Η Σία Αναγνωστοπούλου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων κατά τη
συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού:
«Εκσυγχρονισμός της μουσειακής πολιτικής και ζητημάτων διαχείρισης της
πολιτιστικής κληρονομιάς: ίδρυση μουσείων – ν.π.δ.δ., κρατική ασφάλιση της
κινητικότητας των πολιτιστικών αγαθών, δράσεις του Ο.Δ.Α.Π. και του Μουσείου
Ακρόπολης, ρυθμίσεις ποινικής προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς,
Συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μητρώο Προσωπικού
Αρχαιολογικών Εργασιών και λοιπές διατάξεις σχετικά με το προσωπικό του
Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την αντιμετώπιση των συνεπειών της
πανδημίας στον πολιτισμό».
Αναλυτικά η ομιλία:
Σήμερα το πρωί είχαμε την ακρόαση των φορέων. Ίσως είναι από τις ελάχιστες
φορές σε αυτήν τη Βουλή που ούτε ένας από τους εκπροσώπους, ούτε μισός, δεν
είπε μία θετική κουβέντα για το νομοσχέδιο. Όλοι ήταν εναντίον. Αυτό ας το
κρατήσουμε. Άκουσα ότι τετρακόσιοι ογδόντα επτά επιστήμονες, των οποίων τα
ονόματα και τα πανεπιστήμια στα οποία διδάσκουν ή από τα οποία έχουν
διδακτορικά, που με επιστολή τους στον Πρωθυπουργό ζήτησαν να μην κατατεθεί
αυτό το νομοσχέδιο και κυρίως να μην ψηφιστεί βέβαια, ότι είναι οπισθοδρομικοί,παγωμένοι στον χρόνο, ιδεοληπτικοί κ.λπ.
Άκουσα επίσης σήμερα από την Εισηγήτρια της Νέας Δημοκρατίας ότι έχουμε μείνει
στον Καποδίστρια και στον Μουστοξύδη. Αναρωτιέμαι: Σε αυτήν τη χώρα και με
αυτήν την Κυβέρνηση μία σημαντική πάνω στην οποία στήθηκαν θεμέλια η οποία
βεβαίως ανανεώνεται και πρέπει να ανανεώνεται, αποτελεί οπισθοδρόμηση;
Θα ξεκινήσω με τα άρθρα. Θα πάρω άρθρο άρθρο αυτό το νομοσχέδιο και ζητάω
απαντήσεις από την Υπουργό.
Το άρθρο 4 αναφέρεται στον σκοπό αυτού του νομοσχεδίου, στη μετατροπή των
πέντε μεγάλων μουσείων. Προβλέπεται η ίδρυση παραρτημάτων των μουσείων στο
εσωτερικό και στο εξωτερικό. Δηλαδή, να κάνει παράρτημα το Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο. Και θα ήθελα να ρωτήσω: Δεν έχουμε μουσεία στην υπόλοιπη χώρα; Δεν
έχουμε σημαντικά μουσεία, των Πατρών, των Θηβών; Άπειρα μουσεία δεν έχουμε;
Χρειάζονται παραρτήματα; Γιατί, δεν υπάρχουν; Και στο εξωτερικό, βάση ποιού
προτύπου και για ποιο λόγο θα πρέπει να γίνουν παραρτήματα των μουσείων μας;
Μήπως αυτή η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν είναι αθώα; Τι θα κάνει; Θα προαγάγει
τον ελληνικό πολιτισμό στο εξωτερικό; Και δεν είναι αθώα γιατί συνδυάζουμε αυτήν
τη ρύθμιση με τη διάταξη για τις εξαγωγές, για τους δανεισμούς κ.λπ.
