Δύο είναι, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής, οι οδοί για τον κοινοβουλευτικό έλεγχο της υπόθεσης των τηλεφωνικών υποκλοπών και του ρόλου της ΕΥΠ: Ο πρώτος αφορά τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής, την οποία προφορικά έχει –ως γνωστόν– ζητήσει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ν. Ανδρουλάκης, μία πρόταση επί της οποίας υπάρχει συμφωνία όλων των κομμάτων συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής πτέρυγας.
Ο δεύτερος έχει επίκεντρο την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, όχι μόνο επειδή θεσμικά ασκεί κοινοβουλευτικό έλεγχο «για τα ζητήματα που αφορούν τη δραστηριότητα της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών», αλλά και διότι έχει τη δυνατότητα (Κανονισμός της Βουλής, άρθρο 43Α) να μετατραπεί η ίδια, ουσιαστικά επί αυτών των ζητημάτων, σε «εξεταστική των πραγμάτων επιτροπή».
Η σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών μπορεί να γίνει εκτάκτως και άμεσα, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, χωρίς να υπάρχει τυπική ανάγκη αναμονής ώς τη μεθεπόμενη Δευτέρα 22 Αυγούστου, όταν και έχει προγραμματιστεί η επανέναρξη των εργασιών της Ολομέλειας, μετά τις ολιγοήμερες θερινές διακοπές. Δυσκολότερο αλλά όχι αδύνατο, θεωρείται το ενδεχόμενο επίσπευσης της έναρξης των συνεδριάσεων της εθνικής αντιπροσωπείας, που είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφασισθεί η συγκρότηση εξεταστικών επιτροπών.
Μετά τη συνταγματική αναθεώρηση η αντιπολίτευση μπορεί να επιβάλει τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής, αλλά η κυβέρνηση έχει ήδη διαμηνύσει ότι συναινεί.
Υπενθυμίζεται ότι μετά την τελευταία συνταγματική αναθεώρηση (Σύνταγμα Αρθρο 68) δίνεται η δυνατότητα στην αντιπολίτευση να ζητήσει και να πετύχει τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής: χρειάζεται κατ’ αρχήν έγγραφο αίτημα από τουλάχιστον δέκα βουλευτές, και στη συνέχεια η θετική ψήφος τουλάχιστον 120 βουλευτών, τους οποίους ανεξαρτήτως της θετικής στάσης της κυβέρνησης διαθέτει η αντιπολίτευση.
Η απόφαση για τη συγκρότηση επιτροπής, σε ειδική συνεδρίαση της Ολομέλειας, θα καθορίζει, εκτός των άλλων, τον αριθμό των μελών της επιτροπής και την προθεσμία υποβολής πορίσματος. Στο άρθρο 148 σημειώνεται: «Mετά την oλoκλήρωση της έρευνας η επιτρoπή αξιoλoγεί τις απoδείξεις πoυ συνέλεξε και συντάσσει αιτιoλoγημένo πόρισμα, στo oπoίo καταχωρίζoνται και oι γνώμες της τυχόν μειoψηφίας. Αυτό “υπoβάλλεται στην Oλoμέλεια της Boυλής”, ανακoινώνεται και καταχωρίζεται στα πρακτικά».
Σε περίπτωση που από την πορεία των ερευνών προκύψουν ενδείξεις ότι υπουργοί ή υφυπουργοί τέλεσαν ποινικά αδικήματα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, τότε η υπόθεση μπορεί να αλλάξει χαρακτήρα και να δρομολογηθούν διαδικασίες συγκρότησης προανακριτικής. Για κάτι τέτοιο, είναι αναγκαίο να υποβληθεί πρόταση υπογεγραμμένη από τουλάχιστον 30 βουλευτές, η οποία εντός περίπου 20ημέρου τίθεται προς συζήτηση και ψηφοφορία στην εθνική αντιπροσωπεία. Μετά, ακολουθούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες.
