Με εντυπωσιακό όσο και πολυδιάστατο τρόπο δηλώνει παρούσα η νέα γενιά των Παπανδρέου, με τα εγγόνια του Ανδρέα να ετοιμάζονται να συνεχίσουν την ιστορία της οικογένειας, έστω κι αν μέχρι τώρα οι επιλογές τους έχουν να κάνουν κυρίως με τους ανεξάρτητους επαγγελματικούς δρόμους που χαράζουν και λιγότερο με την ευθεία εμπλοκή τους στην πολιτική.
Και παρότι πριν από περίπου μία δεκαετία, μετά την τουλάχιστον αμφιλεγόμενη, αν όχι αποτυχημένη, πρωθυπουργική θητεία του Γιώργου Παπανδρέου, δόθηκε η εντύπωση ότι η ιστορική αυτή πολιτική οικογένεια έκλεισε τον κύκλο της, οι «εφεδρείες» που φαίνεται να διαθέτει αναπτερώνουν τις προσδοκίες των πιστών της φίλων για συνέχιση της παράδοσης.
Με δεδομένο πάντως ότι η προηγούμενη γενιά, οι γιοι δηλαδή του Ανδρέα, και ειδικά ο Γιώργος και ο Νίκος, παραμένουν με κάποιον τρόπο στο προσκήνιο, κανένα από τα νέα φιντάνια δεν βιάζεται, ως φαίνεται, να ξεκινήσει (ή και να κάνει) πολιτική καριέρα και να εκβιάσει εξελίξεις. Τουναντίον, αρχίζουν να δείχνουν τις δικές τους δυνατότητες και να ξεδιπλώνουν τις φιλοδοξίες τους σε ενδιαφέροντα πεδία, εκπλήσσοντας ορισμένες φορές με τις κλίσεις και τις προτιμήσεις τους.
Ο γιος του Γιώργου, ο 41χρονος Ανδρέας, ασχολείται με τη μελισσοκομική, τον βελονισμό και τα σκάφη αναψυχής στην Κρήτη, όπου διαμένει μόνιμα τα τελευταία χρόνια με τη σύντροφό του και το παιδί τους. Η αδελφή του, Μαργαρίτα, ακολουθεί επιστημονική καριέρα και πρόσφατα έγινε γνωστό ότι συμμετείχε στην ομάδα που ανακάλυψε έναν μοριακό μηχανισμό ο οποίος αφορά τον έλεγχο της γήρανσης και την αναπαραγωγική γονιμότητα – κοινώς, θα ζούμε περισσότερο και ταυτόχρονα περιορίζονται οι επιπτώσεις του χρόνου στην ικανότητα αναπαραγωγής.
H Φαίδρα με τις καλλιτεχνικές ανησυχίες
Πιο καλλιτεχνική φύση αποδεικνύεται η Φαίδρα Παπανδρέου, η κόρη του Νίκου, ο οποίος, άλλωστε, είναι επιτυχημένος συγγραφέας και τα γονίδια έκαναν προφανώς τη δουλειά τους: η 17χρονη μαθήτρια Λυκείου, που σχεδιάζει να σπουδάσει Ψυχολογία, έκανε πρόσφατα την εμφάνισή της στην πασαρέλα του Madwalk 2022, ως μοντέλο της Σίλιας Κριθαριώτη, ενώ ασχολείται και με τον χορό.
Αλλά και ένας τέταρτος από τη σειρά των εγγονών του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, ο γιος της Σοφίας Παπανδρέου, Κώστας Κατσανέβας, επιχειρεί δυναμική παρέμβαση, καθώς έχει κάνει το παραπάνω βήμα στην πολιτική και ήδη είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κινήματος, μετά το τελευταίο συνέδριο του κόμματος, που ήταν και το πρώτο επί ηγεσίας Νίκου Ανδρουλάκη. Ο γιος του Θόδωρου Κατσανέβα έχει την εταιρεία επαγγελματικού προσανατολισμού Career Gate Test, που ίδρυσε ο πατέρας του πριν από χρόνια και εμφανίζεται πολύ συγκρατημένος ως προς το ενδεχόμενο να κατέβει υποψήφιος στις εκλογές όσο στη Βουλή βρίσκεται και ο θείος του Γιώργος Παπανδρέου.
