«Οι καταστροφές της ναυτιλίας δεν είναι πάντα φανερές. Πολλές φορές είναι αθόρυβες, κρυμμένες πίσω από τις αναταραχές της παγκόσμιας οικονομίας».
Είναι τα λόγια ενός οικονομικού αναλυτή, ειπωμένα σε ένα από τα οικονομικά συνέδρια που διοργανώνονται στη Νέα Υόρκη, η οποία είναι η χρηματιστηριακή καρδιά των ΗΠΑ.
Φράση που έρχεται στην επιφάνεια λόγω της στρατηγικής των ΗΠΑ για την επιβολή δασμών στα κινεζικής ναυπήγησης πλοία, η οποία προκαλεί τεράστιους κινδύνους για τη διεθνή και κατά συνέπεια την ελληνική ναυτιλία σε ένα παγκόσμιο σύστημα που βρίσκεται ήδη σε κατάσταση αναταραχής. Η πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει πρόσθετους φόρους σε πλοία που είναι κινεζικής ναυπήγησης και καταπλέουν στα αμερικανικά λιμάνια επηρεάζει άμεσα τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη του κόσμου, την Ελλάδα.
Η πρόταση του USTR (Office of the United States Trade Representative – Γραφείο του Αντιπροσώπου Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών), που ανακοινώθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2025, περιλαμβάνει τη θέσπιση νέων τελών σε πλοία κατασκευασμένα στην Κίνα και σε πλοιοκτήτες που διαχειρίζονται τέτοια πλοία. Αυτή η κίνηση προέρχεται από την έρευνα του USTR για τις ναυπηγικές και ναυτιλιακές πρακτικές της Κίνας, η οποία έλαβε χώρα μετά από αίτημα των αμερικανικών συνδικάτων. Η Κίνα κατηγορείται για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η νέα πρόταση περιλαμβάνει επίσης νέους κανόνες για τις εξαγωγές των ΗΠΑ. Η αμερικανική κυβέρνηση αναμένεται να πάρει την τελική απόφαση για την εφαρμογή αυτής της πρότασης μετά τον προσεχή Μάρτιο. Το USTR θα πραγματοποιήσει δημόσια ακρόαση σχετικά με τις προτεινόμενες δράσεις στις 24 Μαρτίου 2025, ενώ η προθεσμία για την υποβολή αίτησης συμμετοχής στην ακρόαση λήγει στις 10 Μαρτίου 2025.
Σύμφωνα με πληροφορίες από ναυλομεσιτικούς οίκους, σε ναυλοσύμφωνα που υπογράφονται αυτές τις ημέρες για ταξίδια από την Κίνα στις ΗΠΑ που διαρκούν έναν μήνα υπάρχει πρόβλεψη, αν η απόφαση αυτή θα ισχύσει, σχετικά με το ποιος θα πληρώσει το τίμημα, ο ναυλωτής ή ο πλοιοκτήτης, αφού τα πλοία αυτά θα καταπλεύσουν μετά την 24η Μαρτίου.
Η πολιτική που πάνε να εφαρμόσουν οι ΗΠΑ είναι μια απειλή για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Με τη μείωση των διεθνών ναυτιλιακών δρομολογίων και την αύξηση του κόστους μεταφοράς η διεθνής οικονομία κινδυνεύει από ανεπανόρθωτες αναταράξεις, καθώς τα εμπόδια και οι ανταποδοτικοί δασμοί ενδέχεται να προκαλέσουν παγκόσμια οικονομική ύφεση και να ανατρέψουν τις ισορροπίες στο διεθνές εμπόριο. Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν την ελληνική ναυτιλία σε κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου η πολιτική αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη για την αναθεώρηση των στρατηγικών της ή ακόμα και την ανατροπή της κυριαρχίας της στον παγκόσμιο ναυτιλιακό χάρτη.
Αν υιοθετηθεί το σχέδιο από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, οι ναυτιλιακές εταιρείες που διαθέτουν στόλους με κινεζικής κατασκευής πλοία θα καλούνται να πληρώνουν δασμούς που φτάνουν μέχρι και το 1 εκατ. δολάρια για κάθε πλοίο που θα προσεγγίζει τα αμερικανικά λιμάνια. Ειδικότερα, το τέλος ύψους ενός εκατ. θα επιβληθεί σε εταιρείες των οποίων το 50% ή περισσότερο του στόλου τους αποτελείται από κινεζικά πλοία, ενώ μικρότερες χρεώσεις θα ισχύουν για εταιρείες με χαμηλότερη συμμετοχή κινεζικών πλοίων. Ητοι, 500.000 δολάρια όταν μέχρι το 25% του στόλου μιας εταιρείας αποτελείται από πλοία κινεζικής κατασκευής και 750.000 δολάρια όταν το 25%-50% είναι κινεζικής κατασκευής.
Ναυπηγήσεις Ελλήνων
Η ελληνική ναυτιλία, η οποία έχει συνδεθεί άρρηκτα με τα κινεζικά ναυπηγεία, θα αντιμετωπίσει άμεσα αυτή την πρόκληση. Σήμερα, περισσότερο από το 65% των παραγγελιών των Ελλήνων πλοιοκτητών γίνεται στην Κίνα, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Η εξάρτηση αυτή από την κινεζική ναυπηγική βιομηχανία καθιστά την ελληνόκτητη ναυτιλία ιδιαίτερα ευάλωτη στην επιβολή τέτοιων τελών.
