Το πολιτικό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται έπειτα και από τις εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, προσπαθούν να αξιολογήσουν στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να σχεδιαστούν οι επόμενες κινήσεις του Πρωθυπουργού. Επειτα από μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση δέχθηκε τα πρώτα σοβαρά πλήγματα λόγω της διαχείρισης των πυρκαγιών και των περιορισμένων πολιτικών αποτελεσμάτων του ανασχηματισμού, στόχος είναι η ανασύνταξη δυνάμεων και η παρουσίαση αποτελεσμάτων, βάσει των οποίων θα κληθούν οι πολίτες να ψηφίσουν, είτε στο τέλος της κυβερνητικής θητείας είτε νωρίτερα.
Προς τις κάλπες με μοχλό την οικονομία
Οι διαβεβαιώσεις του Πρωθυπουργού για εξάντληση της τετραετίας εξακολουθούν να είναι κατηγορηματικές. Σε αυτό επιμένουν και οι συνεργάτες του, οι οποίοι σημειώνουν ότι οι πρόσφατες οικονομικές εξαγγελίες θέτουν και τον χρονικό ορίζοντα για την προσφυγή στις κάλπες. Το σενάριο βάσει του οποίου κινείται η κυβέρνηση σήμερα στηρίζεται στην επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, οι οποίοι εκτιμάται ότι δεν θα έχουν πρόσκαιρο αλλά δυναμικό χαρακτήρα στο διάστημα της επόμενης διετίας και πέραν αυτής. Υπό αυτό το πρίσμα και σύμφωνα με τις επίμονες διαβεβαιώσεις στελεχών του Μεγάρου Μαξίμου, τα επιτεύγματα της κυβέρνησης στην οικονομία και πιθανές περαιτέρω ελαφρύνσεις (π.χ. στον ΕΝΦΙΑ και στην εισφορά αλληλεγύης) θα θέσουν και τα εκλογικά διλήμματα προς τους πολίτες, οι οποίοι θα κληθούν να επιλέξουν μεταξύ της συνέχισης της πολιτικής της κυβέρνησης και των όσων διακηρύσσει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Οι λεπτές ισορροπίες μεταξύ Δεξιάς – Κέντρου
Ωστόσο, ο προβληματισμός για την κινητικότητα στο καθαρά πολιτικό πεδίο είναι αισθητός στο πρωθυπουργικό επιτελείο. Παρά το γεγονός ότι το δημοσκοπικό προβάδισμα της ΝΔ διατηρείται, έστω και με κάποιες απώλειες, οι πιέσεις που δέχεται η κυβέρνηση από δεξιά, σε συνδυασμό με το «μούδιασμα» ενός μέρους του κεντρώου ακροατηρίου έπειτα από τον ανασχηματισμό, οδηγούν σε αναζητήσεις και αναπροσαρμογές της τακτικής σε πολλά πεδία. Χαρακτηριστικά ως προς τούτο ήταν τα όσα είπε (ΣΚΑΙ) ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος την προηγούμενη εβδομάδα. Με αφορμή τα μέτρα για την πανδημία και την κριτική που ασκείται, σημείωσε μεταξύ των άλλων: «Οσοι βρίσκονται είτε στα δεξιά είτε στα αριστερά και θέλουν να δουν την κυβέρνηση να μαλώνει με κοινωνικές ομάδες δεν θα το δουν».
Παρ’ όλες τις διαβεβαιώσεις, το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών εξακολουθεί πάντως να αιωρείται. Ενδεικτικό ήταν ένα περιστατικό της προηγούμενης εβδομάδας στη Βουλή. Υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος ανέφερε κατά την άτυπη συνομιλία του με δημοσιογράφους ότι το σημερινό κυβερνητικό σχήμα είναι «αυτό με το οποίο θα πάμε στις εκλογές, εκτός αν συμβεί κάτι «σημειακό»» όπως είπε. Η φράση αυτή άφησε πολλά περιθώρια ερμηνειών, κυρίως ως προς τον χρόνο στον οποίο θα στηθούν οι κάλπες.
Διάφορες ερμηνείες άλλου τύπου επιχειρήθηκαν και με αφορμή τη συνάντηση του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη με τον πρόεδρο της Ελληνικής Λύσης Κυριάκο Βελόπουλο την προηγούμενη Τρίτη. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι ο χαρακτήρας της ήταν αποκλειστικά προσωπικός (για θέματα σπουδών της κόρης του κ. Βελόπουλου), δημιουργήθηκε μια αίσθηση ότι η κυβέρνηση θέλει να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την εκ δεξιών αντιπολίτευση. Την ίδια στιγμή, με κάποια αμηχανία αντιμετωπίστηκε η πρωτοβουλία του βουλευτή Κωνσταντίνου Μπογδάνου να αναρτήσει κατάλογο με τα ονόματα παιδιών νηπιαγωγείου προκειμένου να καταδείξει ότι τα περισσότερα είναι ξένα και πάντως να απευθυνθεί προφανώς στον σκληρό πυρήνα της δεξιάς πτέρυγας της ΝΔ.