Αυτή η στάση αυτοσυγκράτησης του Κώστα Κατσανέβα, όπως και η απόσταση από τη μάχιμη πολιτική που γενικά κρατά μέχρι τούδε η νέα γενιά της οικογένειας, μοιάζει λογική και ιδιαίτερα προνοητική. Με τη συζήτηση περί νεποτισμού, οικογενειοκρατίας και κληρονομικότητας στην πολιτική ζωή του τόπου, φαίνεται πιο ορθό να ακολουθήσει κάποιος ή κάποια με βαρύ όνομα τον δρόμο της προσωπικής καταξίωσης και να προσπαθήσει να πείσει ότι διαθέτει τα δικά του προσόντα και τις ικανότητες να κάνει αυτόφωτη πορεία και όταν έρθει η ώρα, και εφόσον υπάρχει το ανάλογο ενδιαφέρον, να δοκιμάσει στον πολιτικό στίβο με όσο γίνεται μικρότερη τη σκιά των προηγούμενων γενιών.
Αλλωστε, ο Γιώργος Παπανδρέου εξακολουθεί να δηλώνει παρών στην πολιτική ζωή του τόπου και, παρά την αποτυχία του πέρυσι στη μάχη της αρχηγίας στο ΠΑΣΟΚ, ετοιμάζεται στις επικείμενες εκλογές να ανανεώσει τη βουλευτική του θητεία, ακόμα και να πρωταγωνιστήσει, όπως διατείνονται οι πιστοί του φίλοι, σε διεργασίες στον προοδευτικό χώρο. Ο αδελφός του, Νίκος, είναι στην αναμονή για την Ευρωβουλή, της οποίας θα γίνει μέλος το αργότερο με την ολοκλήρωση των εκλογών στην Ελλάδα, καθώς είναι ο πρώτος επιλαχών για να πάρει τη θέση του Νίκου Ανδρουλάκη, που προφανώς θα βρεθεί μετά τις κάλπες στο Εθνικό Κοινοβούλιο. Και ενδεχομένως το 2024 να θέσει και πάλι υποψηφιότητα στις ευρωεκλογές.
Ο Ανδρέας αυτοεξόριστος στα Μάταλα
Με ιδιαίτερη επιμονή και κόντρα στις συμβάσεις που θέλουν τους γόνους ισχυρών πολιτικών οικογενειών να ρέπουν στην τρυφηλή ζωή και τη διαμόρφωση «λαμπερού» (χωρίς κατ’ ανάγκη και πραγματικού) βιογραφικού, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο γιος του πρώην πρωθυπουργού από τον πρώτο του γάμο με την Εύα Ζησιμίδου, ακολουθεί μια εντελώς αντικομφορμιστική πορεία.
Αποτραβηγμένος από την πρωτεύουσα εδώ και πολλά χρόνια, ζει και δραστηριοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή και τον τουρισμό στην Κρήτη. Βρέθηκε στο νησί περίπου προ δεκαετίας και το 2014 αρραβωνιάστηκε εκεί με την παίκτρια του βόλεϊ Πωλίνα Πατραμάνη, την οποία πάντως είχε γνωρίσει στα… πάτρια, καθότι εκείνη έπαιζε στον Πανερυθριακό. Ο αρραβώνας, που είχε συζητηθεί τότε πολύ και είχε την τιμητική του στις πολιτικές και κοσμικές στήλες, δεν έμελλε να οδηγήσει σε γάμο.
Ο γεννημένος το 1982 Ανδρέας παρέμεινε ωστόσο στην Κρήτη και επιδόθηκε σε δραστηριότητες που έμοιαζαν ως μια απέλπιδα προσπάθεια να ξεφύγει από τη βαριά κληρονομιά των Παπανδρέου, που θέλει τους γόνους να ασχολούνται με τα κοινά, έστω και με έμμεσο τρόπο, όχι κατ’ ανάγκην μέσω της πολιτικής δηλαδή, αλλά ακόμα και με τα πανεπιστημιακά και άλλα πεδία, όπως ο θείος του Αντρίκος. Ακόμα και το γεγονός ότι διαμένει τον περισσότερο καιρό στη φημισμένη γωνιά των απανταχού χίπηδων, τα Μάταλα, ερμηνεύτηκε κάποια στιγμή ως σημάδι των προθέσεών του να παραμείνει μακριά από κάθε είδους εξουσία.
