Οι εξαγγελίες του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή νέων δασμών σε μια σειρά από χώρες έχουν προκαλέσει φόβο στην παγκόσμια οικονομία για την αντιστροφή της πορείας φιλελευθεροποίησης του διεθνούς εμπορίου που ξεκίνησε μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κορυφώθηκε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Η επαναφορά υψηλών δασμών από τις ΗΠΑ μοιάζει με την αρχή ενός εμπορικού πολέμου: μια χώρα επιβάλλει προστατευτικά μέτρα κατά άλλων και εκείνες αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο.
Στο επίκεντρο του εμπορικού πολέμου μπαίνουν τα προϊόντα που θεωρούνται κομβικά στη σημερινή εποχή.
Τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) είναι μεταξύ αυτών.
Επίσης, ορισμένα σπάνια μέταλλα, όπως το γάλλιο, το γερμάνιο και το αντιμόνιο, τα οποία οι ΗΠΑ εισάγουν σχεδόν εξ ολοκλήρου από την Κίνα.
Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ βρίσκονται σε αναζήτηση άλλων αγορών για την εισαγωγή των εν λόγω σπάνιων μετάλλων, όπως η Ουκρανία και η Γροιλανδία.
Στις ΗΠΑ κατέληξε περίπου το 4% των ελληνικών εξαγωγών το 2023 και το 4,8% κατά το πρώτο ενδεκάμηνο του 2024.
Ωστόσο οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης εξάγουν περισσότερο στις ΗΠΑ, με το 8,5% των εξαγωγών τους κατά μέσο όρο να κατευθύνεται στην αμερικανική αγορά.
Καθώς οι χώρες της ευρωζώνης αποτελούν τον βασικό εμπορικό εταίρο της Ελλάδας, το πλήγμα αναμένεται να είναι έμμεσο. Δηλαδή, τα μειωμένα έσοδα εξαγωγών χωρών της ευρωζώνης ενδέχεται να επιφέρουν τον περιορισμό των εισαγωγών τους από την Ελλάδα.
Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας (ΕΤΕ) για τις πιθανές επιπτώσεις της προστατευτικής πολιτικής των ΗΠΑ στην ελληνική οικονομία, εκτιμάται ότι μια αύξηση 10% των αμερικανικών δασμών στα ελληνικά προϊόντα θα οδηγούσε σε άνοδο της τιμής τους στην αγορά των ΗΠΑ κατά 7%.
Υπολογίζοντας την ελαστικότητα της ζήτησης για τα ελληνικά προϊόντα ως αποτέλεσμα της μεταβολής των τιμών, η αρνητική επίπτωση στις ελληνικές εξαγωγές εκτιμάται ότι δεν θα ξεπεράσει το 0,3% των συνολικών εξαγωγών, ενώ η μείωση του ΑΕΠ δεν θα είναι μεγαλύτερη από 0,05%. Ωστόσο, η ΕΤΕ κρίνει ότι είναι πιθανότερη η επιδείνωση στην εικόνα των εξαγωγών μας προς την ευρωπαϊκή αγορά.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το μεγαλύτερο πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγές μπορεί να έρθει μέσω Ιταλίας και Γερμανίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τράπεζας, ενδεχόμενη οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% σε όλα τα εξαγόμενα προϊόντα από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ θα μείωνε τις συνολικές ελληνικές εξαγωγές κατά περίπου 1,7% και το ελληνικό ΑΕΠ κατά 0,4% σωρευτικά μέχρι τα τέλη του 2026.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος θα είναι σημαντικά (έως και 50%) μικρότερος αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ, με αποτέλεσμα οι τιμές του πετρελαίου σε ευρώ να υποχωρήσουν.
Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ.
Ο κρισιμότερος παράγοντας που θα κρίνει τις επιπτώσεις του αμερικανικού προστατευτισμού θα είναι η τιμή στην οποία θα διαμορφωθούν τα ενεργειακά προϊόντα και κυρίως το πετρέλαιο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Η αναμενόμενη υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ ενδέχεται να κάνει τις εισαγωγές αμερικανικού πετρελαίου σημαντικά φθηνότερες, όμως θα κάνει δυσκολότερες και τις εξαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων στις ΗΠΑ.
