Ένα από τα πιο δύσκολα και παράλληλα ενδιαφέροντα Ευρωπαϊκά Συμβούλια των τελευταίων ετών ξεκίνησε το βράδυ της Τετάρτης στις Βρυξέλλες και ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα το πότε θα ολοκληρωθεί. Οι λόγοι είναι πολλοί. Οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα πρέπει να βρουν τον τρόπο να τετραγωνίσουν τον κύκλο σε μια σειρά εξαιρετικά περίπλοκων ζητημάτων, τα οποία, ενώ μοιάζουν καταρχάς να μην συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, αποτελούν εντούτοις τα βασικά κομμάτια του παζλ που συνθέτουν την πλήρη εικόνα της ευρωπαϊκής κακοφωνία τα τελευταία, τουλάχιστον 20 χρόνια.
Ήτοι, ομοφωνία στη εξωτερική πολιτική, νεκροζώντανοι δημοσιονομικοί κανόνες και φυσικά, η αέναη συζήτηση για περισσότερα χρήματα στον ευρωπαϊκό κορβανά ή για περικοπές στα υφιστάμενα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Η Ουκρανία, η Ουγγαρία και τα 50 δισ. ευρώ
Ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο των διαβουλεύσεων ανάμεσα στους 27 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι για ακόμα μια φορά το ζήτημα της Ουκρανίας. Τα κράτη – μέλη και η Κομισιόν επιθυμούν να συμφωνήσουν στην εκταμίευση 50 δισ. ευρώ προς το Κίεβο ώστε να καταφέρει να αντιμετωπίσει τη ρωσική εισβολή στα εδάφη της. Ωστόσο, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει την Ουγγαρία.
Η εκβίαση της Βουδαπέστης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα λύτρα των περίπου 20 δισ. ευρώ που ζητεί ο Βίκτορ Όρμπαν από την Κομισιόν, προκάλεσαν άνευ προηγουμένου παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ώστε η ΕΕ, σε περίπτωση που δεν καταφέρει να πάρει με το μέρος της την Ουγγαρία, να την παρακάμψει και να δώσει στο Κίεβο τα απαραίτητα κονδύλια.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός εκβιάζει άμεσα την ΕΕ. Απειλεί ανοιχτά να μπλοκάρει τις όποιες προσπάθειες, για μια κοινή ευρωπαϊκή στάση απέναντι στην Ουκρανία και, σύμφωνα με τον διευθυντή του πολιτικού του γραφείου, ζητεί και τα λύτρα. Ήτοι να αποδεσμευτούν όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια προς τη χώρα του, τα οποία έχουν παγώσει λόγω της κατάφωρης παραβίασης των κανόνων για το κράτος Δικαίου στην Ουγγαρία.
Τελικά, το βράδυ της Τετάρτης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε το πράσινο φως για την αποδέσμευση όχι 20, αλλά 10,2 δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Συνοχής που προορίζονται για την Ουγγαρία. Τον Δεκέμβριο του 2022, η Επιτροπή είχε παγώσει 21,7 δισεκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονταν από το Ταμείο Συνοχής για την Ουγγαρία, λόγω των παραβιάσεων του κράτους δικαίου. Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή τονίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις της Ουγγαρίας στη βελτίωση της ανεξαρτησίας του δικαστικού της συστήματος είναι επαρκείς και ως εκ τούτου μπορεί να αρχίσει να διεκδικεί επιστροφές έως και 10,2 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου.
Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε δύο αποφάσεις για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα. Η μία σχετίζεται με τις οριζόντιες προϋποθέσεις εξουσιοδότησης όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος στην Ουγγαρία και η άλλη αφορά τον μηχανισμό όρων του προϋπολογισμού. Με αυτές τις αποφάσεις, η Επιτροπή παρακολουθεί διάφορες διαδικασίες που ξεκίνησαν το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2022.
Σημειώνεται ότι η Ουγγαρία, όπως και όλα τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν την εκπλήρωση των ευνοϊκών προϋποθέσεων καθ’ όλη την περίοδο της πολιτικής συνοχής. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά και διαρκώς, ιδίως μέσω ελέγχων την εφαρμογή των μέτρων από την Ουγγαρία και τονίζει ότι αν σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, διαπιστωθεί ότι η προϋπόθεση εξουσιοδότησης για τη διεκδίκηση των κονδυλίων δεν πληρούται, ενδέχεται να αποφασίσει εκ νέου να μπλοκάρει τη χρηματοδότηση.