Με τον καιρό, όμως, ο νεαρός, που κατά πολλούς κοντά στην οικογένεια μοιάζει όσο κανένα άλλο εγγόνι στον Ανδρέα Παπανδρέου, απέδειξε ότι τρέφει πραγματική αγάπη σε όλα τα εναλλακτικά που κάνει στο νησί και πως είναι περισσότερο «ζεν» και καλά με τον εαυτό του απ’ όσο πίστευαν όσοι θεωρούσαν πως το μόνο που ήθελε ήταν να βρίσκεται μακριά από το Καστρί και το «καθήκον» να συνεχίσει την παράδοση του «Οίκου».
Τα τελευταία χρόνια δημιούργησε οικογένεια, έχοντας στο πλευρό του τη Μαρίνα, η οποία διατηρεί τουριστικό κατάλυμα στην παραλία των ανέμελων παιδιών. Το 2019 απέκτησαν ένα κοριτσάκι και μέχρι τώρα καταφέρνουν να μένουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Ο Ανδρέας ξεκίνησε όπως σχεδόν όλα τα παιδιά αυτής της «τάξης»: σπούδασε στο Αμερικάνικο Κολέγιο και στη συνέχεια τον περίμενε η Βοστόνη για να σπουδάσει Οικονομικά. Και κάπου εκεί αρχίζει τις ανατροπές. Προτού καν ολοκληρώσει εκείνες τις σπουδές αποφασίζει να μετακομίσει στη Σουηδία, γοητευμένος από την Κοινωνιολογία, ενώ στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο και το Πανεπιστήμιο Κεντ, θέλοντας να ολοκληρώσει αυτό τον σπουδαστικό κύκλο στο Τμήμα International Relation.
Και κάπως έτσι, μέσα στην αναζήτηση χωρίς το «μάνιουαλ» από το Καστρί, βρέθηκε στα Χανιά, όπου άρχισε να εργάζεται στον αγροτικό τομέα – και όχι για να κάνει μεταπτυχιακό στο πρότυπο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο, όπως έχει γραφτεί.
Το θέμα ήταν ότι είχε ήδη κάνει την επιλογή του να ασχοληθεί με άλλα πράγματα από εκείνα που πήγαζαν από τους γονείς του. Εντρύφησε στον βελονισμό και τις εναλλακτικές θεραπείες και άρχισε να εργάζεται πάνω σε αυτό, αφού πήγε το 2013 στην Κίνα για σχετικά σεμινάρια. Στη συνέχεια γοητεύτηκε από τη γη και τον πρωτογενή τομέα. Εστησε μελίσσια και έδωσε τόσο βάρος σε αυτό, που στα σχέδιά του είναι να δημιουργήσει κάπου έξω από το Ηράκλειο ένα μουσείο για το θαυματουργό αυτό προϊόν της φύσης.
Στην πορεία κατάφερε να συνδυάσει αυτά τα δύο και να αναπτύξει τον μελισσοβελονισμό. Μια μέθοδος δηλαδή βελονισμού με κεντριά μελισσών! Επίσης, σε εκτάσεις που έχει νοικιάσει καλλιεργεί μέχρι και πατάτες, κατά κύριο τρόπο βιολογικά, καθώς δεν κρύβει και τις οικολογικές του ανησυχίες. Παράλληλα, επενδύει και σε άλλες δραστηριότητες γύρω από τον τουρισμό, όπως εκδρομές με σκάφη, συνεργαζόμενος και με τοπικούς επιχειρηματίες. Οσοι τον γνωρίζουν λένε ότι του αρέσει «να δουλεύει με τα χέρια του τη γη» και να περνάει καλά – και όσο το δυνατόν απαρατήρητος.
Οσο για την πολιτική, αποφεύγει να εμπλέκεται σε συζητήσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρακολουθεί, ιδίως τις δραστηριότητες του πατέρα του. Γενικά αποκλείει με κάθε ευκαιρία το ενδεχόμενο να εμπλακεί, αλλά εκείνοι που ξέρουν πώς λειτουργεί η οικογένεια εκτιμούν ότι, εάν και όταν τεθεί το θέμα στο τραπέζι από τον πατέρα του, ο Ανδρέας θα το εξετάσει. Εχοντας ήδη βρει ισορροπία με τον εαυτό του, καθώς έχει διανύσει μια μακρά πορεία μόνος του πετυχαίνοντας επαγγελματική ανεξαρτησία και επάρκεια και ενώ βρίσκεται πια στην πέμπτη δεκαετία της ζωής του, έχει κάθε δικαίωμα να ισχυριστεί ότι απομακρύνθηκε ήδη πολύ από τη «συνταγή» που χαρακτηρίζει τους… πορφυρογέννητους – και άρα η πολιτική φιλοδοξία μπορεί να είναι θεμιτή!
