Αν η ιστορία είχε γραφτεί αλλιώς, ο Εντουάρντο Σαβερίν θα ήταν σήμερα τόσο διάσημος όσο και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ. Ο 43χρονος Βραζιλιάνος επιχειρηματίας βέβαια είναι βαθύπλουτος, και μάλιστα έχει πετύχει μια από τις καλύτερες επενδύσεις στην ανθρώπινη ιστορία: Τη μετατροπή ενός κεφαλαίου 15.000 δολαρίων σε μια αστρονομική περιουσία 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Θα μπορούσε, όμως, να έχει πολλαπλάσια απ’ αυτά τα χρήματα. Αυτός ήταν που έβαλε την πρώτη “βενζίνη” στο ρεζερβουάρ του Facebbok.
Ήταν το 2003, όταν δύο φοιτητές του Χάρβαρντ, ο ντροπαλός προγραμματιστής Ζάκερμπεργκ και ο κοινωνικός και εξωστρεφής επενδυτής Σαβερίν, συναντήθηκαν σε μια από εκείνες τις στιγμές που αλλάζουν την ιστορία. Ο Ζάκερμπεργκ είχε το ταλέντο, ο Σαβερίν το δαιμόνιο και τα χρήματα. Μαζί δημιούργησαν την πιο πετυχημένη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, το «TheFacebook», όπως λεγόταν στην πρώτη του εκδοχή.
Eνα μικρό κοινωνικό πείραμα που “ξέφυγε”
Ο Σαβερίν γεννήθηκε το 1982 στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, σε εύπορη οικογένεια βιομηχάνων που εγκαταστάθηκε στο Μαϊάμι για λόγους ασφάλειας όταν εκείνος ήταν παιδί. Από νωρίς έδειξε έφεση στα οικονομικά και στα μαθηματικά, γι’ αυτό και κέρδισε μια θέση στο Χάρβαρντ, όπου σπούδαζε οικονομικά και ασχολούνταν με επενδύσεις σε μετοχές, ακόμη και ως φοιτητής. Στο δωμάτιο του Ζάκερμπεργκ, μέσα στα καλώδια και τα laptop, γεννήθηκε το Facebook. Ο Σαβερίν, βλέποντας προοπτική στην ιδέα, προσέφερε το πρώτο κεφάλαιο, περίπου 15.000 δολάρια, για να στηθεί ο server και η λειτουργία της πλατφόρμας. Ανέλαβε και τον ρόλο του πρώτου CFO (Chief Financial Officer), φροντίζοντας τις νομικές λεπτομέρειες και την καταχώριση της εταιρείας. Τότε, όλα έδειχναν ότι οι δύο φίλοι θα πορεύονταν μαζί σε μια ιστορία επιτυχίας που μόλις ξεκινούσε.
Όμως το Facebook άρχισε να ξεφεύγει από τη φοιτητική ατμόσφαιρα πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούσαν να φανταστούν. Όταν ο Ζάκερμπεργκ γνώρισε τον Σον Πάρκερ, τον ρισκαδόρο ιδρυτή του Napster, η κατεύθυνση άλλαξε ριζικά: το Facebook πήγε στην Καλιφόρνια να γίνει εταιρεία, να βρει επενδυτές. Ο Πάρκερ έφερε μαζί του τη φιλοσοφία της Silicon Valley: ρίσκο, venture capital, τεράστια ανάπτυξη. Ο Σαβερίν, από τη φύση του πιο συντηρητικός, προτίμησε να μείνει στη Νέα Υόρκη για να ολοκληρώσει τις σπουδές του και να αναζητήσει διαφημιστικά έσοδα για το Facebook με τον «παραδοσιακό» τρόπο. Η απόσταση, όμως, που τους χώριζε έγινε χάσμα. Στην Καλιφόρνια, το Facebook μεγάλωνε ραγδαία, έβρισκε συνεχώς επενδυτές κι εκείνος βρισκόταν όλο και πιο μακριά από τις αποφάσεις.
Τι ακριβώς έγινε εκείνη την περίοδο και ποιος «φταίει» γι’ αυτή την αποστασιοποίηση δεν έχει διαλευκανθεί και μάλλον κάτι τέτοιο δεν θα γίνει ποτέ. Ο Ζάκερμπεργκ προτίμησε τον δρόμο της γρήγορης ανάπτυξης, κατά τη δική του εκδοχή πίεζε τον Σαβερίν να μετακομίσει στην Καλιφόρνια για να αναλάβει τα οικονομικά, όμως ο Εντουάρντο φοβόταν ότι το πράγμα θα κατέληγε σε φούσκα και ότι ο Πάρκερ θα οδηγούσε το εγχείρημα στα βράχια, όπως συνέβη και με το Napster.