Στο ίδιο άρθρο σε άλλη παράγραφο προβλέπει ενθάρρυνση της εθελοντικής
προσφοράς. Εδώ στέκομαι λίγο, γιατί αυτά τα καινοφανή, τα καινοτόμα, όπως μας
τα παρουσιάζει η Υπουργός Πολιτισμού, ένα μεταρρυθμιστικό νομοσχέδιο περί
εθελοντικής εργασίας, εθελοντικής προσφοράς τα έχουμε ξαναδεί. Τα είδαμε την
περίοδο των μνημονίων. Τα είδαμε όταν τότε υπήρχαν εισηγήσεις να διδάσκουν
καθηγητές εθελοντικά και να τους δίνονται μόρια. Και από την άλλη, φίλοι των
μουσείων και μάλιστα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου υπάρχουν και μάλιστα
με τεράστια προσφορά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ποιο είναι αυτό το
συνταρακτικά καινούργιο που φέρνει το νομοσχέδιο με αυτό το άρθρο;
Δεν θα μιλήσω για το άρθρο 5, για τους πόρους, τις προσόδους από το αντίτιμο
επίσκεψης κλπ. Δεν αναφέρεται στο ύψος του εισιτηρίου. Όλα αυτά θα
κανονίζονται από ποιον; Από το διοικητικό συμβούλιο; Διαφορές των εισιτηρίων
όπως βλέπουμε τώρα και με το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, τις μέρες που θα είναι
ελεύθερες για το κοινό ποιοι θα πηγαίνουν, πώς θα έχουν μειωμένο εισιτήριο κλπ.,
όλα αυτά θα είναι στην ευχέρεια των διοικητικών συμβουλίων;
Επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού. Εδώ έχουμε
ακούσει και έχουμε ξανακούσει ότι πρέπει να έχουν οικονομική αυτοτέλεια, να
έχουν το ένα, να έχουν το άλλο. Αυτοχρηματοδοτούμενα πάντως δεν θα είναι τα
μουσεία. Αυτό θα το ξανασυζητήσουμε και παρακάτω. Θέλουμε να δούμε τι είδους
είναι αυτή η ευελιξία και η οικονομική αυτοτέλεια των μουσείων.
Στο ίδιο άρθρο, στο άρθρο 5, προβλέπονται δωρεές και χορηγίες. Εδώ θα ήταν
καλό να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί. Ξέρουμε ότι κάποια από τα μεγάλα
μουσεία του εξωτερικού έχουν στους σκοπούς τους και στις προβλέψεις τους τις
δωρεές και τις χορηγίες. Μήπως ξέρετε πόσο στοιχίζουν οι διάφοροι λομπίστες οι
οποίοι προσπαθούν να αντλήσουν χορηγίες και δωρεές σε αυτά τα μουσεία; Πάρα
πολλά λεφτά. Μήπως έχουμε παρακολουθήσει, για κάτι που εμφανίζεται ως νέο, τη
διεθνή συζήτηση -τώρα τελευταία ο «Guardian» είχε κάποια πολύ ενδιαφέροντα
άρθρα-, τι γίνεται με αυτού του είδους τις χορηγίες και τις δωρεές στα μουσεία και
πώς γίνονται ξεπλύματα χρημάτων με διάφορους τρόπους; Ποιος ο λόγος να
επιδίδονται τα διοικητικά συμβούλια των μουσείων σε ένα αέναο κυνήγι χορηγιών
με τον προφανή κίνδυνο βέβαια ο ιδιώτης χορηγός να καθορίζει την μουσειακή
πολιτική; Ξέρουμε βεβαίως -και πρέπει να το λέμε συνέχεια- πως τα μεγάλα
μουσεία του εξωτερικού που ζουν με χορηγίες, με διάφορα τέτοια, βρίσκονται
πραγματικά σε κατάσταση οικονομικής ένδειας και υποχρεώνονται να πουλάνε
ακόμα και συλλογές τους για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν. Αυτά όλα είναι
πάρα πολύ γνωστά και υπάρχει διεθνής συζήτηση. Μην μας παρουσιάζετε για
καινούργιο κάτι το οποίο συζητιέται συνέχεια.