Μαργαρίτα, η αδυναμία του Γιώργου
Οσο πρέπει να ψάξει κανείς, και μάλλον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, για να βρει φωτογραφίες του Γιώργου Παπανδρέου με τον γιο του Ανδρέα, τόσο εύκολο είναι να εντοπίσει άπειρα στιγμιότυπα από δημόσιες εμφανίσεις του πρώην πρωθυπουργού με την κόρη του, Μαργαρίτα. Το ότι η 33χρονη πλέον μοριακή βιολόγος και ερευνήτρια εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια συχνά πυκνά με τον πατέρα της έχει κάνει πολλούς να εκφράζουν την εκτίμηση ότι εκείνη θα είναι η εκλεκτή που θα αναλάβει από τη νεότερη γενιά των Παπανδρέου να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση και να εμπλακεί στη μάχιμη πολιτική. Κι όμως, καμία σχέση το ένα με το άλλο, ξεκαθαρίζουν οι πιο ψύχραιμοι.
Και εξηγούν ότι η Μαργαρίτα έχει μπροστά της μια λαμπρή σταδιοδρομία στην επιστήμη της, ιδιαίτερα μετά το τελευταίο επίτευγμα της ομάδας στην οποία συμμετέχει. Επί της ουσίας και αφού απλοποιήσει κανείς τα πολλά ακαταλαβίστικα για το ευρύ κοινό της σχετικής επιστημονικής ανακοίνωσης, αυτή η ανακάλυψη βοηθά στη μακροζωία των σωματικών κυττάρων, ενώ διασφαλίζει την αθανασία της βλαστικής σειράς κυττάρων του γεννητικού συστήματος και, κατ’ επέκταση, την αναπαραγωγική υγεία.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι την περιμένει μια άκρως ενδιαφέρουσα επιστημονική καριέρα, κατά τα φαινόμενα, η πολιτική μάλλον δεν είναι στις προτεραιότητές της.
Η κόρη του Γιώργου από τον δεύτερο γάμο του με την Αντα Παπαπάνου δεν έχει εκδηλώσει μέχρι τώρα κάποια πολιτική φιλοδοξία, αν και δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία στον πατέρα της, παρακολουθεί τις δραστηριότητές του και της αρέσει να βρίσκεται κοντά του σε δημόσιες εκδηλώσεις, χωρίς κανέναν φόβο για τον φωτογραφικό φακό και την έκθεση στη δημοσιότητα. Μάλιστα στην περσινή δοκιμασία του Γιώργου, κατά την αποτυχημένη προσπάθεια να επιστρέψει στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, τον βοήθησε στην οργάνωση των social media, αλλά μέχρι εκεί και χωρίς να έχει εκκωφαντική παρουσία. Γενικά, μέχρι τώρα έχει αποφύγει, με την επιλογή φυσικά και της οικογένειάς της, να εμπλακεί σε οτιδήποτε «κραχτό» που θα την έφερνε αποφασιστικά πιο κοντά στα πολιτικά πράγματα. Αλλά την ίδια ώρα φαίνεται να κινείται ακριβώς στις παρυφές της πολιτικής, αφήνοντας ίσως και εντέχνως να καλλιεργείται μια αίσθηση περισσότερο, παρά βεβαιότητα ή ακόμα και εντύπωση, ότι της είναι εντελώς αδιάφορο το πολιτικό πεδίο.
Κατά καιρούς έχει ενισχύσει αυτή την αίσθηση με πολύ προσεκτικές κινήσεις, είναι αλήθεια. Τον Νοέμβριο του 2020, για παράδειγμα, ήταν ομιλήτρια σε εκδήλωση του Κινήματος για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Βίας των Γυναικών, πυροδοτώντας αρχικά συζητήσεις περί του ενδεχόμενου ενδιαφέροντός της να εισέλθει στην πολιτική.
