Αυξήσεις στις συντάξεις, αλλαγές στις εισφορές και επιβάρυνση στα όρια ηλικίας φέρνει το 2023 για ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Κομβική αλλαγή αποτελεί η αύξηση των συντάξεων μετά από 12 χρόνια, που θα καταβληθεί στο τέλος Ιανουαρίου. Υπό εξέταση βρίσκονται οι αυξήσεις στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών λόγω πληθωρισμού. Νέα αυξημένα όρια ηλικία θα ισχύσουν για τους δημοσίους υπαλλήλους που θέλουν να αποχωρήσουν με μειωμένη σύνταξη, ενώ οι ένστολοι αποκτούν το δικαίωμα εξαγοράς της «μάχιμης» πενταετίας.
Με βάση την επεξεργασία του δικηγόρου, ειδικού σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης Διονύση Ρίζου, οι δέκα σημαντικότερες αλλαγές στο ασφαλιστικό το 2023 είναι οι εξής:
1. Αυξήσεις των ορίων ηλικίας
Κατά ένα εξάμηνο επιβαρύνονται στις περισσότερες περιπτώσεις οι λίγες χιλιάδες πλέον ασφαλισμένοι που μπορούν ακόμα να συνταξιοδοτηθούν πριν από τα 62 με τα μεταβατικά όρια ηλικίας. Για παράδειγμα, ασφαλισμένος στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα που συμπλήρωσε τα 58 έτη το 2021, θα συνταξιοδοτηθεί το 2023 στα 61,5. Ασφαλισμένος στο Δημόσιο με 35ετία που συμπλήρωσε τα 58 έτη το 2020, το 2023 θα συνταξιοδοτηθεί στα 61. Αν τα συμπλήρωσε το 2021, θα συνταξιοδοτηθεί στα 61,5. Ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που συμπλήρωσε τα 50 το 2016, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί το 2023 σε ηλικία 56 ετών και 9 μηνών.
Ειδικότερα, στο Δημόσιο από την 1/1/2023 το όριο ηλικίας για τις πρόωρες-μειωμένες συντάξεις εναρμονίζεται με το γενικό όριο ηλικίας και είναι πλέον το 62ο έτος. Θα πρέπει να τονιστεί πως όσοι κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως τις 31/12/2022 μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα οποτεδήποτε στο μέλλον χωρίς να εγκλωβίζονται ή να επηρεάζονται από τον ερχομό του νέου έτους.
2. Αύξηση εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Από την 1/1/2023 αυξάνονται οι εισφορές για περίπου 1,8 εκατ. αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες ισόποσα με τον πληθωρισμό, κάτι που σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια πιθανή αύξηση εισφορών κατά 9,9%. Ετσι, στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία η εισφορά από τα 210 θα αυξηθεί στα 230 ευρώ. Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες των φορέων των μη μισθωτών, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει το ενδεχόμενο να καταργήσει την εισφορά 10 ευρώ υπέρ ανεργίας που καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες προκειμένου να ελαφρύνει τη συνολική παρακράτηση.
3. Μείωση κατά 1% της εισφοράς υπέρ εφάπαξ ΤΠΔΥ
Από την 1/1/2023 οι δημόσιοι υπάλληλοι θα δουν αύξηση των καθαρών αποδοχών τους μέσω της κατάργησης της ειδικής εισφοράς 1% των ασφαλισμένων του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων. Η κατάργηση της εισφοράς δεν επηρεάζει το ύψος του εφάπαξ. Η ωφέλεια μπορεί να φτάσει τα 110 ευρώ τον χρόνο περίπου για τον νεοπροσλαμβανόμενο και περίπου 590 ευρώ τον χρόνο για τα ανώτατα μισθολογικά κλιμάκια. Επίσης από την 1/1/2023 μονιμοποιούνται οι μειώσεις των συνεισπρατόμενων ασφαλιστικών εισφορών που είχαν ξεκινήσει ως προσωρινό μέτρο από την 1/1/2021.
4. Αυξήσεις στις συντάξεις
Από την 1/1/2023 οι συνταξιούχοι θα δουν αύξηση στις κύριες συντάξεις τους, μετά από 12 χρόνια. Η εν λόγω αύξηση υπολογίζεται με τον μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ σε συνδυασμό με τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους και θα είναι της τάξης του 7,75%. Βέβαια όσοι είχαν συνταξιοδοτηθεί πριν από τον 5ο μήνα του 2016 και κατόπιν του επαναϋπολογισμού της σύνταξής τους λαμβάνουν μεγάλο ποσό προσωπικής διαφοράς, σε αυτή την περίπτωση η αύξηση θα απορροφηθεί από την προσωπική διαφορά, με αποτέλεσμα να είναι μόνο λογιστική και να μη φανεί σε πραγματικά χρήματα στο πορτοφόλι του συνταξιούχου. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν 4 κατηγορίες αυξήσεων ανάλογα με το ποσό που θα λάβουν ή δεν θα λάβουν από την αύξηση.