Η στρατηγική με ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ
Η στρατηγική την οποία αναμένεται να ακολουθήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο προσεχές διάστημα και εν όψει εκλογών χαρακτηρίζεται από κάποιες, ήδη εμφανείς, επιλογές. Οπως ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναφέρει, η συνομιλία και οι απόπειρες συναινέσεων με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα εγκαταλείπονται, ενώ επισημάνθηκε ότι κατά τη συνέντευξή του της προηγούμενης Κυριακής δεν έκανε ούτε μία, έστω έμμεση, αναφορά στο ΚΙΝΑΛ. Προφανής στόχος αυτής της επιλογής είναι να ασκηθεί πίεση στον χώρο του πρώην ΠαΣοΚ, δεδομένης και της τάσης της ηγεσίας του κόμματος να ακολουθεί τον ΣΥΡΙΖΑ στην κριτική προς την κυβέρνηση, επιλογή η οποία δεν φαίνεται να γίνεται συμπαγώς αποδεκτή από τους ψηφοφόρους του ΚΙΝΑΛ.
«Γρατζουνιές» στις δημοσκοπήσεις
Παρά ταύτα και παρά το γεγονός ότι οι πρώτες δημοσκοπήσεις του φθινοπώρου εμφανίζουν ένα συνεχιζόμενο προβάδισμα της ΝΔ στην πρόθεση ψήφου και μια καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ, στο κυβερνητικό επιτελείο παρακολουθούν με προβληματισμό κάποια ποιοτικά ευρήματα.
Ενδεικτική ήταν η πρόσφατη έρευνα της MRB. Το προβάδισμα της ΝΔ στην αναγωγή επί των έγκυρων ψηφοδελτίων διατηρείται μεν στο 11,9% έναντι του ΣΥΡΙΖΑ (37,8% – 25,9%), όμως οι αξιολογήσεις των επιδόσεων της κυβέρνησης παρουσιάζουν ανησυχητικές για την κυβέρνηση τάσεις. Ειδικότερα: Θετικά και μάλλον θετικά αξιολογεί την κυβέρνηση το 39,9% των ερωτηθέντων, ενώ αρνητικά και μάλλον αρνητικά την κρίνει το 58,2%. Την ίδια στιγμή, το 58,4% βλέπει ως καθόλου ή λίγο αποτελεσματικές τις εξαγγελίες της ΔΕΘ και το 30,4% τις θεωρεί πολύ ή αρκετά αποτελεσματικές. Ως προς τον πρόσφατο ανασχηματισμό, το 50% εκτιμά ότι «κινείται μάλλον ή σίγουρα προς τη λάθος κατεύθυνση», ενώ μόνο ένα 25,1% εκτιμά ότι «κινείται σίγουρα ή μάλλον προς τη σωστή κατεύθυνση».
Σε ένα διεθνές περιβάλλον το οποίο καθορίζεται πλέον από τη στρατηγική συμφωνία ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου – Αυστραλίας (AUKUS) και τα όσα αυτή θα σημάνει για την αναδιάταξη δυνάμεων και ισορροπιών, τόσο σε ό,τι αφορά το ΝΑΤΟ όσο και την επιρροή της ΕΕ, ο διεθνής ρόλος και η παρουσία της Ελλάδας είναι μια από τις προτεραιότητες του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η EUMED9 της Αθήνας στη σκιά της AUKUS
Υπό αυτές τις συνθήκες, η σύνοδος EUMED9, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την Παρασκευή, απέκτησε ιδιαίτερη σημασία δεδομένης της συγκυρίας και της συμμετοχής σε αυτή της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και των ηγετών της Γαλλίας και της Ιταλίας, Εμανουέλ Μακρόν και Μάριο Ντράγκι. Κυρίαρχα θέματα συζήτησης ήταν μεν η κλιματική αλλαγή, το περιβάλλον, η αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, όμως την ίδια στιγμή η συνάντηση της Αθήνας ήταν και η πρώτη μεταξύ ευρωπαίων ηγετών η οποία πραγματοποιήθηκε στον απόηχο της AUKUS.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, το ζήτημα της ευρύτερης στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ αποκτά πλέον ιδιαίτερη βαρύτητα, όπως και η προαναγγελθείσα Σύνοδος Κορυφής για την ευρωπαϊκή άμυνα εντός του 2022.
Δεδομένης δε της στρατηγικής συμμαχίας της Ελλάδας με τις ΗΠΑ, ο ρόλος της χώρας στο νέο γεωστρατηγικό περιβάλλον καθίσταται παράμετρος πολλαπλώς καθοριστική.