Μέχρι που ένα πρωί του 2005, ο Σαβερίν έλαβε ειδοποίηση από τους δικηγόρους του Ζάκερμπεργκ: το ποσοστό του στην εταιρεία είχε μειωθεί από περίπου 34% σε λιγότερο από 0,03%, μετά από εσωτερική αναδιάρθρωση.
Η φιλία τους διαλύθηκε οριστικά. Ο Σαβερίν μήνυσε το Facebook για παραβίαση συμβολαίου και χειραγώγηση του εταιρικού μετοχολόγιου. Ο Ζάκερμπεργκ, από την πλευρά του, υποστήριξε ότι ο Σαβερίν είχε παγώσει τραπεζικούς λογαριασμούς της εταιρείας, βάζοντας σε κίνδυνο τη λειτουργία της. Ο δικαστικός πόλεμος κράτησε μήνες, μέχρι που οι δύο πλευρές κατέληξαν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό, το περιεχόμενο του οποίου δεν αποκαλύφθηκε ποτέ πλήρως. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν σαφές: ο Εντουάρντο Σαβερίν αναγνωρίστηκε επίσημα ως συνιδρυτής του Facebook και κράτησε ένα σημαντικό, αν και μειωμένο, ποσοστό μετοχών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Forbes, το 2012 οι μετοχές του άξιζαν πάνω από 4 δισεκ. δολάρια. Σήμερα, μετά τις επαναγορές και τις ανατιμήσεις, η προσωπική του περιουσία εκτιμάται γύρω στα 15 δισεκ. δολάρια, χωρίς να έχει καμία ενεργή εμπλοκή με την εταιρεία.
Ενας εξόριστος μεγιστάνας
Το 2009, λίγο πριν το Facebook γίνει ο σημερινός κολοσσός, ο Σαβερίν εγκατέλειψε τις Ηνωμένες Πολιτείες και μετακόμισε στη Σιγκαπούρη, παίρνοντας τη βραζιλιάνικη υπηκοότητα και παραιτούμενος από την αμερικανική. Επισήμως, μίλησε για «επιχειρηματικές ευκαιρίες στην Ασία», ανεπίσημα όμως πολλοί είδαν την κίνηση ως φορολογική στρατηγική, καθώς η Σιγκαπούρη δεν φορολογεί τα κεφαλαιακά κέρδη. Η απόφαση αυτή του χάρισε τον τίτλο του «πιο ακριβοπληρωμένου εξόριστου» στην αμερικανική οικονομική Ιστορία.
Από τότε, ο Σαβερίν ζει μια μεγάλη ζωή χωρίς, όμως, να εμφανίζεται στα media. Είναι παντρεμένος με τη Σιγκαπουριανή Ελέιν Αντριντά και επενδύει κυρίως σε startups τεχνολογίας και fintech μέσω του fund B Capital Group, το οποίο ίδρυσε μαζί με συνεργάτες του. Το χαρτοφυλάκιό του περιλαμβάνει εταιρείες με παγκόσμια παρουσία, από την Ινδία μέχρι τη Νότια Αμερική, με έμφαση στην καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο ίδιος αποφεύγει τη δημοσιότητα και σπάνια δίνει συνεντεύξεις. Δεν μιλά για το Facebook, ούτε για τον Ζάκερμπεργκ, παρά μόνο με γενικές αναφορές στην «ιστορία μιας μεγάλης ιδέας». Το όνομά του εμφανίζεται ακόμα στην επίσημη λίστα των συνιδρυτών και αποτελεί ένα κατάλοιπο μιας δυνατής φιλίας που διαλύθηκε. Η σιωπή του Σαβερίν πιθανότατα είναι μέρος του συμβιβασμού που πέτυχε, αλλά ο ίδιος δεν έχει αναφερθεί καθαρά σ’ αυτό. Όπως έχει πει κάποτε ένας από τους συμφοιτητές τους, «ο Μαρκ είχε το μυαλό και ο Εντουάρντο είχε την καρδιά». Ο πρώτος έγινε το πρόσωπο του Facebook. Ο δεύτερος έγινε ο σιωπηλός επενδυτής που το χρηματοδότησε και τώρα απολαμβάνει την καλή ιδέα που είχε τότε.
