Στέκεσαι μπροστά από τη «Μόνα Λίζα» στο Λούβρο ή μπροστά στη «Σχολή των Αθηνών» στο Βατικανό. Δεν μπορείς να μην σκεφτείς ότι υπάρχουν κάποια ανθρώπινα δημιουργήματα με αξία που δεν μετριέται σε χρήμα. Είναι κάτι που προσδίδει ακόμα περισσότερο στην φήμη τους, αυτό το «ανεκτίμητο», το «ανυπολόγιστης αξίας». Κάποιες φορές, όμως, έγινε κι αυτό. Μερικοί από τους πιο διάσημους πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν ποτέ μπήκαν στη διαδικασία της δημοπρασίας και απέκτησαν αυτό που λέμε «επίσημη τιμή». Με την πανάρχαια μέθοδο της προσφοράς και της ζήτησης: Όποιος δίνει τα περισσότερα, κερδίζει. Κάπως έτσι αριστουργήματα του Ντα Βίντσι, του Ρέμπραντ, του Γκογκέν και του Πικάσο πουλήθηκαν για εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Ποιοι είναι οι δέκα ακριβότεροι πίνακες -απ’ αυτούς που έχουν πουληθεί και αγοραστεί, φυσικά- στην ιστορία;
1. Salvator Mundi / Λεονάρντο Ντα Βίντσι / 450,3 εκaτομμύρια δολάρια
Λάδι σε ξύλο καρυδιάς 45,7 εκ. Χ 65,7 εκ.
Πώληση: Νοέμβριος 2017 (Christie’s)
Αγοραστής: Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν (Σ. Αραβία)
To εμβληματικό έργο της αγιογραφίας του Σωτήρα Χριστού αποδίδεται μόνο εν μέρει στον τεράστιο Λεονάρντο Ντα Βίντσι (την περίοδο ανάμεσα στο 1499 και το 1510). Ο Ιησούς απεικονίζεται να κάνει το σημείο του σταυρού με το δεξί του χέρι και να κρατάει μια γυάλινη σφαίρα (που συμβολίζει τη Γη) στο αριστερό. Πουλήθηκε επισήμως σε δημοπρασία των Christie’s στις 15 Νοεμβρίου 2017 και το αγόρασε ο πρίγκιπας Μπαντρ Μπιν Αμπντάλα Αλ Σαούντ, ως διαχειριστής του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του.
2. Interchange / Βίλεμ ντε Κούνινγκ / 300 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 200,7 εκ. Χ 175,3 εκ.
Πώληση: Σεπτέμβριος 2015
Αγοραστής: Κένεθ Γκρίφιν
Έργο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού κι αυτό, δημιουργημένο από τον Ολλανδο-Αμερικανό ζωγράφο Βίλεμ ντε Κούνινγκ (1904-1997). Τον έφτιαξε το 1955 ως αφηρημένη απεικόνιση μιας καθισμένης γυναίκας και τον πούλησε την ίδια χρονιά στο ευτελές ποσό των 4.000 δολαρίων, φυσικά πριν ο ίδιος καταξιωθεί ως ένας από τους διασημότερους καλλιτέχνες στην Αμερική. Δύο πρωταγωνιστές σε αγοραπωλησία και προηγούμενου πίνακας, ο παραγωγός Ντέιβιντ Γκέφεν (πωλητής) και ο επιχειρηματίας Κένεθ Γκρίφιν (αγοραστής), εμπλέκονται κι εδώ.
3. The Card Players / Πολ Σεζάν / 250 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 47,5 εκ. Χ 57 εκ.
Πώληση: 2011
Αγοραστής: Βασιλική οικογένεια του Κατάρ
Όπως και ο Γκογκέν, ο επίσης Γάλλος Σεζάν θεωρείται από τους πρωτοπόρους του μετα-ιμπρεσιονισμού. Υπάρχουν πολλοί πίνακες φτιαγμένοι από τον ίδιο που εικονίζουν χαρτοπαίκτες, με αυτό τον τίτλο. Ο συγκεκριμένος που πουλήθηκε δημιουργήθηκε το 1894 ή το 1895 και θεωρείται ενδεικτικός της τελευταίας περιόδου του ζωγράφου. Μια βερσιόν του πίνακα εκτίθεται στο Μουσείο του Ορσέ στο Παρίσι. Η αγορά ήταν ιδιωτική, η βασιλική οικογένεια του Κατάρ πήρε τον πίνακα από την ιδιωτική συλλογή του Έλληνα πλοιοκτήτη και συλλέκτη Γεωργίου Εμπειρίκου.