Η αύξηση του μεταφορικού κόστους μπορεί να έχει και δευτερογενείς επιπτώσεις στις ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις – ενδεχομένως να αναγκαστούν να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους εξετάζοντας εναλλακτικές λύσεις και νέες αγορές προκειμένου να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, η ελληνική ναυτιλία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με μεγαλύτερο ανταγωνισμό από άλλες χώρες που δεν επηρεάζονται τόσο έντονα από την αμερικανική πρόταση.
«Η νέα πρόταση από τις ΗΠΑ απαιτεί άμεση και προσεκτική αντίδραση και από την πλευρά της Ελλάδας, καθώς η επιβολή δασμών θα μπορούσε να ανατρέψει αυτή την ισορροπία και να προκαλέσει έναν νέο κύκλο προσαρμογών στην ελληνική ναυτιλία», επισημαίνουν στελέχη της Ακτής Μιαούλη.
«Θα δημιουργηθεί μία ναυτιλιακή αγορά δύο επιπέδων: two-tier market. Το ένα επίπεδο θα είναι για τα πλοία που έχουν ναυπηγηθεί σε κινεζικές γιάρδες και το άλλο για όσα δεν έχουν ναυπηγηθεί στην Κίνα», επεσήμανε στο «business stories» Eλληνας πλοιοκτήτης που έχει παραδοσιακές σχέσεις με τις ΗΠΑ, και πρόσθεσε: «Θα υπάρξει τεράστιο θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού αφού η ναύλωση πλοίων που δεν είναι ναυπηγημένα στην Κίνα για ταξίδια από και προς τις ΗΠΑ θα είναι πιο συμφέρουσα, πιο φθηνή, για τους ναυλωτές, οπότε θα χαθούν δουλειές για όσες εταιρείες έχουν κινεζικής κατασκευής πλοία στον στόλο τους. Ειδικά τα τρία τελευταία χρόνια πολλές ελληνικών συμφερόντων εταιρείες στράφηκαν στην Κίνα για ναυπηγήσεις αφού και φθηνά είναι τα κόστη -τουλάχιστον φθηνότερα από την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα-, αλλά υπήρχε και υπάρχει χρηματοδότηση για τις ναυπηγήσεις από κινεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».
Μήνυμα Κινέζου πρεσβευτή
Στις πρόσφατες κινήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης για την επιβολή δασμών σε κινεζικά προϊόντα και προστίμων σε πλοία κινεζικής κατασκευής που καταπλέουν σε αμερικανικά λιμάνια αναφέρθηκε ο πρεσβευτής της Κίνας στην Ελλάδα Φανγκ Κιου, στο πλαίσιο της εκδήλωσης προς τιμήν του που πραγματοποιήθηκε στη Ναυτιλιακή Λέσχη Πειραιώς την περασμένη Τρίτη. Οπως τόνισε, αυτά τα μέτρα αναμένεται να αυξήσουν το κόστος μεταφοράς των αμερικανικών προϊόντων, επιβαρύνοντας περαιτέρω την αμερικανική αγορά και ενισχύοντας τον πληθωρισμό. Διαβεβαίωσε ότι η Κίνα θα συνεχίσει να εργάζεται για τη σταθερότητα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, προωθώντας την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη στον ναυτιλιακό τομέα.
Στην ομιλία του εξήρε τη δύναμη της ελληνικής ναυτιλίας, επισημαίνοντας ότι, παρά το μικρό μέγεθος της Ελλάδας, η χώρα ελέγχει το 20% της παγκόσμιας ναυτιλίας. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι Ελληνες έχουν στο αίμα τους τη θάλασσα» και ότι οι δύο λαοί μοιράζονται πολλά κοινά τόσο στον πολιτισμό όσο και στον εμπορικό τομέα. Επιπλέον, έστειλε μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες, αφού τόνισε ότι το 2024 η ελληνική ναυτιλία παρήγγειλε 230 πλοία σε κινεζικά ναυπηγεία, ενώ περίπου το 50% των προϊόντων και πρώτων υλών που εισάγονται και εξάγονται από την Κίνα μεταφέρονται με ελληνόκτητα πλοία. Εξέφρασε επίσης την πρόθεση της Κίνας να ενισχύσει τη συνεργασία με την Ελλάδα στον τομέα της ναυτιλίας, χρηματοδοτώντας νέες κατασκευές και προωθώντας την πράσινη μετάβαση του κλάδου.
Εξάλλου, ο Κινέζος πρέσβης αναφέρθηκε στην επιτυχημένη επίσκεψη του Ελληνα υπουργού Ναυτιλίας Χρήστου Στυλιανίδη και του υφυπουργού Ναυτιλίας Στέφανου Γκίκα στην Κίνα. Παράλληλα, έκανε ιδιαίτερη μνεία στην ίδρυση γραφείου στη Σανγκάη από την Ενωση Τραπεζικών & Χρηματοοικονομικών Στελεχών Ναυτιλίας, γεγονός που σηματοδοτεί την ενδυνάμωση των οικονομικών και εμπορικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.
