Εν αναμονή της έναρξης της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου, η ακτοπλοΐα αρχίζει να έρχεται στο προσκήνιο. Οι επιχειρήσεις του κλάδου αναμένουν αύξηση της επιβατικής κίνησης για το 2024 συγκρίνοντας τα στοιχεία μεταξύ 2023-2022. Σημειώνεται ότι η ακτοπλοϊκή κίνηση το 2023 ήταν αυξημένη κατά 6,7% σε σύγκριση με το 2022, καθώς ταξίδεψαν 18,7 εκατομμύρια επιβάτες έναντι 17,8 το 2022.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ, το α’ τρίμηνο του 2023 καταγράφηκαν 1,7 εκατομμύρια επιβάτες, ποσοστό αύξησης 24% έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022. Το β’ τρίμηνο ανέβηκαν στα 4,7 εκατομμύρια, αύξηση μόλις 3,2%.
Το γ’ τρίμηνο, που είναι περίοδος αιχμής, ο αριθμός των επιβατών έφτασε στα 9,8 εκατομμύρια έναντι 9,3 εκατομμυρίων το 2022, ποσοστό αύξησης 5,3%.
Το δε δ’ τρίμηνο η επιβατική κίνηση ήταν 2,6 εκατομμύρια επιβάτες, ενώ τη χρονιά ρεκόρ του 2019 ήταν 2,3 εκατομμύρια.
Ομως για μία ακόμη χρονιά, όπως ανέδειξε πρόσφατα το «ΘΕΜΑ», την κοινή γνώμη απασχολεί η ακρίβεια των εισιτηρίων, τα οποία, όπως επισημαίνουν ακτοπλοϊκοί κύκλοι, παραμένουν ακριβά, αλλά όχι ακριβότερα από πέρυσι.
Το «business stories» απευθύνθηκε στον δρα Πυθαγόρα Νάγο, Managing Partner Hospitality Stories, σύμβουλο επιχειρήσεων με ειδίκευση στην επιβατηγό ναυτιλία, στην κρουαζιέρα, στον τουρισμό και ειδικό σύμβουλο στα projects για την κρουαζιέρα στην Ε.Ε., ο οποίος αναλύει την εικόνα της ακτοπλοΐας στην Ελλάδα, εστιάζει στα ναύλα, προτείνει λύσεις, ενώ ακτινογραφεί τους τουρίστες που επιλέγουν τα νησιά για να περάσουν τις διακοπές τους.
«Το θέμα των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων για την εκάστοτε θερινή τουριστική περίοδο και η άμεση σύνδεσή του με τα επίπεδα των διεθνών τιμών υγρών καυσίμων είναι πολύ κοντά στην παροιμία “λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;”» είναι τα πρώτα του λόγια. Και εξηγεί: «Ο κλάδος της ακτοπλοΐας είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός κρίκος όχι μόνο για την ελληνική οικονομία, αλλά και για πολλούς ακόμη λόγους και γεωπολιτικούς.
Είναι ένας στρατηγικός πυλώνας του ελληνικού τουρισμού, και ίσως θα ήταν καλό αυτό να γίνει ευρύτερα αντιληπτό σε όλα τα κέντρα λήψεως αποφάσεων, αφού πολλές ξενοδοχειακές μονάδες, ιδιαίτερα στις Κυκλάδες αλλά και στα νησιά του Ιονίου, προσαρμόζουν τις περιόδους λειτουργίας τους σε συνεννόηση με τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, όπως ακριβώς πρέπει να συμβαίνει σε όλες τις ελεύθερες οικονομίες.
Επειδή χωρίς ακτοπλοϊκά δρομολόγια, τακτικά ή έκτακτα, που να έχουν αναρτηθεί σε ιστοσελίδες τουλάχιστον 9 μήνες πριν από την έναρξη της τουριστικής σεζόν, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2023 για το 2024, οι tour operators αλλά και οι διαρκώς αυξανόμενοι μεμονωμένοι Fit ταξιδιώτες δεν μπορούν να προγραμματίσουν τις διακοπές, να κάνουν κρατήσεις και οι ξενοδοχειακές μονάδες δεν θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τους ξένους επισκέπτες, ακόμη και σε περιοχές όπου υπάρχουν αεροδρόμια, τα δρομολόγια αναρτώνται μαζί με τιμές ανά κατηγορία θέσεων, άρα όλοι οι ενδιαφερόμενοι είναι σε θέση να γνωρίζουν έγκαιρα τις κοστολογικές παραμέτρους των διακοπών στην Ελλάδα, εφόσον αυτές απαιτούν ακτοπλοϊκή σύνδεση.