Συγκεκριμένα, θα λάβουν πραγματική αύξηση:
■ Συνταξιούχοι μετά τις 12/5/2016.
■ Συνταξιούχοι πριν από τις 12/5/2016 που δεν έχουν προσωπική διαφορά.
■ Συνταξιούχοι πριν από τις 12/5/2016 που έχουν μικρή προσωπική διαφορά που θα υπερκαλυφθεί από την αύξηση.
Θα λάβουν «λογιστική» αύξηση:
■ Συνταξιούχοι πριν από τις 12/5/2016 που έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά που θα υπερκαλύψει την αύξηση.
5. Εθνική και ανταποδοτική σύνταξη
Από την 1/1/2023 η εθνική σύνταξη θα αυξηθεί κατά 7,75% και θα διαμορφωθεί στα 413,76 ευρώ. Είναι αυτονόητο ότι τυχόν περικοπές σε αυτήν, που αφορούν τα έτη παραμονής στην Ελλάδα (έως 40), τα έτη ασφάλισης (λιγότερα από 20) ή την περικοπή λόγω πρόωρης σύνταξης (μειωμένη σύνταξη) εφαρμόζονται κανονικά επί του νέου ποσού εθνικής σύνταξης. Παράλληλα η ανταποδοτική σύνταξη για όσους αποχωρήσουν από την 1/1/2023 θα αυξηθεί με βάση τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2022. Ετσι, όποιος συνταξιοδοτηθεί από την 1/1/2023 πρόκειται να δει το τμήμα της σύνταξης που αφορά την ανταποδοτική σύνταξη προσαυξημένο κατά περίπου 9%.
6. Αυξήσεις στα κατώτατα και ανώτατα όρια
Από την 1/1/2023 μέσω της αύξησης της εθνικής σύνταξης πρόκειται να αυξηθεί και η κατώτατη σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου-συνταξιούχου που δικαιούνται ο/η επιζών σύζυγος και τα τέκνα. Ετσι, στις περιπτώσεις θανάτου και μεταβίβασης σύνταξης, από την 1/1/2023 η κατώτατη σύνταξη θα αντιστοιχεί σε 413,76 ευρώ. Την ίδια ώρα αυξάνεται και η ανώτατη σύνταξη, η οποία διαμορφώνεται πλέον στις 4.965,12 ευρώ. Επίσης, η σύνταξη των ανασφάλιστων υπερηλίκων από την 1/1/2023 διαμορφώνεται στα 387,9 ευρώ.
7. Κατάργηση της φορολογικής Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης
Από την 1/1/2023 καταργείται η φορολογική επιβάρυνση της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης, η οποία υπολογίζεται κλιμακωτά σε όλα τα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ με συντελεστές από 2,2% έως 10%. Η κατάργηση της εν λόγω εισφοράς θα επηρεάσει κυρίως τα υψηλότερα κλιμάκια συντάξεων (άνω των 1.000 ευρώ τον μήνα) και το όφελος θα είναι από 22 έως 700 περίπου ευρώ σε ετήσια βάση.
8. Δυνατότητα εξαγοράς της «μάχιμης» πενταετίας
Από την 1/1/2023 το σύνολο των ενστόλων θα μπορεί να εξαγοράσει έως 5 πλασματικά έτη, τα οποία και θα αναγνωρίζονται ως πραγματικά για να χρησιμοποιηθούν για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος και την προσαύξηση της σύνταξης. Το κόστος της εξαγοράς ανέρχεται σε 6,67% επί των συντάξιμων αποδοχών τη στιγμή υποβολής της σχετικής αίτησης. Ετσι, ένας ένστολος που έχει 35 έτη υπηρεσίας, θα μπορεί με την προσθήκη 5 πλασματικών ετών να συμπληρώσει την απαιτούμενη 40ετία και να συνταξιοδοτηθεί χωρίς όριο ηλικίας.
9. Αναπηρική σύνταξη με 50% για ελεύθερους επαγγελματίες
Από την 1/1/2023 εναρμονίζεται και για τους αυτοαπασχολούμενους-ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ και πρώην ΕΤΑΑ το ποσοστό αναπηρίας με βάση το οποίο δικαιούνται αναπηρική σύνταξη. Ετσι, μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες θα μπορούν πλέον να δικαιούνται αναπηρική σύνταξη με ποσοστό 50%, κάτι που δεν ίσχυε έως τις 31/12/2022 για τους δεύτερους, καθώς έπρεπε να έχουν 67% και άνω.
10. Αύξηση των επανυπολογισμένων συντάξεων
Από την 1/1/2023 πρόκειται να αυξηθούν οι επανυπολογισμένες συντάξεις, καθώς καταβάλλεται η 5η δόση επανυπολογισμού μέσω του Ν.4387/2016 (Κατρούγκαλου) και η 4η δόση επανυπολογισμού του Ν.4670/2020 (Βρούτση).