Τελικά στην ομιλία της περιορίστηκε αυστηρά στην παρουσίαση στοιχείων για την ανισότητα των φύλων στους χώρους της εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό πεδίο, αποφεύγοντας να στείλει το οποιοδήποτε μήνυμα που θα ερμηνευόταν ως πολιτική αιχμή. Ολοι όσοι γνωρίζουν τη δραστήρια κόρη του Γιώργου εκτιμούν ότι οι επιρροές που έχει τόσο από τη γιαγιά της Μαργαρίτα όσο και από τη μητέρα της Αντα θα την οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στην ενασχόληση με τα δημόσια πράγματα, είτε πρόκειται για θέματα κοινωνικής δράσης, είτε ευθέως για τη μάχιμη πολιτική. Αλλά σε κάθε περίπτωση η εμπλοκή της θα αποτελέσει μάλλον και οικογενειακή απόφαση εν μέρει, με βάση και τα όποια σχέδια θα έχει για το μέλλον ο αδελφός της Ανδρέας.
Ο πολιτικός… προσανατολισμός του Κώστα Κατσανέβα
Εχοντας αναλάβει την εταιρεία Career Gate Test, που ίδρυσε ο πατέρας του Θόδωρος Κατσανέβας και η οποία ασχολείται με τον επαγγελματικό προσανατολισμό, ο γιος της Σοφίας Παπανδρέου, Κώστας, δεν θα μπορούσε παρά να έχει λυμένα ορισμένα θέματα του δικού του προσανατολισμού. Και πάντως σίγουρα λυμένο το ζήτημα του… πολιτικού προσανατολισμού, που είναι δεδομένος, επιλεγμένος και ασκείται στην πράξη: ο Κώστας Κατσανέβας είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ και, παρότι αποφεύγει να μιλήσει για την προοπτική να είναι κάποια στιγμή υποψήφιος βουλευτής, είναι σαφές ότι εμπλέκεται πλέον στη μάχιμη πολιτική και εμφανίζεται ο πιο έτοιμος απ’ όλα τα εγγόνια του Ανδρέα Παπανδρέου να βαδίσει στα χνάρια της οικογένειας.
Ο ίδιος δηλώνει ότι η πολιτική είναι γι’ αυτόν η διαδρομή, «αλλά δεν είναι αυτοσκοπός ούτε η υποψηφιότητα ούτε η εκλογή του σε κάποιο αξίωμα». Ωστόσο, όλοι καταλαβαίνουν ότι το επόμενο βήμα θα είναι η συμμετοχή του στις εθνικές εκλογές – χωρίς να αποκλείεται και στις επικείμενες, αν και η παρουσία του Γιώργου Παπανδρέου στη Βουλή λειτουργεί ακόμη αποτρεπτικά, όπως παραδέχεται και ο ίδιος, που ξεκαθαρίζει ότι δεν βιάζεται.
Πάντως, ποτέ δεν έκρυψε το ενδιαφέρον του για τα κοινά, ούτε και τις φιλοδοξίες του.
Το αποδεικνύουν οι σπουδές του στην Πολιτική Οικονομία, τις οποίες έκανε στο Τορόντο του Καναδά, όπου μάλιστα ήταν και πρόεδρος των Ελλήνων φοιτητών. Προ ετών μίλησε και σε εκδήλωση στην Πάτρα για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του παππού του, δείχνοντας ότι θέλει να σηκώσει μέρος της πολιτικής κληρονομιάς που άφησε ο ιστορικός ηγέτης του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, ο 32χρονος Κώστας Κατσανέβας ασχολείται με τις ευρωπαϊκές υποθέσεις (είναι αναπληρωτής γραμματέας του σχετικού τομέα), αλλά και με την οικονομική πολιτική, μιλώντας συχνά σε εκδηλώσεις για την ακρίβεια.
Προ καιρού παρουσίασε και μια ιδέα για την αντιμετώπιση των lockdown σε συνθήκες πανδημίας αξιοποιώντας το παράδειγμα της Σλοβακίας – η ιδέα δεν έτυχε ιδιαίτερης αποδοχής, αλλά έδειξε τις πολιτικές διαθέσεις του νεαρού. Το αγαπημένο του χόμπι είναι η κιθάρα και η ενασχόληση, σε παρεΐστικο στυλ πάντως, με τη μουσική – κλίση που τον οδήγησε και στη γνωριμία του με την τραγουδίστρια Ιφιγένεια Γοντικάκη, με την οποία διατηρεί τα τελευταία χρόνια δεσμό.
