Την εντύπωση ότι ο δεσμός ανάμεσα στη γερμανική BioNTech και την αμερικανική Pfizer δημιουργήθηκε αμέσως, σαν κεραυνοβόλος έρωτας, διαλύει η αυτοβιογραφία των διάσημων Τούρκων επιστημόνων και ιδρυτών της BioNTech, δρων Ουγκούρ Σαχίν και Εζλέμ Τουρετσί. Στο βιβλίο «The Vaccine – Inside the Race to Conquer the COVID-19 Pandemic» (Το Εμβόλιο – Στα ενδότερα της κούρσας για την εξουδετέρωση της πανδημίας COVID-19») διεκτραγωδείται το αληθινό παρασκήνιο, το πώς η Pfizer, κατ’ αρχάς, απέρριψε την προοπτική συνεργασίας με την BioNTech.
Αρχικά η γιγαντιαία φαρμακευτική εταιρεία απλώς υποτίμησε το πόσο επικίνδυνος ήταν ο κορωνοϊός αλλά και πόσο είχε προχωρήσει η BioNtech με την mRNA τεχνολογία. Ο δρ Φιλ Ντόρμιτζερ, αντιπρόεδρος της Pfizer και επιστημονικός διευθύνων σύμβουλος στον τομέα των εμβολίων, είπε επί λέξει στο δίδυμο της BioNTech: «Παιδιά, ξεχάστε το. Δεν πρόκειται να δουλέψει». Και αυτή ήταν η επίσημη απάντηση της Pfizer στην πρόταση συνεργασίας εκ μέρους τής, αναλογικά μικρής τότε, γερμανικής εταιρείας σχετικά με την από κοινού απόπειρα δημιουργίας ενός εμβολίου για τον κορωνοϊό.
Σε πρώτη ανάγνωση το βιβλίο των, δισεκατομμυριούχων πλέον, Σαχίν και Τουρετσί μοιάζει να αναφέρεται στα κρίσιμα γεγονότα του Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2020, τα οποία εν τέλει οδήγησαν στη συνεργασία BioNTech – Pfizer και τη μαζική παραγωγή του εμβολίου κατά του COVID-19. Στην πραγματικότητα, όμως, «Το Εμβόλιο» είναι ένα σύγγραμμα που προδιαγράφει το άμεσο μέλλον. Αν οι επικεφαλής της Pfizer επέδειξαν δυσπιστία -έστω και προσωρινά- έναντι των προτάσεων της BioNTech, κάτι παρόμοιο αποκλείεται να επαναληφθεί με τα επόμενα εμβόλια. Διότι, πέρα από την ομολογουμένως αξιοθαύμαστη επιτυχία στην αναχαίτιση του κορωνοϊού, η συμμαχία BioNTech – Pfizer απέδειξε την εξαιρετική αποτελεσματικότητα της τεχνολογίας mRNA. Το ζεύγος Σαχίν και Τουρετσί είχε ήδη προχωρήσει πολύ στην έρευνα για ένα εμβόλιο κατά του καρκίνου, ακολουθώντας γενικώς την ίδια μεθοδολογία όπως και στο σκεύασμα για τον COVID.
Καρκίνος, η αφετηρία
Μετά τον θρίαμβο της BioNTech επί της πανδημίας, μόνο ένας τρελός θα αγνοούσε τις προοπτικές που ανοίγονται για τα αντικαρκινικά φάρμακα. Οι εργαστηριακές κατακτήσεις της BioNTech αποτελούν την αιχμή της βιοτεχνολογίας – και σίγουρα ο Αλβέρτος Μπουρλά, ο Ελληνας CEO της Pfizer, μόνο τρελός δεν είναι. Επομένως, τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τη χορήγηση πειραματικών σκευασμάτων mRNA κατά των νεοπλασματικών όγκων σε χοιρίδια προοιωνίζονται -και μάλιστα για το κοντινό μέλλον- τη δημιουργία ουσιών κατά του καρκίνου στον άνθρωπο. Ετσι, η μάστιγα του κορωνοϊού, ο οποίος εξακολουθεί να πολιορκεί την ανθρωπότητα δύο χρόνια μετά το ξέσπασμά του στην Κίνα, επιφέρει ένα αναπάντεχο, ευεργετικό αποτέλεσμα: την επιτάχυνση των διαδικασιών εφεύρεσης του αντιδότου σε μία ακόμη πιο επικίνδυνη από τον COVID-19 νόσο, τον επάρατο καρκίνο.
Η ενασχόληση με τη θεραπεία του καρκίνου έχει σχεδόν ταυτιστεί τόσο με την πορεία της BioNTech όσο και με την προσωπική ζωή του Ουγκούρ Σαχίν και της Εζλέμ Τουρετσί. Οι δυο τους, άλλωστε, γνωρίστηκαν στη μονάδα καρκινοπαθών του ίδιου νοσοκομείου όπου βρέθηκαν να εργάζονται ως γιατροί, με ειδίκευση στην Ογκολογία και την Ανοσολογία. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ήταν η μοίρα που θέλησε να συναντηθούν, σε μια μικρή και άσημη πόλη της Γερμανίας, το Χόμπουργκ, περίπου 100 χλμ. δυτικά της Χαϊδελβέργης, κοντά στα σύνορα με το Λουξεμβούργο και τη Γαλλία. Εως πρόσφατα, ελάχιστοι γνώριζαν το πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Περιφέρειας Σάαρλαντ.
