Το 2022 αναγορεύθηκαν 1923 νέοι διδάκτορες στα ελληνικά ΑΕΙ. Οι περισσότερες διατριβές εκπονήθηκαν στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο (23,2%) και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (17,4%). Ο ένας στους πέντε νέους διδάκτορες (20,8%) ολοκλήρωσε τις σπουδές του σε 5 έτη. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων διδακτόρων (83,5%) δεν σκοπεύει να φύγει από τη χώρα στο άμεσο μέλλον.
Τα παραπάνω στοιχεία περιλαμβάνονται στην έκδοση «Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες, που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2022, που δημοσίευσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ).
Τα στατιστικά στοιχεία του ΕΚΤ για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2022, δίνουν μία ολοκληρωμένη εικόνα για τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα της έρευνας και της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Στη σχετική έκδοση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, παρουσιάζονται στοιχεία για το προφίλ των νέων διδακτόρων, τα ιδρύματα στα οποία εκπόνησαν τη διδακτορική τους διατριβή, τις διδακτορικές σπουδές, τα επιστημονικά πεδία διατριβών, τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών στη διδακτορική έρευνα, την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, την επαγγελματική απασχόληση των νέων διδακτόρων κατά την ολοκλήρωση των διδακτορικών σπουδών τους, τις μελλοντικές επαγγελματικές προοπτικές τους καθώς και την πιθανότητα μελλοντικής εγκατάστασής τους στο εξωτερικό.
Αριθμός και προφίλ νέων διδακτόρων
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία κατάθεσης διατριβών στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών του ΕΚΤ, το 2022 αναγορεύθηκαν 1.923 νέοι διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ. Oι περισσότερες διδακτορικές διατριβές εκπονήθηκαν στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με ποσοστά 23,2% και 17,4%, αντίστοιχα. Ακολουθούν το Πανεπιστήμιο Πατρών (7,5%), το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (7,0%), το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (6,6%), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (5,8%), το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (5,7%). Τα μερίδια των υπόλοιπων Πανεπιστημίων, από τα οποία αναγορεύθηκαν οι διδάκτορες το 2022 είναι χαμηλότερα του 5%.
Σε ό,τι αφορά την κατανομή ανά φύλο των νέων διδακτόρων, οι άνδρες νέοι διδάκτορες υπερτερούν οριακά των γυναικών, με ποσοστό 52,2% έναντι 47,8%, Ακόμα, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες του 2022 ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες 25-34 ετών (39,4%) και 35-44 ετών (36,6%), είναι άγαμοι (55,8%) και δεν έχουν παιδιά (58,6%).
Η μεγάλη πλειονότητα των νέων διδακτόρων (94,5%) απέκτησαν τον πρώτο ακαδημαϊκό τους τίτλο (βασικό τίτλο σπουδών, πτυχίο) από ελληνικό ίδρυμα, ενώ ποσοστό 86,5% έχουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών.
Η περίοδος των διδακτορικών σπουδών
Αναφορικά με τα στοιχεία που αφορούν την περίοδο των διδακτορικών σπουδών και ειδικότερα τους λόγους εκπόνησης της διατριβής, το προσωπικό ενδιαφέρον για την πραγματοποίηση διδακτορικής έρευνας ήταν ο κυριότερος λόγος (60,1%) και, στη συνέχεια, η προοπτική να ακολουθήσουν οι νέοι διδάκτορες ακαδημαϊκή σταδιοδρομία (21,1%) και η πρόσβαση σε καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες (16,5%).
Ποσοστό 34,5% των νέων διδακτόρων του 2022 χρηματοδοτήθηκαν για την εκπόνηση της διδακτορικής τους διατριβής από υποτροφία ή από συμμετοχή σε ερευνητικό έργο που σχετίζεται με τη διδακτορική έρευνα. Για την πλειονότητα (59,8%) τα ίδια μέσα (μισθωτή εργασία, προσωπικές αποταμιεύσεις/οικονομική στήριξη από την οικογένεια, αυτοαπασχόληση) αποτέλεσαν την κύρια πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών.