Άρθρο 7: Συγκρότηση και όργανα διοίκησης. Τα μέλη θα διορίζονται με απόφαση
του Υπουργού Πολιτισμού με τριετή θητεία και δικαίωμα ανανέωσης άλλων δύο
θητειών, δηλαδή τριετής θητεία των διορισμένων μελών ΔΣ από τον Υπουργό. Ο
κάθε Υπουργός θα αποφασίζει ποιοι και πώς θα διαχειρίζονται το μεγαλύτερο
τμήμα του μουσειακού πλούτου αυτής της χώρας. Θα καθορίζουν τη μουσειακή
πολιτική, θα ελέγχουν τους εργαζόμενους, θα διαχειρίζονται τα οικονομικά των
μουσείων, θα ιδρύουν παραρτήματα κ.λπ. Καινοφανές είναι αυτό;
Μεταρρυθμιστικό είναι; Όχι. Είναι ιδεοληψία αυτής της Κυβέρνησης. Προηγείται
βέβαια ο κ. Χατζηδάκης που το έκανε στον ΕΦΚΑ. Τον έκανε ΝΠΔΔ με νόμο. Έτσι, οι
ιδιώτες μπορούν να αναλαμβάνουν διευθυντικές θέσεις ανοίγοντας την
κερκόπορτα ιδιωτικοποίησης δημόσιων δομών κ.λπ. Και βέβαια η ιδεοληψία είναι
οι περιστρεφόμενες πόρτες δημοσίου – ιδιωτικού. Άνθρωποι μπαίνουν και βγαίνουν
από το δημόσιο στο ιδιωτικό και τούμπαλιν.
Άρθρο 8: Επιλογή προέδρου. Έκανε εντύπωση στην Εισηγήτρια -νομίζω ότι η
Εισηγήτρια της Νέας Δημοκρατίας το είπε- ότι αναφερθήκαμε σε διάφορα πρόσωπα
στο νέο διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου Ακρόπολης. Άδικο έχουμε; Ο κύριος
Διαματάρης δεν είναι στο διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου της Ακρόπολης;
Είναι καινούργιος, τώρα διορίστηκε. Υποχρεώθηκε να παραιτηθεί από τη θέση του
ως Υφυπουργού και βρήκε θέση στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Ο Υπουργός,
λοιπόν, αποφασίζει για το πώς θα γίνεται και ποιο θα είναι αυτό το διοικητικό
συμβούλιο που θα επιλέγεται μεταξύ προσωπικοτήτων με συμβολή στον αντίστοιχο
επαγγελματικό και κοινωνικό χώρο. Βεβαίως έγινε και η πρόβλεψη για δύο μέλη
από τα επτά να προέρχονται από υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού και
Αθλητισμού.
Στην Ολομέλεια, όταν θα συζητήσουμε το νομοσχέδιο, θα καταθέσω το
καταστατικό, την οργάνωση του Μουσείου του Λούβρου, καθώς και των κρατικών
μουσείων του Βερολίνου, για να δούμε τι ισχύει με τα εκεί μουσεία ,τα οποία
επικαλούνται διάφοροι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, και τι ισχύει με αυτό το
νομοσχέδιο και να καταλάβουμε τη μεγάλη διαφορά.
Εκεί η πλειοψηφία των διοικητικών συμβουλίων είναι υπάλληλοι, είναι
αρχαιολόγοι, είναι υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού ή των αντίστοιχων
θεσμών. Δεν είναι αυτό που βλέπουμε εδώ, πέντε πρόσωπα και οι δύο θα είναι
υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού.
