“Η ευγνωμοσύνη είναι η αναγνώριση και έκφραση ευχαριστίας για όσα λαμβάνουμε καθημερινά, μικρά ή μεγάλα. Στην απαιτητική σύγχρονη ζωή, συχνά θεωρούμε δεδομένες τις ευεργεσίες που μας περιβάλλουν. Ωστόσο, η ευγνωμοσύνη φωτίζει την καρδιά μας, ενισχύει την ψυχική μας υγεία και καλλιεργεί την αγάπη, την ενσυναίσθηση και τη χαρά. Διδάσκεται από την οικογένεια και την κοινωνία, επηρεάζοντας θετικά τις σχέσεις μας. Στην Ορθόδοξη θεολογία, συνδέεται με την ταπεινοφροσύνη, την πίστη και την προσευχή. Η ευγνωμοσύνη είναι πολύτιμο δώρο που βελτιώνει τη ζωή μας, προσφέροντας πληρότητα και βαθύτερη σύνδεση με τον εαυτό μας, τους άλλους και τον Θεό” .
Ευγνωμοσύνη είναι η αναγνώριση και έκφραση ευχαριστίας για τις ευεργεσίες που δεχόμαστε καθημερινά, μικρές και μεγάλες (Γ. Μπαμπινιώτης). Είναι συχνά εύκολο να θεωρήσουμε τις μικρές απολαύσεις της καθημερινότητας, ως δεδομένες. Όμως, αυτές είναι πραγματικά δώρα από τον Θεό και τους ανθρώπους γύρω μας, που αξίζουν την ευγνωμοσύνη μας. Στη γρήγορη, απαιτητική και ψηφιακή ζωή που ζούμε, η συνειδητοποίηση αυτών των δώρων μπορεί να φέρει φως και χαρά στην καθημερινότητά μας.
Ο ζεστός ήλιος, το δροσερό αεράκι, η υγεία μας, οι στιγμές επικοινωνίας με τους φίλους και την οικογένεια, τα χρώματα ενός κήπου, ένα πιάτο νόστιμο φαγητό, λίγη προσεκτική ακρόαση του συνομιλητή μας, η καθημερινή μας αναπνοή, ένας καφές, μια μικρή βοήθεια, ένα απρόσμενο δώρο, η αφιέρωση προσωπικού χρόνου, ένα τηλεφώνημα «πώς είσαι, τι κάνεις;», ένας φωτισμένος δρόμος το βραδάκι, ο φλοίσβος των κυμάτων, ένα γελαστό βλέμμα, ένα κυκλάμινο στο βράχο, η εργασία μας, η θετική συμβολή στην παρέα ενός φίλου μας, το γέλιο ενός παιδιού, ένα ποτήρι δροσερό νερό, λίγα λεπτά συνεργασίας, η ειρήνη, το κελάδημα ενός πουλιού με την ανατολή, ένα χαμόγελο, μια φιλική συμβουλή, ένας περίπατος, μια παρατήρηση με αγάπη για κάποιο λάθος μας, μια νόστιμη σπιτική πίτα, μια ορειβασία, το κλάδεμα ενός αμπελιού, ένα σιδερωμένο πουκάμισο, μια βαρκάδα, η παραχώρηση του λόγου στην παρέα, ένα τακτοποιημένο σαλόνι, η γεύση ενός πορτοκαλιού, μια νέα γνώση από μια διάλεξη ή μελέτη βιβλίου, μια ιδέα που δεν είχαμε σκεφτεί, ένα παιχνίδι τένις, σκάκι ή ντόμινο, ένα τσιπουράκι με λουκούμι στην πηγή, μια φέτα ζεστό ψωμί ριγανάδα, η ύπαρξη ανθρώπων γύρω μας, είναι ευεργεσίες που συχνά νομίζουμε σαν δικαίωμά μας. (Φ. Κόντογλου).
Έτσι, ούτε τις καταλαβαίνουμε, ούτε τις χαιρόμαστε, ούτε εκφράζουμε ευχαριστία γι’ αυτές. Δηλαδή ούτε νιώθουμε ούτε εκφράζουμε ευγνωμοσύνη. Με τον τρόπο αυτό ούτε δικαιώνουμε το λόγο ύπαρξής μας , ούτε κατανοούμε το λόγο ύπαρξης αυτών των ευεργεσιών, που είναι αγαπητικός, ευχαριστιακός, προσληπτικός, κενωτικός, οντολογικός και καταφάσκεται περικλειόμενος σε ένα «ευχαριστώ!», σε ένα «δόξα τω Θεώ!» (Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς).
Η ευγνωμοσύνη είναι μια ηλιαχτίδα που φωτίζει την καρδιά μας, προσφέροντας ειρήνη και ενίσχυση της ψυχικής μας υγείας. Όταν εστιάζουμε σε όσα έχουμε και όχι σε όσα μας λείπουν, όταν αναγνωρίζουμε τη σημασία των μικρών στιγμών, η ζωή αποκτά έναν πιο φωτεινό χαρακτήρα, με περισσότερο νόημα (Σενέκας).