Η χρηματοδότηση για διδακτορικές σπουδές (λήψη υποτροφίας ή/και συμμετοχή σε ερευνητικά έργα που σχετίζονται με τη διδακτορική έρευνα) συναντάται περισσότερο ως βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτόρων των οποίων η διατριβή εντάσσεται στις Φυσικές Επιστήμες και τις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία. Η πλειονότητα όσων δήλωσαν μισθωτοί, πραγματοποίησαν διατριβή στις Κοινωνικές Επιστήμες. Από όσους επέλεξαν την ίδια χρηματοδότηση ως κύρια πηγή πόρων των διδακτορικών τους σπουδών, οι περισσότεροι εκπόνησαν διατριβή στην Ιατρική & Επιστήμες Υγείας.
Η πλειονότητα των διδακτόρων ολοκληρώνει τις διδακτορικές σπουδές σε τέσσερα έως έξι έτη: 16% σε τέσσερα, 20,8% σε πέντε και 16% σε έξι. Σημαντικό ποσοστό αποτελούν και όσοι χρειάστηκαν πάνω από 9 έτη (14,3%).
Ποσοστό 16,5% των νέων διδακτόρων διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών. Για τους περισσότερους από αυτούς, η διαμονή ήταν για διάστημα μικρότερο του ενός έτους (64,7%) και για λόγους που αφορούσαν τη διδακτορική τους έρευνα (39,2%).
Επαγγελματική απασχόληση και μελλοντικοί στόχοι νέων διδακτόρων
Κατά την ολοκλήρωση των διδακτορικών σπουδών τους, οι νέοι διδάκτορες σε ποσοστό 82,3% εργάζονται. Οι περισσότεροι διατηρούν τη θέση που κατείχαν πριν την ολοκλήρωση των διδακτορικών σπουδών (63,0%), από τους οποίους οι περισσότεροι εξειδικεύονται στην Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας). Ποσοστό 14,9% δεν εργάζεται και αναζητά θέση εργασίας (από αυτούς η πλειονότητα προέρχεται από τις Φυσικές Επιστήμες).
Για τους περισσότερους από τους νέους διδάκτορες που απασχολούνται, η θέση εργασίας τους έχει συνάφεια με το ερευνητικό ή γνωστικό αντικείμενο των διδακτορικών σπουδών τους (63,2%). Για το 27,5% υπάρχει μόνο μερική συνάφεια, ενώ για το 9,3% δεν υπάρχει συνάφεια.
Όσον αφορά τους μελλοντικούς τους στόχους, οι περισσότεροι (53,9%) σκοπεύουν να ακολουθήσουν επαγγελματικά ακαδημαϊκή / ερευνητική σταδιοδρομία – κυρίως όσων η διατριβή εντάσσεται στις Κοινωνικές Επιστήμες. Ένα σημαντικό ποσοστό (19,0% – κυρίως από τις Κοινωνικές Επιστήμες και την Ιατρική & Επιστήμες Υγείας) δεν προτίθενται να αλλάξουν θέση εργασίας.
Όσον αφορά την προοπτική εγκατάστασης των νέων διδακτόρων στο εξωτερικό, η μεγάλη πλειονότητα (83,5%) δεν σκοπεύει να φύγει στο άμεσο μέλλον από τη χώρα.
Από όσους σκοπεύουν να εγκατασταθούν στο άμεσο μέλλον μόνιμα στο εξωτερικό, οι περισσότεροι προέρχονται από τις Φυσικές Επιστήμες (26,5%), ενώ ακολουθούν με μικρή διαφορά όσοι εξειδικεύονται στις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία (24,4%).
Η συνέχιση της ερευνητικής δραστηριότητας φαίνεται ότι αποτελεί τον βασικό λόγο για την προοπτική μόνιμης εγκατάστασης των νέων διδακτόρων εκτός χώρας (42,1%), ενώ έπεται η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία (25,6%) και η επαγγελματική απασχόληση σε οποιοδήποτε είδος θέσης εργασίας.