Επιπλέον, όλη η εφοδιαστική αλυσίδα είναι άμεσα εξαρτώμενη από τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις. Αυτό αφορά φυσικά και τη μεταφορά προϊόντων και πρώτων υλών προς/από τα νησιά. Μια συζήτηση σχετικά με το επίπεδο των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων θα είχε νόημα να γίνει το φθινόπωρο 2023, προτού καταρτιστούν οι προϋπολογισμοί των εταιρειών για το 2024».
Νέες τάσεις
Ο Πυθαγόρας Νάγος κάνει λόγο για νέες καταναλωτικές τάσεις αναφορικά με τις διακοπές στα ελληνικά νησιά:
1/ Ενα νέο στοιχείο είναι η ισχυρή ζήτηση από ξένους high end επισκέπτες για ιδιωτικές βίλες σε πολλούς top νησιωτικούς προορισμούς. Αυτή αυξάνει εκθετικά τη ζήτηση για πυκνά δρομολόγια με ταχύπλοα κυρίως πλοία, όχι μόνο στους κύριους δρομολογιακούς άξονες, αλλά και μεταξύ νησιωτικών συμπλεγμάτων, όπου αυτοί οι επιβάτες φτάνουν με απευθείας πτήσεις από το εξωτερικό.
2/ Ενώ ο Ελληνας ταξιδιώτης επιλέγει συνήθως ένα νησί για τις διακοπές του, ο ξένος επισκέπτης θέλει μια εντελώς διαφορετική εμπειρία διακοπών: να εξερευνήσει όσο το δυνατόν περισσοτέρους νησιωτικούς προορισμούς σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Το εξαιρετικά δημοφιλές στους ξένους και μοναδικό στον κόσμο ελληνικό τουριστικό προϊόν «island hopping», δηλαδή σε ένα κλασικό επταήμερο διακοπών στις Κυκλάδες ο ξένος επισκέπτης επισκέπτεται δύο ή και τρία ακόμη νησιά, συνδυάζοντας ένα γνωστό ελληνικό νησί που εξυπηρετείται από διεθνές αεροδρόμιο, συνήθως Μύκονο ή Σαντορίνη μέσω απευθείας πτήσεων με άλλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, με μικρότερα κοντινά νησιά που θεωρούνται κρυμμένοι θησαυροί, τα οποία όμως εγγυώνται στον ξένο επισκέπτη μια νέα, αυθεντική εμπειρία της Ελλάδας.
Το «island hopping» απαιτεί πολλές συνδέσεις μεταξύ των νησιών με ταχύπλοα κυρίως πλοία.
Ενδεικτικά:
- Μύκονο – Νάξο ή Πάρο – Μήλο
- Μύκονο – Μήλο – Ιο ή Σαντορίνη
- Μύκονο – Ιο – Σαντορίνη
- Πάρο – Μήλο – Φολέγανδρο
- Μύκονο – Νάξο – Κουφονήσι
- Μύκονο – Αμοργό – Αστυπάλαια
«Αυτές οι δρομολογιακές συνδέσεις, που ίσως να είναι άγνωστες στον μέσο Ελληνα, είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για να προωθηθούν τουριστικά οι νέοι αυτοί προορισμοί. Οπότε και πάλι ισχύει ο νόμος προσφοράς και ζήτησης για τον καθορισμό της τιμής του εισιτηρίου, που συνήθως είναι ακριβότερο από την τιμή που θα ίσχυε με βάση καθαρά κριτήρια μιλιομετρικής απόστασης», επισημαίνει ο κ. Νάγος. «Εδώ, είτε το κράτος θα έπρεπε να επιδοτήσει αυτές τις νέες τουριστικά επιθυμητές δρομολογιακές γραμμές για να αναπτύξει νέους τουριστικούς προορισμούς, πέρα από τα γνωστά στερεότυπα που υποφέρουν από το φαινόμενο του υπερτουρισμού, είτε ο ταξιδιώτης – και ισχύει το δεύτερο.
Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες δείχνοντας εξαιρετικά γρήγορα αντανακλαστικά για να καλύψουν αυτήν τη ζήτηση όχι μόνο αυξάνουν τη συχνότητα αυτών των δρομολογίων, κυρίως ενδοκυκλαδικά, αλλά δρομολογούν και μεγαλύτερα και ταχύτερα πλοία.
Και είτε αγοράζουν επιπλέον πλοία, είτε συζητούν για νέες παραγγελίες πλοίων για όλο το δίκτυό τους».
Απαγορευτικό για τους Ελληνες
Το επόμενο θέμα που συζητήσαμε είχε τίτλο «υγιείς ισολογισμοί, προϋπόθεση για ναυπήγηση νέων πράσινων πλοίων».
«Για να γίνουν αυτές οι επενδύσεις σε πράσινα πλοία, οι εταιρείες πρέπει να συμμετέχουν με ίδια κεφάλαια, τα οποία θα προέλθουν από υγιείς ισολογισμούς, δηλαδή κερδοφόρες χρήσεις, που αποτελούν προαπαιτούμενο τόσο για τις ελληνικές τράπεζες όσο και σε περίπτωση χρηματοδότησης με ευρωπαϊκούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης», αναφέρει ο κ. Νάγος, ενώ για το εάν οι Ελληνες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν διακοπές όπως στο παρελθόν αναφέρει: «Η ωμή αλήθεια είναι ότι οι διακοπές στους ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς δυστυχώς δεν είναι πλέον προσιτές για την πλειονότητα των μέσων ελληνικών οικογενειών -εκτός και αν έχουν ιδιόκτητα σπίτια/διαμερίσματα ή μένουν σε συγγενείς/φίλους- λόγω της αύξησης του κόστους ζωής κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και των σημαντικών αυξήσεων των τιμών των καταλυμάτων και των μεγάλων ξενοδοχειακών ομίλων.
Η Ελλάδα -και ιδιαίτερα συγκεκριμένοι top προορισμοί- έχει γίνει μια χώρα που ακόμη και για τους ξένους αρχίζει να γίνεται ακριβή, λιγότερο ανταγωνιστική σε σύγκριση με άλλους μεσογειακούς προορισμούς και την Τουρκία. Δεν είναι όμως απρόσιτη όσο υπάρχουν high end ταξιδιώτες που προέρχονται κυρίως από τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Αυστραλία και λίγες χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Οι οποίοι έχουν όμως υψηλού επιπέδου απαιτήσεις».
Για την ανθρωπογεωγραφία των τουριστών ανά νησιωτικό σύμπλεγμα τονίζει: «Οι ξένοι ταξιδιώτες σώζουν την παρτίδα στις Κυκλάδες, ενώ διαφορετική είναι η εικόνα στις γραμμές Κρήτης, Δωδεκανήσων και Βορειοανατολικού Αιγαίου. Οι ελληνικές ακτοπλοϊκές εταιρείες εξυπηρετούν στις Κυκλάδες κυρίως ξένους επισκέπτες στο διάστημα Απριλίου – Οκτωβρίου και Ελληνες που ταξιδεύουν στους νησιωτικούς προορισμούς για διακοπές στα short breaks, δηλαδή το Πάσχα και του Αγίου Πνεύματος, και την περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών Ιουλίου – Αυγούστου, όπου οι Ελληνες κάνουν κρατήσεις κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Εξαίρεση αποτελούν οι γραμμές της Κρήτης, των Δωδεκανήσων και του Βορειοανατολικού Αιγαίου που κυρίως στηρίζονται σε Ελληνες επιβάτες, αλλά καταγράφουν σημαντικό όγκο ξένων επιβατών τους θερινούς μήνες». Ο Πυθαγόρας Νάγος κάνει μία συσχέτιση υψηλού διαθέσιμου εισοδήματος και σύντομων διακοπών που, σύμφωνα με το συμπέρασμά του, οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση για ταχύπλοα: «Το εισοδηματικό επίπεδο των επιβατών και οι σύντομες διακοπές διάρκειας 7-10 ημερών επηρεάζουν την προτίμηση/ζήτηση για ταχύπλοα ή συμβατικά πλοία.