Προτού γίνει διάσημο χάρη στους Σαχίν και Τουρετσί, οι οποίοι ξεκίνησαν από εκεί, το Χόμπουργκ ήταν γνωστό μόνο ως έδρα της μπίρας Carlsberg. Οπως αναφέρεται στην αυτοβιογραφία που συνέγραψε για λογαριασμό τους ο δημοσιογράφος των «Financial Times», Τζο Μίλερ, ο Σαχίν και η Τουρετσί πολύ γρήγορα ανακάλυψαν ότι έχουν κοινή αντίληψη για την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουν στην αναζήτηση θεραπείας για τον καρκίνο, κάτι που έφερε κοντά τούς δύο νέους και φιλόδοξους επιστήμονες και ως άνδρα και γυναίκα. Το γεγονός ότι αμφότεροι ήταν απόγονοι Τούρκων μεταναστών αναμφίβολα έκανε τον δεσμό τους ακόμη πιο ισχυρό. Παντρεύτηκαν το 2002 και ύστερα από τέσσερα χρόνια απέκτησαν την κόρη τους. Το ζεύγος Σαχίν – Τουρετσί ήδη από το 2001 είχε προχωρήσει στην ίδρυση της Ganymed (Γανυμήδης), μιας φαρμακευτικής εταιρείας που εστίαζε αποκλειστικά σε νέου τύπου φάρμακα για τον καρκίνο, τα οποία βαφτίστηκαν «ιδεώδη μονοκλωνικά αντισώματα». Ο καρπός της εντατικής και σε μεγάλο βαθμό πρωτοποριακής έρευνας που γινόταν στην Ganymed ήταν η ουσία Zolbetuximab για τον καρκίνο του οισοφάγου και του στομάχου. Ενδεικτικό της σημασίας των καινοτομιών που εισήγαγε η Ganymed στην έρευνα και την παρασκευή αντικαρκινικών φαρμάκων συνιστά το γεγονός ότι το 2016 εξαγοράστηκε από την ιαπωνική πολυεθνική Astellas Pharma αντί 1,4 δισ. δολαρίων.
Εργασιομανείς και επίμονοι, οι Τούρκοι επιστήμονες δεν επαναπαύτηκαν στην εκπληκτική επιτυχία και το ιλιγγιώδες οικονομικό όφελος που τους απέφερε η Ganymed. Παράλληλα με την πρώτη εταιρεία τους, το 2008 δημιούργησαν στο Μάιντς μια δεύτερη, την BioNTech. Ο καρκίνος ήταν και πάλι ο μεγάλος στόχος της ερευνητικής εργασίας που ξεκίνησε, πάντα υπό την επίβλεψή τους. Μη έχοντας αλλάξει στο παραμικρό η καθημερινότητά τους -λέγεται ότι ο Ουγκούρ εξακολουθεί να μετακινείται με ένα ποδήλατο 20ετίας από το σπίτι στο γραφείο-, αφοσιώθηκαν στο να κυνηγήσουν το πρωταρχικό τους όραμα, τη δημιουργία φαρμάκων για τον καρκίνο και άλλες σοβαρές παθήσεις, ενεργοποιώντας τους μηχανισμούς άμυνας του ίδιου του ανθρώπινου οργανισμού. Ολο και περισσότερο εμβάθυναν στην τεχνολογία του αγγελιαφόρου ριβονουκλεϊκού οξέος, δηλαδή του mRNA. Το οποίο, πολύ σχηματικά, είναι ένα μόριο που περιέχει στοιχεία του γενετικού κώδικα και μπορεί να «προγραμματιστεί» προκειμένου να προκαλέσει την παραγωγή ενός συγκεκριμένου είδους πρωτεΐνης, εν είδει φυσικού όπλου κατά του καρκίνου ή άλλων παθογενών παραγόντων που απειλούν την υγεία του ανθρώπου. Οπως περιγράφουν αναλυτικά στο βιβλίο τους, από τον Ιανουάριο του 2020 το ζεύγος επιστημόνων έστρεψε το βλέμμα του στην πανδημία του COVID-19 – αντιμετωπίζοντας όμως τον κορωνοϊό ως μια θανάσιμα επικίνδυνη νόσο, ακριβώς όπως ο καρκίνος. Ο Σαχίν έλεγε, μάλιστα, ότι «στην αρχή της πανδημίας έκανα την εκτίμηση ότι ο ιός είχε ήδη αρχίσει να κάνει μεταστάσεις, σαν καρκίνος. Γιατί στο πρώιμο στάδιο, τον καρκίνο δεν τον βλέπεις. Μόνο αργότερα συνειδητοποιείς τι συμβαίνει».