4. Nafea Faa Ipoipo / Πολ Γκογκέν / 210 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 101 εκ. Χ 77 εκ.
Πώληση: Φεβρουάριος 2015
Αγοραστής: Σεϊχα Αλ Μαγιάσα μπιντ Χαμάντ Αλ Θάνι (Κατάρ)
Ο Πολ Γκογκέν, ο Γάλλος μετα-ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, επισκέφθηκε τη Ταϊτή (Γαλλική Πολυνησία) πρώτη φορά το 1891 και δημιούργησε αυτό τον εκφραστικότατο πίνακα το 1892. Αυτό που προσδίδει στη μοναδικότητα του πίνακα είναι ότι οι Ταϊτινές γυναίκες, συνηθισμένα θέματα στους πίνακές του, είναι ντυμένες με ευρωπαϊκά ρούχα. Ο ίδιος ο Γκογκέν τοποθέτησε τιμή 1.500 φράγκα στον πίνακα, σε έκθεση στη Γαλλία το 1893, όμως κανείς δεν τον αγόρασε! Αυτός που το έκανε ήταν ο Ελβετός επιχειρηματίας Ρούντολφ Στέχλιν το 1917. Οι απόγονοί του τον πούλησαν στην αδελφή του εμίρη του Κατάρ.
5. Number 17A / Τζάκσον Πόλοκ / 200 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε φάιμπερμπορντ (υλικό από πεπιεσμένες ίνες) 112 εκ. Χ 86,5 εκ.
Πώληση: Σεπτέμβριος 2015
Αγοραστής: Κένεθ Γκρίφιν
Ο Τζάκσον Πόλοκ (1912-1956) υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και τελειοποίησε την λεγόμενη «τεχνική της σταγόνας». Δημιούργησε τον πίνακα το 1948 και τον επόμενο χρόνο είδε το έργο του να κοσμεί το εξώφυλλο του περιοδικού Life. Από τότε έγινε διάσημος. Ο δισεκατομμυριούχος Kenneth C. Griffin αγόρασε τον πίνακα το 2015 για 200 εκατομμύρια δολάρια από το Ίδρυμα David Geffen.
6. The Standard Bearer / Ρέμπραντ / 198 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 118,8 εκ. Χ 96,8 εκ.
Πώληση: 2022
Αγοραστής: Βασίλειο της Ολλανδίας και Ρίικσμουσεουμ
Μια αυτοπροσωπογραφία του Ρέμπραντ, ο οποίος εμφανίζεται να κρατάει μια σημαία. Δημιουργήθηκε το 1636, τη χρονιά που ο ζωγράφος μετακόμισε από το Λέιντεν στο Άμστερνταμ και θεωρείται ένα κομβικό σημάδι του ολλανδικού εθνικισμού. Ήταν στην κατοχή της οικογένειας Ρότσιλντ από το 1844 και πουλήθηκε το 2022 στο ολλανδικό δημόσιο (που κατέβαλε τα 150 εκ. δολάρια), και με χρήματα από το Ρίικσμουσεουμ και τον Σύνδεσμο Ρέμπραντ.
7. No6 (Violet, Green and Red) / Μαρκ Ρόθκο / 186 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 238,8 εκ. Χ 145,1 εκ.
Πώληση: 2013
Αγοραστής: Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ
Ο Λετονο-Αμερικανός Μαρκ Ρόθκο είναι ένας από τους σημαντικότερους εξπρεσιονιστές ζωγράφους. Το Νο6 ανήκει σε μια σειρά από πίνακες, όπου διάφορα χρώματα μπερδεύονται με τις σκιές. Τον δημιούργησε το 1951. Ο Ριμπολόβλεφ τον αγόρασε κι αυτόν από τον διαβόητο συλλέκτη Μπουβιέ, όταν αποδείχτηκε ότι ο Ελβετός ντίλερ δεν δρούσε σαν μεσάζοντας του Ρώσου ολιγάρχη, αλλά αγόρασε τον πίνακα για λογαριασμό του ένα χρόνο πριν.