Ο όγκος αυτής της επιβατικής κίνησης είναι προβλέψιμος και οι ακτοπλοϊκές εταιρείες έχουν ήδη συνυπολογίσει τη συνεισφορά της εγχώριας επιβατικής κίνησης στον προϋπολογισμό τους για το 2024, που ήδη έχει καταρτιστεί το φθινόπωρο 2023 και τώρα επικαιροποιείται».
Ο ίδιος μας λέει ακόμα ότι «Αναφορικά με τους αλλοδαπούς επισκέπτες, και αυτών ο όγκος έχει προϋπολογιστεί με βάση διάφορα σενάρια των εταιρειών, την εβδομαδιαία εξέλιξη των απευθείας κρατήσεων μεμονωμένων επιβατών και τις μαζικότερες κρατήσεις (groups / group allotments) των ξένων tour operators και Ελλήνων DMCs (destination management companies). Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες είναι σε θέση να γνωρίζουν αυτή τη στιγμή, όπως κάθε οργανωμένος οργανισμός, πώς πηγαίνει η φετινή σεζόν, ποιες αναχωρήσεις έχουν ή θα έχουν υψηλή πληρότητα, πού θα χρειαστούν έκτακτα δρομολόγια κ.λπ.».
Λύσεις-ασπιρίνες
Στο ερώτημα και τώρα τι κάνουμε για τις τιμές των εισιτηρίων της ακτοπλοΐας απαντά: «Η αναζήτηση τρόπων προκειμένου να γίνουν οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων προσιτές στους Ελληνες για τις θερινές διακοπές έχει ήδη συζητηθεί τον Ιούλιο 2023 έπειτα από σχετικές συζητήσεις του κλάδου με την ελληνική κυβέρνηση. Και τότε είχαν βρεθεί κάποιες εποχιακές λύσεις-ασπιρίνες με τη μορφή ειδικών εμπορικών εκπτώσεων για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, διαδρομές κ.λπ. που ίσχυσαν για το διάστημα από τα τέλη Ιουλίου 2023 και μόνο για νέες κρατήσεις.
Η ιδέα για συζήτηση λύσεων “καλαθιού θερινών ακτοπλοϊκών εισιτηρίων” θεωρούμε ότι δεν θα βρει ευήκοα ώτα στις εταιρείες, που έχουν όχι μόνο να αντιμετωπίσουν μια σεζόν διάρκειας 5 μηνών, αλλά και πολλές προκλήσεις από το επιχειρησιακό περιβάλλον πέραν των τιμών καυσίμων, που δεν είναι βέβαιο ότι δεν θα αυξηθούν τους επόμενους μήνες, όπως έλλειψη πληρωμάτων, ακρίβεια στα τροφοεφόδια, ανάγκη μελέτης για τη ναυπήγηση νέων πλοίων κ.λπ.
Ισως αυτή τη φορά θα έπρεπε η συζήτηση να περιλαμβάνει και τις τιμές των ξενοδοχείων». Καθώς η συζήτησή μας πλησιάζει στο τέλος της, ο κ. Νάγος επισημαίνει ότι «για μια σύγχρονη κοινωνία, όπου η ακτοπλοΐα θεωρείται βασικός κοινωνικός εταίρος, θα έπρεπε η συζήτηση να περιλαμβάνει μόνιμου χαρακτήρα μέτρα όπως αυτά που προτείνει ο κλάδος μέσω του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας. Ενδεικτικά, μόνιμη μείωση ΦΠΑ, βαθμιαία μείωση κρατήσεων υπέρ τρίτων σε βάθος τριετίας κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση σε αυτό το ζήτημα, όπως και σε άλλες προκλήσεις της εποχής, οφείλει να δείξει έξυπνα και γρήγορα αντανακλαστικά και να επιδιώξει μια ολιστική προσέγγιση μέσα από ειλικρινή συζήτηση με τον κλάδο».