Τα παιδιά, όπως και όλοι οι άνθρωποι, αναπτύσσουν την ευγνωμοσύνη μέσα από τα παραδείγματα γύρω τους. Οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι ενήλικες που τα περιβάλλουν, έχουν την ευκαιρία να είναι πρότυπα για την έκφραση ευγνωμοσύνης. Όταν τα παιδιά λένε «ευχαριστώ» για ό,τι τους προσφέρεται, αναπτύσσουν έναν χαρακτήρα με περισσότερη ενσυναίσθηση, σεβασμό και αγάπη, καλλιεργώντας πνεύμα ταπεινότητας και υγιούς επικοινωνίας (Paulo Freire).
Η ευγνωμοσύνη, δεν εκφράζεται μόνο προς τους άλλους, αλλά και προς τον εαυτό μας, βοηθώντας μας να αναγνωρίσουμε τα δικά μας επιτεύγματα και να εκτιμήσουμε τη ζωή μας. Όταν το παιδί, από τη νηπιακή ηλικία, λέει «ευχαριστώ», αναπτύσσει έναν θετικό τρόπο σκέψης και εκτίμησης για όσα του προσφέρονται, απολαμβάνοντας τη ζωή μέσα από μια νέα οπτική γωνία. Κάθε ημέρα μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τα θετικά στη ζωή μας και να απομακρυνθούμε από την αίσθηση του ανικανοποίητου, που συχνά προκαλούν οι συγκρίσεις και οι προσδοκίες (Π. Δημητρακοπούλου).
Ωστόσο, η ευγνωμοσύνη δεν βιώνεται πάντα εύκολα. Σε έναν κόσμο γεμάτο άγχη και απαιτήσεις, με πολύ χρόνο σε ψηφιακές οθόνες, συχνά παραβλέπουμε τα αγαθά που μας προσφέρονται, θεωρώντας τα δεδομένα. Η έλλειψη αυτοσυνειδησίας και η συνεχής εστίαση στις αρνητικές πλευρές της ζωής μπορεί να μας εμποδίσουν να εκτιμήσουμε την αξία των ευεργεσιών μας. Αντί να λέμε «ευχαριστώ», συχνά σιωπούμε ή παραπονιόμαστε για όσα μας λείπουν, οδηγούμενοι σε απομόνωση και αρνητικά συναισθήματα (Χ. Μπελέσης).
Ένα «ευχαριστώ!» μπορεί να αλλάξει τη μέρα μας και τη μέρα των άλλων γύρω μας, μεταδίδοντας αγάπη, ανθρωπιά και χαρά. Με ένα ζεστό βλέμμα, μια αγκαλιά ή μια λέξη ευγνωμοσύνης, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα θετικό κύμα γύρω μας. Αν ενσωματώσουμε την ευγνωμοσύνη στην καθημερινότητά μας, η ζωή μας γίνεται πιο αληθινή και πιο ουσιαστική. Διδάσκοντας τα παιδιά μας να ζουν με ευγνωμοσύνη, τους προσφέρουμε ένα ανεκτίμητο δώρο για τη ζωή τους, ένα δώρο που θα τους συνοδεύει σε κάθε τους βήμα, φέρνοντας τους χαρά, αισιοδοξία και δημιουργικότητα (Michael Santel).
Η ευγνωμοσύνη αυξάνει την αίσθηση ευτυχίας και την ικανοποίηση, ενισχύει την ψυχική και σωματική μας υγεία, μειώνει το άγχος και την κατάθλιψη, ενώ ενθαρρύνει τη σωματική άσκηση και την κοινωνική συμπεριφορά. Η αίσθηση ευγνωμοσύνης ενδυναμώνει τις σχέσεις μας, ενισχύει την ικανοποίηση από αυτές και προάγει τη συγχώρεση και την ισοτιμία. Επιπλέον, βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν γενναιοδωρία και ψυχική ανθεκτικότητα, ενώ στους εφήβους ενισχύει τη σύνδεση με την κοινότητα και την ικανοποίηση από τη ζωή (Ε. Robert, S. Lyubomirsky).
Στην Ορθόδοξη θεολογία η ευγνωμοσύνη τροφοδοτείται εκτός των άλλων από την αγάπη, την ταπεινοφροσύνη, την ελπίδα, την πίστη, την υπομονή και την προσευχή (Άγιος Σιλουανός Αθωνίτης). Κορυφαία μορφή ανθρώπινης ευγνωμοσύνης είναι αυτή προς τον Χριστό ο οποίος ταπείνωσε τον εαυτό Του και έγινε άνθρωπος για τη δική μας σωτηρία (Μέγας Βασίλειος).
Έτσι, η ευγνωμοσύνη, ως πολύτιμο δώρο στον εαυτό μας- και όχι μονο -προσφέρει φωτεινές στιγμές στην καθημερινότητά μας και βελτιώνει τη σχέση μας με τον εαυτό μας, τους άλλους, τη φύση και τον Θεό (Αρχ. Κύριλλος Κωστόπουλος).
Νίκος Κοτοπούλης
Δάσκαλος ΜSc – Θεολόγος