8. Wasserschlangen II / Γκούσταφ Κλιμτ / 184 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 80 εκ. Χ 145 εκ.
Πώληση: 2013
Αγοραστής: Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ
Ο Αυστριακός Γκούσταφ Κλιμτ (1862-1918) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους τους κινήματος της Απόσχισης της Βιέννης, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Αρ Νουβό. Τον πίνακα αυτόν τον δημιούργησε το διάστημα 1904-1907. Στη ζωή του δέχτηκε πολλές κατηγορίες μέχρι για «πορνογραφία», εξαιτίας των τολμηρών θεμάτων που απεικόνιζε. Το έργο ανήκε στην κόρη ενός Αυστριακού επιχειρηματία εβραϊκής καταγωγής. Το έκλεψαν οι ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πριν πουληθεί στον βαθύπλουτο Ρώσο επιχειρηματία είχε πουληθεί και πάλι στον συλλέκτη Ιβ Μπουβιέ. Αποτέλεσμα ενός ιστορικού συμβιβασμού ανάμεσα στην κόρη του ναζί κινηματογραφικού παραγωγού που πήρε τον πίνακα ως δώρο και της εβραϊκής κοινότητας της Βιέννης.
9. Portraits of Maerten Soolmans and Oopjen Coppit / Ρέμπραντ / 180 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 209,5 εκ. Χ 135,5 εκ.
Πώληση: Φεβρουάριος 2016
Αγοραστές: Ρίικσμουσεουμ (Ολλανδία) και Λούβρο (Γαλλία)
Όπως λέει και το όνομά τους, πρόκειται για δύο πίνακες, που απεικονίζουν ένα ζευγάρι που παντρεύτηκε το 1634, με τα γαμήλια ρούχα τους. Ο διάσημος Ολλανδός Ρέμπραντ δεν ζωγράφιζε σχεδόν ποτέ ολόσωμα πορτρέτα, ωστόσο πληρώθηκε καλά για να κάνει μια εξαίρεση. Τα πορτρέτα αγοράζονταν και εκτίθεντο μαζί σε όλη τη διαδρομή τους. Παλαιότερα τα είχε στην κατοχή της η βαθύπλουτη οικογένεια Ρότσιλντ. Τα δύο μουσεία ένωσαν τις δυνάμεις τους το 2015 για να τα αποκτήσουν κι έκαναν συμφωνία να εκτίθενται και στα δύο μουσεία -κάθε οκτώ χρόνια θα γίνεται αλλαγή.
10. Les Femmes d’ Alger (Version O) / Πάμπλο Πικάσο / 179,4 εκατομμύρια δολάρια
Λάδι σε καμβά 114 εκ. Χ 146,4 εκ.
Πώληση: Μάιος 2015 (Christie’s New York)
Αγοραστής: Πρίγκιπας Χαμάντ μπιν Τζασίμ μπιν Τζαμπέρ Αλ Θάνι (Κατάρ)
Αυτή είναι η τιμή για έναν μόνο από μια σειρά 15 έργων του Πικάσο, τα οποία εμπνεύστηκε από έναν ομώνυμο πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά και τα δημιούργησε την περίοδο 1954-55. Θεωρούνται όλα από τα αριστουργήματα του κυβισμού. Ο διάσημος συλλέκτης Βίκτορ Γκανζ τα αγόρασε όλα έναντι 12.500 δολαρίων το 1956 (αντίστοιχα 2,4 εκ. δολάρια σήμερα). Ο πίνακας «Ο», ο τελευταίος της σειράς, πουλήθηκε κατ’ αρχάς το 1997 για 31,9 εκ. δολάρια, πάλι από τους Christie’s. Ο οίκος τον απέκτησε πάλι, και στη δεύτερη δημοπρασία τον απέκτησε ο πρωθυπουργός του Κατάρ.
