Ο κίνδυνος μιας νέας ενεργειακής κρίσης, που μπορεί να προκαλέσει πιθανή γενίκευση των εχθροπραξιών στην εύφλεκτη περιοχή του Περσικού Κόλπου, επανήλθε για την Ευρώπη πριν καλά καλά προλάβει να συνέλθει από αυτή που προκάλεσε πέρυσι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και μάλιστα την πιο κρίσιμη στιγμή: της έλευσης της χειμερινής περιόδου, όπου η ζήτηση για ενέργεια ανεβαίνει κατακόρυφα.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, οι εκτιμήσεις των διεθνών αναλυτών για εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου στα 150 δολάρια το βαρέλι –στο κακό σενάριο εμπλοκής του Ιράν στις εχθροπραξίες– προκαλούν τρόμο για τις επιπτώσεις στο εύθραυστο οικονομικό περιβάλλον, όχι μόνον της Ευρώπης, αφού «θα μπορούσε να είναι το έναυσμα μιας παγκόσμιας ύφεσης», σύμφωνα με τους αναλυτές, αντίστοιχης με αυτή του 1973, που οδήγησε σε μια σχεδόν δεκαετία παρατεταμένης οικονομικής ανάπτυξης με πληθωρισμό τρεις φορές πάνω από τον μέσο όρο της δεκαετίας του 1960. Το Ιράν παράγει μόλις το 4% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, έχει όμως τον έλεγχο των Στενών του Ορμούζ απ’ όπου περνάει το 30% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου και πάνω από το 25% της παγκόσμιας προσφοράς LNG.
Η διεθνής ενεργειακή αγορά έχει μπει από την περασμένη εβδομάδα στον ρυθμό των αναταράξεων που προκάλεσε η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς, η οποία συνέπεσε με μια σειρά τυχαίων άλλων συμβάντων, όπως η πιθανή δολιοφθορά στον αγωγό Φινλανδίας – Εσθονίας και οι απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στις μονάδες LNG της Αυστραλίας. Αμεσος ήταν ο αντίκτυπος στην τιμή φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο ΤΤF, η οποία αυξήθηκε μέσα σε μια εβδομάδα κατά 40%, φθάνοντας τα 56 ευρώ η μεγαβατώρα, ενώ η τιμή του LNG στην Ασία, παρά τη χαμηλή ζήτηση, έφθασε σε υψηλό οκταμήνου, καθώς ενισχύθηκαν οι φόβοι για τις προμήθειες μετά την εντολή του Ισραήλ στη Chevron να σταματήσει την παραγωγή στο κοίτασμα Ταμάρ. Η ανοδική τάση της τιμής του φυσικού αερίου ανέκοψε και την αποκλιμάκωση των τιμών ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά της Ελλάδας και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ενώ η τιμή του αργού στις διεθνείς αγορές ανέκαμψε στα 89 δολάρια το βαρέλι τις πρώτες ημέρες μετά την έναρξη των εχθροπραξιών.
Τα γεγονότα διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση ενόψει της χειμερινής περιόδου, ιδιαίτερα ανησυχητική για την ελληνική οικονομία, η οποία είναι εξαρτημένη σε ποσοστό 74% από εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το 2022 χρειάστηκε να δαπανήσουμε περί τα 14 δισ. ευρώ για εισαγωγές ενέργειας, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 60% του αρνητικού ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, δηλαδή του εμπορικού ελλείμματος.
Οι επιπτώσεις δεν θα αργήσουν να κάνουν την εμφάνισή τους σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Ηδη η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος που θα καθορίσει και τα τιμολόγια λιανικής του Νοεμβρίου κινείται ανοδικά (εκτινάχθηκε στα 136,33 ευρώ η μεγαβατώρα την Πέμπτη). Ενας βαρύς χειμώνας που θα εξαντλήσει τα αποθέματα φυσικού αερίου ή οποιαδήποτε διαταραχή στις προμήθειες LNG από τις οποίες η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό μετά τον περιορισμό των ρωσικών ροών αερίου, μπορεί να εκτοξεύσει τις τιμές φυσικού αερίου, συμπαρασύροντας προς τα πάνω και τις τιμές ρεύματος.
Η κυβέρνηση, μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σχεδιάζει από τώρα την προστασία ευάλωτων νοικοκυριών από τις υψηλές τιμές. Τις αμέσως επόμενες ημέρες αναμένεται να ανακοινώσει επιδότηση και για τα νοικοκυριά που θα θερμανθούν φέτος με ρεύμα και φυσικό αέριο, με τα κριτήρια που δίνεται το πετρέλαιο θέρμανσης και σε αντίστοιχο ύψος.
Η διεύρυνση του επιδόματος θέρμανσης και σε ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο κρίθηκε αναγκαία για τον φετινό χειμώνα, καθώς στο τέλος του έτους καταργούνται οι οριζόντιες επιδοτήσεις στα τιμολόγια ρεύματος, αλλά και οι εκπτώσεις που πρόσφερε πέρυσι η ΔΕΠΑ στους καταναλωτές φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται σημαντικά καταναλωτές με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, ειδικά σε περιοχές που ο χειμώνας είναι πιο βαρύς.
Η περίοδος διακίνησης του πετρελαίου θέρμανσης, αν και ξεκίνησε με χαμηλότερες των αναμενομένων τιμές, θα κυλήσει μέσα στην αβεβαιότητα και με τις πιθανότητες για μια εκτίναξη να είναι μεγάλες. Πρεμιέρα έκανε την Παρασκευή στην τιμή των 1,35-1,38 λεπτών το λίτρο, που είναι έως και 6 λεπτά χαμηλότερη από την περυσινή τιμή έναρξης των 1,41 ευρώ το λίτρο, η οποία όμως προέκυψε ύστερα από διπλή επιδότηση. Είχε δοθεί επιδότηση 20 λεπτών ανά λίτρο (συν ΦΠΑ) στην τιμή αντλίας από τον προϋπολογισμό και επιπλέον επιδότηση 7,5 λεπτών το λίτρο από τα δύο διυλιστήρια της χώρας.
Φέτος επιδότηση 5% ανακοίνωσε η ΕΚΟ για τους πελάτες της το διάστημα από 13 Οκτωβρίου έως και 17 Νοεμβρίου, καθώς και δυνατότητα εξόφλησης σε 12 άτοκες δόσεις με πιστωτικές κάρτες ελληνικών τραπεζών. Επίσης η Αvin ανακοίνωσε κέρδος 6% για αγορές με τις πιστωτικές κάρτες και 3% για αγορές με χρεωστικές κάρτες της Εθνικής Τράπεζας μέσω του προγράμματος go4more. Η τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται τον Οκτώβριο σε 0,07003 ευρώ η κιλοβατώρα, χαμηλότερα κατά 38,08% από την αντίστοιχη τιμή πέρυσι και κατά 45% τουλάχιστον χαμηλότερα από την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης.