Άρθρο 13. Επαναλαμβάνεται η βούληση το διορισμένο όργανο διοίκησης να είναι
υπεύθυνο για κάθε θέμα. Μάλιστα, η διατύπωση είναι σαφής. Τα διορισμένα ΔΣ
είναι αρμόδια για την άσκηση της πολιτικής του μουσείου. Και εδώ εάν εγώ πω ότι
διασπάται η ενιαία εθνική μουσειακή πολιτική της Ελλάδας, γεγονός που είναι από
τη φύση του πάρα πολύ σημαντικό, θα είμαι εγώ που δεν κατανοώ τα κείμενα και
δεν ξέρω ανάγνωση. Ωραία, το ακούσαμε και αυτό.
Εγώ, όμως, θέλω να πω ένα πράγμα. Θα αποφασίζει το κάθε ΔΣ για τη μουσειακή
πολιτική, για την πολιτική του μουσείου του. Αν έχει μία μεγάλη παράδοση αυτή η
χώρα, που είναι εξαιρετική και σημαντική και χρειάζεται και βελτιώσεις βεβαίως, –
πάντα χρειάζεται βελτιώσεις η παράδοση, χρειάζεται και ανανέωση και
επικαιροποίηση των στοιχείων της- είναι ότι κατόρθωσε τα μουσεία μας να μην
είναι μόνο χώροι εκθεμάτων, έκθεσης, αλλά να είναι χώροι έρευνας, να είναι
εκπαιδευτικοί οι σκοποί τους, να είναι χίλια δυο πράγματα. Στη διεθνή συζήτηση
που υπάρχει σήμερα και με τόσους απόφοιτους σημαντικούς αρχαιολόγους που
έχουμε και από την Ελλάδα αλλά και Έλληνες του εξωτερικού, δεν θα μπορούσαμε
να συμφωνήσουμε ότι μας χρειάζονται προσλήψεις τέτοιων ανθρώπων, να
ανανεωθεί το αίμα και μέσα στα μουσεία και στο Υπουργείο Πολιτισμού, ούτως
ώστε η Ελλάδα να είναι πάλι πρωτοπόρα και με αυτή την παράδοση που έχει στη
μεγάλη συζήτηση που γίνεται για το τι είναι μουσειακή πολιτική στο σήμερα, ότι τα
μουσεία δεν είναι μόνο για τα εκθέματα, δεν είναι εκθεσιακοί χώροι; Γίνεται
ολόκληρη συζήτηση και για την ταυτότητα των κοινωνιών για όλα αυτά. Έχουμε
σημαντικούς αρχαιολόγους μουσειολόγους, επίσης. Αυτό το νέο αίμα πού θα μπει,
πού θα δείξει τις ικανότητές του; Σε αυτό το νομοσχέδιο; Ας είμαστε σοβαροί.
Εγώ, όμως, θέλω να ρωτήσω κάτι, γιατί άκουσα και πάλι ειρωνεία για τους
εργαζόμενους. Τι θα γίνει με τους εργαζόμενους; Προβλέπεται δημιουργία
εργαζομένων δύο ταχυτήτων; Εγώ ρωτάω ευθέως. Λέει το νομοσχέδιο ότι οι
εργαζόμενοι που είναι μέχρι τώρα, αυτοί οι εργαζόμενοι, αν απαντήσουν θετικά,
υπάγονται στον πειθαρχικό έλεγχο, στα υπηρεσιακά συμβούλια κ.λπ. του
Υπουργείου Πολιτισμού. Οι άλλοι θα υπάγονται στον πειθαρχικό έλεγχο των
διοικητικών συμβουλίων των μουσείων. Για τις μετακινήσεις, για τις εργασιακές
μεταβολές, για όλα αυτά, όσοι είναι στο Υπουργείο Πολιτισμού θα είναι στο
Υπουργείο Πολιτισμού, θα υπάγονται σε αυτά τα υπηρεσιακά συμβούλια. Με τους
άλλους τι θα γίνεται ακριβώς; Από ποιους θα ελέγχονται αυτές οι υπηρεσιακές
μεταβολές;
Όταν αναφέρθηκα στο παράδειγμα του κ. Καλτσά –βεβαίως, γνωρίζω αν το εν λόγω
μουσείο είναι ιδιωτικό ή όχι-, ανέφερα το παράδειγμα για έναν απλό λόγο: Όταν
ένας εργαζόμενος είναι όμηρος σε ένα διοικητικό συμβούλιο ή στον πειθαρχικό
έλεγχο ενός ανθρώπου ή δύο ανθρώπων, είναι εντελώς διαφορετικό και εντελώς
διαφορετικό όταν είναι στον έλεγχο των υπηρεσιακών συμβουλίων και του
πειθαρχικού ελέγχου του Υπουργείου Πολιτισμού.