Επιστημονικά πεδία διδακτορικών διατριβών και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων
Οι περισσότερες από τις διδακτορικές διατριβές του 2022 εντάσσονται στα κύρια επιστημονικά πεδία Ιατρική & Επιστήμες Υγείας (26,0%), Κοινωνικές Επιστήμες (24,1%), και Φυσικές Επιστήμες (22,0%).
Όσον αφορά την κατανομή μεταξύ ανά φύλο, στα πεδία των Κοινωνικών Επιστημών, των Ανθρωπιστικών Επιστημών, των Γεωπονικών Επιστημών, καθώς και της Ιατρικής & Επιστημών Υγείας καταγράφεται υπεροχή των γυναικών
(54,5%, 54,4%, 53,6% και 51,6%, αντίστοιχα). Οι άνδρες υπερτερούν στα πεδία των Επιστημών Μηχανικού & Τεχνολογία και των Φυσικών Επιστημών (72,7% και 56,1%, αντίστοιχα).
Οι κυριότερες επιστημονικές εκροές της έρευνας των νέων διδακτόρων αφορούν δημοσίευση σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό (59,6%), συμμετοχή σε διεθνές συνέδριο (52,3%), και δημοσίευση σε πρακτικά συνεδρίου (51,2%). Ποσοστό 26,1% συμμετείχαν σε ερευνητικό έργο ως αποτέλεσμα της έρευνάς τους, ενώ αρκετά μικρότερα ποσοστά παρατηρούνται για τις υπόλοιπες εκροές που αφορούν την κατοχύρωση πνευματικής ιδιοκτησίας (2,4%) και τη δημιουργία επιχείρησης (1,6%).
Στο ερώτημα, εάν τα αποτελέσματα της έρευνας των διδακτορικών σπουδών μπορούν να τύχουν περαιτέρω αξιοποίησης, οι νέοι διδάκτορες απάντησαν στην πλειονότητά τους (69,9%) καταφατικά. Συγκεκριμένα, το 35,6% των νέων διδακτόρων θεωρούν ότι η έρευνά τους μπορεί να αξιοποιηθεί από το Δημόσιο για την προαγωγή του κοινού οφέλους, 23,5% κρίνουν πως οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τα ερευνητικά αποτελέσματα της διδακτορικής διατριβής για εμπορικούς, παραγωγικούς σκοπούς, και 39,6% για άλλους σκοπούς πλην αυτών, όπως για ερευνητικούς σκοπούς από πανεπιστήμια και ερευνητικούς φορείς.
Τέλος, ένα μικρό ποσοστό (10,2%) των νέων διδακτόρων ανέπτυξαν ερευνητική συνεργασία με επιχείρηση για την εξυπηρέτηση των ερευνητικών σκοπών της διατριβής τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υψηλότερη συγκέντρωση αποκρίσεων αφορά τις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία.
Η έκδοση «Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2022» εντάσσεται στη σχετική σειρά στατιστικών εκδόσεων που δημοσιεύει το ΕΚΤ, ως η αρμόδια Εθνική Στατιστική Αρχή και είναι εμπλουτισμένη με νέα στοιχεία και δεδομένα, απόρροια του νέου διευρυμένου ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε για τους σκοπούς της συγκεκριμένης έρευνας, από τα τέλη του 2022.
Οι νέοι διδάκτορες καλούνται να συμπληρώσουν σχετικό ερωτηματολόγιο, παράλληλα με την κατάθεση της διατριβής τους στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών του ΕΚΤ. Με περισσότερες από 50.000 διδακτορικές διατριβές, οι οποίες διατίθενται ηλεκτρονικά, το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (www.didaktorika.gr) αποτελεί ένα μοναδικό απόθεμα της ελληνικής επιστημονικής παραγωγής και γνώσης με την ερευνητική δραστηριότητα αιχμής.