Νέα Υόρκη και… τρίτη συνάντηση με Μακρόν σε έναν μήνα
Σε συνέχεια της EUMED9 ο Πρωθυπουργός αναμένεται να μεταβεί την ερχόμενη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, όπου θα συμμετάσχει στην ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Πέραν των επαφών που θα έχει εκεί με την ηγεσία του Οργανισμού, οι προγραμματισμένες συναντήσεις του περιλαμβάνουν επαφές με εκπροσώπους της Ομογένειας, αμερικανοεβραϊκών οργανώσεων, καθώς και με τον πρόεδρο της Microsoft Μπραντ Σμιθ. Ακολούθως, ο κ. Μητσοτάκης θα ταξιδέψει στο Παρίσι για τα εγκαίνια της έκθεσης «Παρίσι – Αθήνα: Γέννηση της Σύγχρονης Ελλάδας» στο Μουσείο του Λούβρου. Εκεί θα έχει ακόμη μια συνάντηση με τον πρόεδρο Μακρόν, την τρίτη σε διάστημα ενός μηνός, έπειτα από εκείνες της Μασσαλίας και της Αθήνας.
Οι εξελίξεις στο ευρωπαϊκό περιβάλλον περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης και από μια διαφορετική άποψη. Εν αναμονή των αποτελεσμάτων των γερμανικών εκλογών της ερχόμενης Κυριακής και των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία την άνοιξη του 2022, στο επίκεντρο της συζήτησης έρχεται σταδιακά και εμφατικά το ζήτημα της αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ή της επιστροφής στη σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία έπειτα από την περίοδο της πανδημίας.
Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε την προηγούμενη Κυριακή στη Θεσσαλονίκη τη βεβαιότητα ότι το Σύμφωνο θα αναθεωρηθεί. Τα στρατόπεδα στην Ευρώπη έχουν ήδη αρχίσει να διαμορφώνονται, με οκτώ κυβερνήσεις, προεξάρχουσας της Αυστρίας, να τάσσονται κατά της δημοσιονομικής χαλάρωσης και τους βασικούς διεκδικητές της καγκελαρίας στη Γερμανία να συντάσσονται με αυτή τη θέση.Φαίνεται, ωστόσο, ότι η ριζική αναθεώρηση του Συμφώνου δεν θα είναι ούτε η ευκολότερη ούτε η πιθανότερη εξέλιξη.
Σε συνομιλία με «το Βήμα της Κυριακής», ο καθηγητής Ευρωπαϊκής και Διεθνούς Πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Βιάντρινα της Φρανκφούρτης Γιούργκεν Νέγερ ανέφερε σχετικά και εν όψει των γερμανικών εκλογών: «Θεωρώ εξαιρετικά απίθανο να σχηματισθεί μια πλειοψηφία στην Μπούντεσταγκ η οποία θα ψηφίσει υπέρ της αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας. Υπάρχει ωστόσο μια πιθανότητα, σε περίπτωση κατά την οποία οι Πράσινοι είναι ένας ισχυρός εταίρος στην κυβέρνηση συνασπισμού, να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς κανόνες οι οικολογικές επενδύσεις». Για το ίδιο ζήτημα, στην ίδια κλειστή συζήτηση που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία του Βερολίνου, ο αρχισυντάκτης του «Politico Europe» Φλόριαν Εντερ σημείωσε: «Εκτιμώ ότι οι προσδοκίες που καλλιεργούνται για μεγάλες αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας είναι πολύ υψηλές».
Σχέδιο για τη νέα γενιά
Η αναστροφή των δημοσκοπικών τάσεων καθίσταται πλέον μια από τις προτεραιότητες του επιτελείου του Μεγάρου Μαξίμου και υπό αυτό το πρίσμα μελετώνται οι επόμενες κινήσεις του Πρωθυπουργού.
Σε συνέχεια των εξαγγελιών της Θεσσαλονίκης, έμφαση αναμένεται ότι θα δοθεί στην προσέλκυση ψηφοφόρων των νεότερων ηλικιακών ομάδων, στις οποίες η εικόνα της κυβέρνησης παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα. Εχοντας επίγνωση αυτού του στοιχείου, στο προσεχές διάστημα θα εξεταστούν λεπτομερώς οι δυνατότητες υλοποίησης μέτρων όπως η παροχή στέγης σε νεαρά ζευγάρια, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες στο τέλος Οκτωβρίου θα παρουσιαστεί ένα συνολικό σχέδιο για τη νέα γενιά, το οποίο θα συνδυαστεί με περιοδείες και συναντήσεις του Πρωθυπουργού σε ολόκληρη τη χώρα.