Και εδώ μία ερώτηση: Στον πειθαρχικό έλεγχο εκπρόσωποι των εργαζομένων θα
συμμετέχουν; Γιατί δεν το βλέπουμε, και εδώ χρειάζονται σαφείς διατυπώσεις. Και
έχουμε δει πάλι με νόμο του κ. Χατζηδάκη -είναι πρωτοπόρος, σας λέω- πως
καταργείται η εκπροσώπηση των εργαζομένων. Εδώ είναι κρίσιμο θέμα, για να
δούμε τι ταχύτητες εργαζομένων φτιάχνονται και πώς θα αντιμετωπίζονται και αν
θα είναι όμηροι. Σε αυτά οφείλει να απαντήσει η Υπουργός και όχι ειρωνείες,
ανταλλαγές ειρωνειών.
Για τον γενικό διευθυντή κ.λπ. θα έλεγα τα ίδια πράγματα. Βεβαίως, θα έχει
διδακτορικό, αυξημένα προσόντα. Και πώς αλλιώς θα γινόταν; Έλεος. Τι θα ήταν ο
γενικός διευθυντής ενός μουσείου; Δεν ορίζεται, όμως, ούτε αν αυτός ο γενικός
διευθυντής μουσείου πρέπει να έχει διδακτορικό αρχαιολόγου ή μουσειολόγου ή
αν είναι απόφοιτος ή διδακτορούχος μιας οποιασδήποτε άλλης επιστήμης. Αυτό
ίσως θα πρέπει να διευκρινιστεί, για να δούμε τι γίνεται.
Έχω μία μεγάλη απορία, κυρία Υπουργέ. Έχουμε τις εφτακόσιες τριάντα πέντε
θέσεις. Τι γίνεται τελικά με αυτές τις εφτακόσιες τριάντα πέντε θέσεις;
Πηγαινοέρχονται. Είδα και την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Εκτός
από το ότι η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους είναι πολύ αποκαλυπτική
για την αιμορραγία που θα υποστεί το δημόσιο ταμείο από το γεγονός ότι αυτά τα
ΝΠΔΔ θα θεωρηθούν φορείς εκτός κυβέρνησης, υπάρχει κάπου η εντύπωση ότι θα
εξοικονομηθούν 9,4 εκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό που θα
προκύψει από την κατάργηση εφτακοσίων τριάντα πέντε κενών οργανικών θέσεων.
Πώς προκύπτει αυτή η αλχημεία; Αν αυτές είναι κενές οργανικές θέσεις, είναι
προϋπολογισμένες; Επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό; Έχουν δαπάνη;
Έχουν προβλεφθεί; Και αν αυτό όντως υπάρχει, αν έχουν προβλεφθεί, γιατί δεν
προκηρύσσονται αυτές οι θέσεις, που είναι τόσος κόσμος, επιστημονικός κόσμος,
άνεργος; Που σηκώνονται και φεύγουν οι άνθρωποι και πηγαίνουν στο εξωτερικό.
