Οταν ένας γονιός βλέπει το παιδί του να χαζεύει στο κινητό του τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να δέχεται το γαλάζιο φως της οθόνης, είναι πιθανό να αναρωτηθεί ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επιπτώσεις αυτής της ενασχόλησης στην ψυχική του υγεία.
Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, ο Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ και η Αμερικανική Ενωση Ψυχολόγων έχουν προειδοποιήσει σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονούν τα social media για τους νέους ανθρώπους. Τι θα πρέπει λοιπόν να κάνουν οι γονείς;
«Οι οικογένειες θα πρέπει να πάρουν στα σοβαρά αυτό το ζήτημα», αναφέρει ο Δρ. Γκάρι Σμολ, επικεφαλής του τμήματος Ψυχιατρικής από το ιατρικό κέντρο του Πανεπιστημίου του Hackensack στο Νιου Τζέρσι. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι η χρήση των social media στους εφήβους δεν είναι μόνο κακή ή μόνο καλή, και σημειώνει ότι οι γονείς θα πρέπει να παρατηρήσουν πιο προσεκτικά τον τρόπο που αυτά επηρεάζουν τα παιδιά τους και κατά πόσο τα βοηθούν ή τα εμποδίζουν από το να «λειτουργούν υγιώς στη ζωή τους και να μαθαίνουν».
Στο πλαίσιο αυτό, οι New York Times έκαναν μια σειρά από ερωτήσεις στον Δρα Σμολ καθώς και σε άλλους ειδικούς σχετικά με το ποιους παράγοντες θα πρέπει να αξιολογήσουν οι γονείς αναφορικά με τη σχέση που έχουν αναπτύξει τα παιδιά τους με τα social media.
1. Ασχολούνται και με άλλες δραστηριότητες;
Αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα καλό σημείο εκκίνησης, αναφέρει η Δρ. Τζένι Ραντέσκι από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων. Αντλεί το παιδί σας ευχαρίστηση και από άλλες καθημερινές δραστηριότητες που να μην ανήκουν μόνο στον ψηφιακό κόσμο;
«Πηγαίνουν για μπέισμπολ; Κάνουν μπαλέτο;», λέει με τη σειρά του ο Δρ Χάρολντ Σ. Κόπλεβιτς. Εάν τα παιδιά κάνουν και άλλα πράγματα πέρα από το να πηγαίνουν σχολείο και να περνούν χρόνο μπροστά από οθόνες, τότε είναι πιθανό να έχουν μια ισορροπημένη και υγιή σχέση με τα μέσα δικτύωσης, ακόμα και αν ασχολούνται με αυτά κάθε μέρα, εξηγεί ο ειδικός.
Επιπλέον, καλό είναι να ληφθεί υπόψη κατά πόσο τα social media αποτελούν την κύρια πηγή πρόκλησης συναισθημάτων στα παιδιά, προσθέτει η Δρ. Ραντέσκι. «Εάν δηλαδή είναι το κυριότερο μέσο για να αισθανθούν καλύτερα μετά από μια δύσκολη μέρα ή όταν νιώθουν την ανάγκη να ξεφύγουν».
Εάν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα πρώτο σημάδι πως τα παιδιά χρήζουν βοήθειας ώστε να βρουν και άλλους τρόπους να αντέχουν στις πιέσεις της καθημερινότητας, όπως π.χ. να κάνουν ένα περίπατο, να παίξουν με ένα κατοικίδιο ή να διαβάσουν ένα βιβλίο.
2. Πόσες ώρες την ημέρα είναι στα social media;
Δεν έχει οριστεί κάποιο σαφές χρονικό όριο ώστε να γνωρίζουμε πότε ακριβώς γίνεται υπερβολική η χρήση των social media από παιδιά στην εφηβεία ή την προ-εφηβεία, και οι γνώμες των ειδικών ποικίλουν. Αλλά ο παράγοντας του χρόνου παίζει ρόλο, αναφέρει η Αν Μαρί Αλμπάνο από το Κέντρο Ψυχικής Υγείας των Νέων στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς θα πρέπει, λοιπόν να έχουν μια ξεκάθαρη αντίληψη του χρόνου που αφιερώνουν τα παιδιά τους στα social media σε ημερήσια βάση.