Πάντως, η κίνηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή -να ξεμπλοκάρει 10 δισ. ευρώ προς την Ουγγαρία- έχει προκαλέσει την οργή των μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και μιας μεγάλης μερίδας κρατών – μελών της ΕΕ, που ζητούν την πλήρη απομόνωση του κ. Όρμπαν. «Βρισκόμαστε σε δίλημμα. Πρέπει να καταλήξουμε σε μια κοινή στάση για να εκμαιεύσουμε τα απαραίτητα κονδύλια στην Ουκρανία, αλλά δεν γίνεται να εκβιάζει ολόκληρη την ΕΕ μια και μόνο χώρα. «Έχουμε και άλλες εναλλακτικές στη διάθεσή μας για να παρακάμψουμε τον κ. Όρμπαν», δήλωσε στο newmoney.gr Ευρωπαίος διπλωμάτης από μια εκ των ισχυρών ανατολικών χωρών της ΕΕ, στο πλαίσιο της ανωνυμίας.
Η «εναλλακτική λύση» στην οποία αναφέρεται ο συγκεκριμένος διπλωμάτης αφορά στην παράκαμψη του ουγγρικού βέτο και στη συμφωνία των υπόλοιπων 26 κρατών – μελών της ΕΕ να παράσχουν διμερώς τα χρήματα που χρειάζεται η Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τη ρωσική εισβολή. Παρόμοιες συμφωνίες, τηρουμένων των αναλογιών, είχαν υπάρξει και με την Ελλάδα, την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Ευρωπαϊκός προϋπολογισμός
Το έτερο μεγάλο ζήτημα που θα απασχολήσει τους 27 αφορά στην αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (σ.σ του προϋπολογισμού) της ΕΕ. Οι πρεσβευτές των κρατών – μελών συζητούν το πως θα καταφέρουν να καλύψουν το κενό στον ευρωπαϊκό κορβανά, χωρίς να δώσουν περισσότερα χρήματα. Τα κεφάλαια που είχε στη διάθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν σχεδόν εξαντληθεί. Οι λόγοι; Τα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης και ο δανεισμός της Κομισιόν στο όνομα των κρατών – μελών με τη συνεπακόλουθη αύξηση των επιτοκίων που απαιτεί περισσότερα χρήματα για την αποπληρωμή των τόκων.
Η Κομισιόν χρειάζεται περίπου 65 δισ. ευρώ. Τα κράτη – μέλη δεν είναι διατεθειμένα να δώσουν περισσότερα από 23 δισ. επιλέγοντας παράλληλα να κοπούν κεφάλαια από υφιστάμενα προγράμματα της Κομισιόν, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, και να δοθούν κάποια, ελάχιστα ποσά (περίπου 1 δισ, ευρώ) για τη μεταναστευτική πολιτική, κάτι που ζητούν μετ΄επιτάσεως κράτη – μέλη, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Παράλληλα αναμένεται να συζητηθεί το ζήτημα της μεγαλύτερης ευελιξίας στη χρήση κεφαλαίων που είναι ήδη διαθέσιμα για τα κράτη – μέλη, όπως από το Ταμείο Συνιοζής, τα οποία για πλείστους λόγους δεν έχουν αξιοποιηθεί.
Νέοι δημοσιονομικοί κανόνες
Παρόλο που το ζήτημα της μεταρρύθμισης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, όπως πληροφορείται το newmoney.gr, θα λάβουν χώρα έντονες διμερείς και πολυμερείς συζητήσεις ώστε να υπάρξει μια συμφωνία « πριν από το τέλος του έτους».
Η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει έναν συμβιβασμό προς τα κράτη – μέλη, ώστε να υπάρχει μεν δημοσιονομική σταθερότητα, αλλά να μην επαναληφθούν σφάλματα του παρελθόντος», δήλωσε στο newmoney.gr Ευρωπαίος διπλωμάτης. Ωστόσο, αρκετά κράτη – μέλη της ΕΕ, με προεξέχουσα τη Γερμανία, δείχνουν μια φετιχιστική προσκόλληση στο παλιό Σύμφωνο Σταθερότητας που εγκρίθηκε το 1997, πριν από είκοσι έξι χρόνια, παρόλο που στην πράξη οι κανόνες δεν τηρήθηκαν ποτέ.
Το ζήτημα του καθορισμού των ελλειμμάτων και η ευελιξία που προτείνει η Κομισιόν και ζητούν επιτακτικά κράτη – μέλη όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, ώστε είτε να μην προσμετρώνται στο έλλειμμα, είτε έστω να υπάρχει μια ευνοϊκή φόρμουλα για επενδύσεις στην άμυνα ιδίως στις κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού, καθώς και στην πράσινη μετάβαση, αναμένεται να κριθεί τελικά από έναν γαλλο – γερμανικό συμβιβασμό.