Oι κυτοκίνες
Την τρέχουσα περίοδο μια ομάδα ερευνητών της BioNTech έχει δημιουργήσει έναν συνδυασμό μορίων mRNA τα οποία έχουν τη δυνατότητα να παράγουν τέσσερις διαφορετικούς «μαχητές» που καταπολεμούν τον καρκίνο. Οπως ανακοίνωσε η BioNTech σε επιστημονικό περιοδικό, παρατηρήθηκαν θετικά αποτελέσματα σε πειραματόζωα. Με τη νέα θεραπεία φάνηκε ότι αναχαιτίστηκαν αποτελεσματικά όγκοι στο παχύ έντερο και καρκινικές αλλοιώσεις στο δέρμα (μελάνωμα) σε 17 από τα 20 ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν για τις δοκιμές. Ενας νέος -για το ευρύ κοινό- όρος της βιοχημείας, ο οποίος πιθανότατα θα ακούγεται όλο και πιο συχνά τα επόμενα χρόνια, είναι οι κυτοκίνες ή κυτταροκίνες. Πρόκειται για μια ομάδα μικροσκοπικών πεπτιδίων τα οποία και αυτά εκτελούν χρέη αγγελιαφόρου μεταφέροντας πληροφορίες ανάμεσα στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού. Στις κυτοκίνες, λοιπόν, στοχεύει η έρευνα της BioNTech, παραμένοντας στην ίδια πάντα φιλοσοφία του mRNA. Η γερμανική εταιρεία δεν περιορίζεται μόνο στη συνεργασία με τη Pfizer, καθώς για το υπό εξέλιξη φάρμακο με τον κωδικό SAR441000 η BioNTech συμπράττει με τη γαλλική Sanofi. Από κοινού, μάλιστα, έχουν ξεκινήσει οι δοκιμές της καινούριας ουσίας σε καρκινοπαθείς με συμπαγείς όγκους. Ο πειραματισμός της λεγόμενης «φάσης 1» γίνεται με τη χορήγηση του ίδιου φαρμάκου σε όλους τους ασθενείς, τόσο κατ’ αποκλειστικότητα όσο και σε συνδυασμό με ένα άλλο που φέρει την ονομασία Libtayo, προϊόν έρευνας της Sanofi και της αμερικανικής Regeneron. Ταυτόχρονα με το SAR441000, η BioNTech μαζί με τη Roche έχει αναπτύξει και πειραματίζεται με ένα άλλο αντικαρκινικό φάρμακο ειδικά για το μελάνωμα, υπό τον κωδικό BNT122. Επίσης, διαφορετικές ερευνητικές ομάδες της BioNTech μελετούν θεραπείες mRNA για μερικές από τις πιο κοινές μορφές καρκίνου όπως του προστάτη, του στήθους κ.ά.
Η τεχνολογία mRNA
Μία από τις ιδιότητες της βιοτεχνολογίας mRNA είναι ότι προκαλεί την εντύπωση πως όλα είναι απλά στη διαδικασία παραγωγής ενός φαρμάκου ή ενός εμβολίου. Η Εζλέμ Τουρετσί, όμως, υπενθυμίζει ότι όχι μόνο κάθε νόσος είναι διαφορετική από τις υπόλοιπες, αλλά και εκεί όπου εμφανίζονται οφθαλμοφανείς ομοιότητες, όπως οι κακοήθεις όγκοι, η διαφοροποίηση ανά ασθενή μπορεί να είναι τεράστια. Και δίνοντας ένα παραστατικό παράδειγμα, η δρ Τουρετσί παρομοιάζει μια ουσία τύπου mRNA με το σκίτσο ενός επικηρυγμένου κακοποιού στην Αγρια Δύση: «Η αληθινή πρόκληση δεν βρίσκεται στο να σχεδιάσεις την αφίσα της επικήρυξης ή να τη μοιράσεις. Το πιο σημαντικό είναι να φτιάξεις στο μυαλό σου το ακριβές πορτρέτο του κακοποιού. Αν έστω και μία τρίχα από τα μαλλιά του καταζητούμενου (του βλαβερού ιού, των καρκινικών κυττάρων κ.λπ.) δεν απεικονιστεί σωστά, τότε το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να στοχεύσει λάθος και να μην εξολοθρεύσει τον πραγματικό κακοποιό. Γι’ αυτό προέχει να κατανοήσουμε τον μηχανισμό δημιουργίας των καρκινικών όγκων, καθώς και άλλων θανατηφόρων ασθενειών όπως το AIDS (HIV), η μαλάρια, η φυματίωση κ.λπ.».
Εύλογα, πάντως, μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι οι ερευνητές της BioNTech, οι οποίοι εργάζονται εντατικά, κατανεμημένοι σε ανεξάρτητες ομάδες επικεντρώνοντας σε τόσο σοβαρά νοσήματα, έχουν αυξημένες πιθανότητες να φτάσουν πρώτοι στη λύση του αινίγματος, σπάζοντας τα κωδικοποιημένα μυστικά του καρκίνου. Αν συμβεί αυτό, τότε η ήδη αστρονομική κεφαλαιοποίηση της BioNTech -στα 84 δισ. δολάρια μετά το εμβόλιο για τον κορωνοϊό- προβλέπεται ότι θα εκτοξευτεί στο άπειρο.
