περίπου τρία εκατομμύρια Αμερικανοί. Το ανθρακούχο νερό συμβάλλει ώστε να καθαρίσει ο λαιμός και να διευκολύνει την κατάποση.
Το ανθρακούχο φυσικό μεταλλικό νερό περιέχει ασβέστιο και μαγνήσιο και ενδυναμώνει τα οστά, υποστηρίζοντας την υγεία τους. Από την άλλη, η υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει τυμπανισμό και να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε όσους πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Στην περίπτωσή τους συστήνονται τα ροφήματα χωρίς ανθρακικό. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να επηρεάσει το σμάλτο των δοντιών, καθώς είναι ελαφρώς όξινο εξαιτίας του διοξειδίου του άνθρακα.
Στην Αμερική οι καταναλωτές επιλέγουν ολοένα περισσότερο εμφιαλωμένο νερό στη θέση των επιβαρυντικών για την υγεία συσκευασμένων ροφημάτων και χυμών. Το 2024, το εμφιαλωμένο νερό ανακηρύχθηκε το αγαπημένο εμφιαλωμένο ρόφημα για τους Αμερικανούς, ξεπερνώντας σε πωλήσεις όλα τα υπόλοιπα ποτά για 9η συνεχόμενη χρονιά, σύμφωνα με την Beverage Marketing Corporation (BMC). Οι Αμερικανοί στρέφονται σε αυτό, στο πλαίσιο πιο υγιεινής προσέγγισης στη διατροφή τους. Παρ’όλα αυτά, έρευνα της Harris Poll δείχνει ότι το 68% των καταναλωτών θα επέλεγε ζαχαρούχα ποτά, αν δεν υπήρχε διαθέσιμο εμφιαλωμένο νερό.
Το ανθρακούχο νερό στο τραπέζι των Ελλήνων
Παρ’ ότι δεν υπήρξε ποτέ κουλτούρα ανθρακούχου νερού στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια διαρκής αύξηση στην ζήτηση, με το είδος αυτό να καλύπτει σχεδόν το 7% του συνόλου της κατηγορίας εμφιαλωμένου. Εδώ φυσικά παίζει το ρόλο της και η άνθιση της εστίασης, όπου συνήθως επιλέγεται συχνότερα από το καθημερινό τραπέζι η κατανάλωση ανθρακούχου. Σύμφωνα με έκθεση του ερευνητικού κέντρου 6Wresearch, η αγορά ανθρακούχου νερού στην Ελλάδα προβλέπεται να αναπτυχθεί με σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 1,14% έως το 2027. Η τάση αυτή υποδηλώνει ότι -παρότι σε μικρότερο ποσοστό συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες- το ανθρακούχο νερό έχει αναπτυσσόμενο ρόλο και υψηλότερη αξία στην αγορά. Σύμφωνα με παλαιότερες εκθέσεις της Nielsen για την ελληνική αγορά, οι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού επικεντρώθηκαν στο φυσικό μεταλλικό και επιτραπέζιο νερό, με το ανθρακούχο να αγγίζει το 5%.
Όπως προβλέπει η εταιρία σχεδιασμού επιχειρηματικής στρατηγικής και ερευνών Strategy Helix Group, η αγορά εμφιαλωμένου νερού στην Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί από 1.407,7 εκατ. δολάρια το 2024 σε 1.870,5 εκατ. δολάρια έως το 2030, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης στο 4,1%. Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες ανάπτυξης παραμένει ο τουρισμός, καθώς η αυξημένη τουριστική κίνηση ευνοεί την κατανάλωση εμφιαλωμένου και δη ανθρακούχου νερού από τους επισκέπτες. Σε περιοχές δε, όπου το νερό βρύσης θεωρείται ακατάλληλο για πόση -όπως σε πολλά νησιά- η διανομή του εμφιαλωμένου νερού ενισχύεται.