Λέει από την άλλη μεριά, ότι η ετήσια εξοικονόμηση θα προκύπτει από τη δαπάνη
για τις εφτακόσιες τριάντα πέντε οργανικές θέσεις ανθρώπων που ήδη υπηρετούν
στα μουσεία. Εδώ ή έχει γίνει λάθος πραγματικά και είναι αυθεντική η απορία μου
ή γίνεται μία αλχημεία την οποία δεν μπορώ να καταλάβω.
Εν τω μεταξύ, οικονομοτεχνική μελέτη δεν υπάρχει. Η οικονομοτεχνική μελέτη είναι
απούσα.
Τώρα για το τι θα αποδίδεται στον ΟΔΑΠ, εδώ είναι ένα μεγάλο θέμα, επίσης. Και
εκεί είναι πώς πάει η μουσειακή πολιτική και η ενότητα. Ξέρουμε ότι το Μουσείο
Ακρόπολης θα έπρεπε να επιστρέφει το 30%. Έχουν γίνει διάφορες εξαιρέσεις και
τώρα γίνεται η εξαίρεση να μην αποδίδει τίποτα. Μετά με αυτά τα καινούργια
ΝΠΔΔ τι θα γίνεται με τον ΟΔΑΠ και πώς θα χρηματοδοτούνται τα άλλα μουσεία;
Αυτή η πολιτική, η μεγάλη πολιτική μουσειακής αλληλεγγύης, άρα πολιτιστικής
αλληλεγγύης που είχε δημιουργηθεί στη χώρα τι γίνεται;
Το 2020, όταν ψηφιζόταν ο νόμος για τον ΟΔΑΠ, είχαμε ακούσει τυμπανοκρουσίες
και πόσο καλός είναι αυτός ο νόμος και πώς τα αλλάζει όλα. Και εδώ έρχεται ένας
νέος νόμος για να διορθώσει αυτόν του 2020. Και εγώ αναρωτιέμαι: Πότε
νομοθετούσε σωστά το Υπουργείο, το 2020 ή τώρα, που έρχεται και αλλάζει ο μισός
νόμος πάλι;
Ακόμη, το άρθρο 65 για ίδρυση παραρτημάτων στο εξωτερικό του Μουσείου
Ακρόπολης, είναι άκρως επικίνδυνο άρθρο. Το τονίζω για να καταγραφεί στα
Πρακτικά, άκρως επικίνδυνο άρθρο, κυρίως με τις συζητήσεις που γίνονται περί
επιστροφής Γλυπτών μέσω δανεισμού κ.λπ.
Η Εισηγήτρια της Νέας Δημοκρατίας μας είπε τη γνωστή «καραμέλα», ότι ο ΣΥΡΙΖΑ
μείωσε τις ποινικές διώξεις και όλα αυτά. Αρχαιοκάπηλους επί τρία χρόνια
υπέθαλπε η ίδια η Κυβέρνηση, κάνοντας μυστικές συμφωνίες με τους διάφορους
«Στερν». Τον ίδιο τον Στερν επισκέφτηκε και ο κ. Μητσοτάκης.
Δεύτερον, αποσιωπάται ότι κατά τη θητεία της κυρίας Υπουργού, ως ΓΓ στο
Υπουργείο, υποβάθμισε την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού για
θέματα αρχαιοκαπηλίας και παράνομης διακίνησης.
Τρίτον, δεν θα αναφερθώ στον καταδικασθέντα και φυλακισμένο πλέον Χρήστο
Παππά, υπαρχηγό εγκληματικής οργάνωσης, στο τι έγινε. Θα πω, όμως, ότι στον
νόμο του ΟΔΑΠ του 2020, μυστικά κονδύλια στο Υπουργείο Πολιτισμού, δήθεν για
αμοιβές πληροφοριοδοτών συναλλασσόμενων, θεσπίστηκε τροπολογία που
επέτρεψε τη συναλλαγή με τον υπόκοσμο της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης
διακίνησης. Ζήσαμε τον τραγέλαφο του κλεμμένου Πικάσο.