Ο Δρ. Κόπλεβιτς λέει ότι, στην περίπτωση των εφήβων, θέτει συνήθως ένα όριο συνολικά τεσσάρων ωρών την ημέρα μπροστά από την οθόνη, ενώ η Αλμπάνο προτείνει συνήθως στις οικογένειες να επιδιώκουν μια αναλογία 3-5 ωρών με δραστηριότητες εκτός κυβερνοχώρου για κάθε ώρα που τα παιδιά τους ασχολούνται με τα μέσα δικτύωσης.
Οι ενήλικες θα πρέπει επίσης να σκεφτούν πόσο χρόνο περνούν οι ίδιοι μπροστά στην οθόνη, λέει ο Δρ. Σμολ. Οι γονείς μπορεί να περνούν πολύ χρόνο μπροστά από τα κινητά ή τους υπολογιστές τους όταν βρίσκονται μπροστά τα παιδιά τους. Αλλά θα πρέπει να αποτελούν και πρότυπο για εκείνα ώστε να τους δείξουν πόσο σημαντικό είναι να αφιερώνει κανείς χρόνο και για δραστηριότητες εκτός διαδικτύου, εξηγεί ο ειδικός.
3. Δυσκολεύονται να κλείσουν την οθόνη;
Τα παιδιά όλων των ηλικιών τείνουν να δυσανασχετούν όταν πρέπει να κλείσουν την οθόνη, λέει η Δρ. Αλμπάνο, τονίζοντας ότι σε αυτή την περίπτωση, τα «μούτρα» και η γκρίνια είναι αναμενόμενα.
«Εάν όμως τα βλέπετε να κλαίνε, να θυμώνουν ή να σας φωνάζουν – και αν επιμένουν σε αυτή τους τη συμπεριφορά, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα πιθανό σημάδι κινδύνου», τονίζει η ίδια.
Το όριο στη χρήση της οθόνης είναι κάτι που οι γονείς μπορούν να διδάξουν στα παιδιά τους, λέει η Δρ, Ραντέσκι. Η ίδια, μάλιστα, έχει πει στα παιδιά της να βάζουν ένα χρονόμετρο κουζίνας ώστε να ξέρουν πότε πρέπει να σβήσει η οθόνη. Εάν σταματήσουν χωρίς να χρειαστεί να τα μαλώσει η μητέρα τους, τότε την επόμενη μέρα θα περάσουν τον ίδιο χρόνο μπροστά στην οθόνη, εάν όχι, τότε θα δικαιούνται λιγότερο.
4. Εχει επηρεαστεί ο ύπνος ή η μελέτη τους;
Ολοι οι ειδικοί που μίλησαν στους New York Times έδωσαν έμφαση στη σημασία του ύπνου για τα παιδιά στην εφηβεία και την προ-εφηβεία, προσθέτοντας ότι οι γονείς θα πρέπει να εξετάσουν εάν τα παιδιά τους μένουν ξύπνια μέχρι αργά εξαιτίας των social media. Στην περίπτωση αυτή, θα ήταν χρήσιμοι κάποιοι νέοι οικογενειακοί κανόνες, όπως π.χ. όλα τα κινητά, οι υπολογιστές και τα τάμπλετ να μένουν έξω από το υπνοδωμάτιο όταν νυχτώνει.
Οι γονείς θα πρέπει επίσης να προσέξουν μήπως τα social media αποσπούν τα παιδιά από τη μελέτη τους για το σχολείο ή προκαλούν αλλαγές στη διάθεση ή την όρεξή τους, κάτι που μπορεί να αποτελεί σημάδι δυσφορίας (θα ήταν επίσης χρήσιμο να έχουν υπόψιν τους οι γονείς ποια είναι τα σημάδια που εκδηλώνονται σε περιπτώσεις εφηβικής κατάθλιψης).
Η Δρ. Τζέσι Γκολντ, καθηγήτρια Ψυχιατρικής, προτείνει στους γονείς να συζητήσουν ανοιχτά με τα παιδιά τους και χωρίς να είναι επικριτικοί, πάνω στις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν τα social media.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εδώ για να μείνουν», λέει η Δρ. Γκολντ. «Ετσι, δεν είναι δυνατόν η απάντηση του γονιού να είναι το: “Λένε ότι κάνουν κακό στην ψυχική σου υγεία, άρα σου παίρνω όλες τις οθόνες”».