Οι επιπτώσεις των μέτρων
Ο αναλυτής του ναυλομεσιτικού οίκου Xclusiv Shipbrokers Δημήτρης Ρουμελιώτης μιλώντας στο «b.s.» κωδικοποίησε την κατάσταση:
■ Αντίκτυπος στη ναυπηγική βιομηχανία και τη διεθνή ναυτιλία
Η κινεζική ναυπηγική βιομηχανία κατέχει κυρίαρχη θέση στην παγκόσμια αγορά, γεγονός που καθιστά δύσκολη την επίτευξη ανταγωνισμού μέσω των μέτρων του USTR, όπως τα λιμενικά τέλη. Παρά την προτεινόμενη πολιτική, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: τα κινεζικά ναυπηγεία κατέχουν περίπου το 70% των παραγγελιών για πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου και δεξαμενόπλοιων, το 75% των παραγγελιών για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και το 37% των παραγγελιών για πλοία μεταφοράς αερίου. Αυτά τα ποσοστά υποδεικνύουν τη δεσπόζουσα θέση των κινεζικών ναυπηγείων, τα οποία φαίνεται να είναι δύσκολο να ανταγωνιστούν μέσω μέτρων όπως οι επιβολές τελών.
■ Στρατηγικές αντίδρασης των κινεζικών ναυπηγείων
Τα κινεζικά ναυπηγεία δεν επικεντρώνονται στην προσφορά εκπτώσεων, αλλά προτιμούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα και την τεχνολογική καινοτομία τους. Επενδύουν συνεχώς στην επέκταση της χωρητικότητάς τους για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για πλοία πιο αποδοτικά σε καύσιμα και σύμφωνα με τις νέες περιβαλλοντικές κανονιστικές απαιτήσεις. Ενώ ορισμένα ναυπηγεία σε άλλες χώρες, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, συνεργάζονται με κινεζικά ναυπηγεία, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κίνας εξακολουθεί να παραμένει ισχυρό. Αυτό καθιστά δύσκολη την ανατροπή της κυριαρχίας της στην παγκόσμια ναυπηγική αγορά μέσω της επιβολής τελών ή άλλων περιοριστικών μέτρων.
■ Αντίκτυπος στις ΗΠΑ και την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία
Αν υλοποιηθεί η πρόταση του USTR, θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικές διαταραχές στην παγκόσμια ναυτιλιακή αγορά. Με την Κίνα να κατέχει σημαντικό ποσοστό των πλοίων μεταφοράς χύδην φορτίου, δεξαμενόπλοιων, πλοίων εμπορευματοκιβωτίων και πλοίων μεταφοράς αερίου, οποιαδήποτε επιβολή τελών ή άλλων περιοριστικών μέτρων θα είχε αντίκτυπο στους ναύλους και τη γενική ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην αγορά. Η αύξηση των ναύλων για τις ναυτιλιακές συναλλαγές που συνδέονται με τις ΗΠΑ θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος των εισαγωγών και εξαγωγών, οδηγώντας σε υψηλότερες τιμές των αγαθών και πιθανόν σε πληθωριστικές πιέσεις.
■ Οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία
Η επιβολή των τελών θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο σε πολλούς τομείς της αμερικανικής οικονομίας. Η αυξημένη τιμή των ναύλων μπορεί να αυξήσει το κόστος των προϊόντων που εισάγονται και εξάγονται μέσω των αμερικανικών λιμανιών, προκαλώντας αύξηση του κόστους μεταφοράς και ενδεχομένως του πληθωρισμού. Εάν οι πλοιοκτήτες αποφασίσουν να αποφύγουν τα λιμάνια των ΗΠΑ, μπορεί να προκύψει ανισορροπία στην προσφορά και τη ζήτηση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των ναύλων και να καταστήσει τα προϊόντα που μεταφέρονται μέσω αυτών των λιμένων πιο ακριβά.
■ Συμπεράσματα και προοπτικές
Η πρόταση του USTR αναμένεται να έχει περιορισμένη επίδραση στη ναυπηγική βιομηχανία της Κίνας, δεδομένης της κυριαρχίας της στην παγκόσμια αγορά. Ενώ η εφαρμογή αυτής της στρατηγικής μπορεί να δημιουργήσει βραχυπρόθεσμες διαταραχές στις ναυτιλιακές αγορές και να αυξήσει το κόστος για τις αμερικανικές επιχειρήσεις, η πραγματικότητα είναι ότι η ναυπηγική βιομηχανία της Κίνας είναι πάρα πολύ μεγάλη και σημαντική για να αντικατασταθεί γρήγορα από άλλες χώρες. Το σχέδιο δράσης του USTR θα μπορούσε να δημιουργήσει προκλήσεις, αλλά δεν αναμένεται να ανατρέψει τις κυρίαρχες θέσεις της Κίνας στον τομέα της ναυπηγικής και της ναυτιλιακής βιομηχανίας.
