Τη μέγιστη αναγνώριση της δημοσιογραφικής μας επάρκειας και πρωτιάς στην έρευνα της υπόθεσης του θανάτου των τριών παιδιών της Ρούλας Πισπιρίγκου λάβαμε σήμερα, όταν η τελευταία, μητέρα των αδικοχαμένων αγγελουδιών και κατηγορούμενη για τις δολοφονίες τους, μας επέδωσε την Παρασκευή το απόγευμα, λίγο πριν από την έκδοση του κυριακάτικου φύλλου μας, την από 30/9/2022 εξώδικη δήλωσή της, με την οποία για άλλη μία φορά αποκάλυψε τα αληθή κίνητρα που υποκινούν την κάθε πτυχή της δράσης και συμπεριφοράς της.
Με αυτήν την εξώδικη δήλωσή της, η οποία σημειωτέον υπογράφεται από τον νέο της δικηγόρο, η κυρία Πισπιρίγκου, προδήλως ανεπιτυχώς, έως παιδαριωδώς, μας κουνάει το δάχτυλο καλώντας μας να παύσουμε να ερευνούμε και να δημοσιοποιούμε όσα φέρεται κατά τη διενεργούμενη ποινική έρευνα να έχει πράξει, επικαλούμενη αποσπασματικές διατάξεις οι οποίες μακράν απέχουν από όσα διδάσκονται στο πρώτο έτος της Νομικής Σχολής σχετικά με το δικαίωμα πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού. Σε αυτό το προδήλως άστοχο εξώδικό της, με το οποίο σε συνέχεια των Δελτίων Τύπου του πληρεξουσίου δικηγόρου της με το αυτό υπόβαθρο και τον αυτό σκοπό προσπαθεί να μας εκφοβίσει και να μας αποτρέψει από τη διερεύνηση και ανάδειξη της αλήθειας, θα απαντήσουμε όπως ο νόμος ορίζει. Στο ενδιάμεσο όμως οφείλουμε να αναδείξουμε το θράσος της αλλά και τη διάχυτη άγνοιά της σχετικά με τα όσα ο Έλληνας και ο Ευρωπαίος νομοθέτης προβλέπουν για τη διασφάλιση του δικαιώματος πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Ελευθερία έκφρασης
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 28 του Ν. 4624/2016, περί επεξεργασίας και ελευθερίας έκφρασης και πληροφόρησης:
«1. Στον βαθμό που είναι αναγκαίο να συμβιβαστεί το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας για δημοσιογραφικούς σκοπούς και για σκοπούς ακαδημαϊκής, καλλιτεχνικής ή λογοτεχνικής έκφρασης, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα επιτρέπεται όταν: α) … β) … γ) υπερέχει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα της πληροφόρησης έναντι του δικαιώματος προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του υποκειμένου, ιδίως για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος ή όταν αφορά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα δημοσίων προσώπων και δ) όταν περιορίζεται στο αναγκαίο μέτρο για την εξασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος ενημέρωσης, ιδίως όταν αφορά ειδικών κατηγοριών δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και ποινικές διώξεις, καταδίκες και τα σχετικά με αυτές μέτρα ασφαλείας, λαμβάνοντας υπόψη το δικαίωμα του υποκειμένου στην ιδιωτική και οικογενειακή του ζωή».
Περαιτέρω, σύμφωνα με το περί της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης άρθρο 85 του Κανονισμού 679/2016 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών: «1. Τα κράτη-μέλη διά νόμου συμβιβάζουν το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει του παρόντος κανονισμού με το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας για δημοσιογραφικούς σκοπούς και για σκοπούς πανεπιστημιακής, καλλιτεχνικής ή λογοτεχνικής έκφρασης.
2. Για την επεξεργασία που διενεργείται για δημοσιογραφικούς σκοπούς ή για σκοπούς ακαδημαϊκής, καλλιτεχνικής ή λογοτεχνικής έκφρασης, τα κράτη-μέλη προβλέπουν εξαιρέσεις ή παρεκκλίσεις από το κεφάλαιο ΙΙ (αρχές), το κεφάλαιο ΙΙΙ (δικαιώματα του υποκειμένου των δεδομένων), το κεφάλαιο IV (υπεύθυνος επεξεργασίας και εκτελών την επεξεργασία), το κεφάλαιο V (διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προς τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς), το κεφάλαιο VI (ανεξάρτητες εποπτικές αρχές), το κεφάλαιο VII (συνεργασία και συνεκτικότητα) και το κεφάλαιο ΙΧ (ειδικές περιπτώσεις επεξεργασίας δεδομένων), εφόσον αυτές είναι αναγκαίες για να συμβιβαστεί το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με την ελευθερία της έκφρασης και πληροφόρησης».
Όπως είναι γνωστό, το επίπεδο της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλό, και γι’ αυτόν τον λόγο η χώρα μας έχει κατηγορηθεί πολλές φορές από ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς. Πράγματι, η διεθνής κατακραυγή και διαπόμπευση της Ελλάδας για το συγκεκριμένο θέμα είναι τεράστια και εκφράστηκε με εμφατικό τρόπο με τα πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσαν οι «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα» (RFS), στο πλαίσιο της έρευνάς τους για την ελευθερία του Τύπου, όπου κατέταξαν τη χώρα μας στην 108η θέση διεθνώς, σε θέση μάλιστα χαμηλότερη από χώρες όπως το Μπουρούντι, η Γκαμπόν, η Μποτσουάνα και η Μογγολία.
Ενδεικτική της κατάστασης που βιώνουν οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα είναι και η Έκθεση της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα το 2022, στην οποία η Κομισιόν περιγράφει πως οι επιθέσεις και οι απειλές κατά δημοσιογράφων συνεχίζονται και το επαγγελματικό περιβάλλον των δημοσιογράφων έχει επιδεινωθεί περαιτέρω σε σχέση με το 2021.
Από την Έκθεση της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου από το 2021 έως και σήμερα έχουν δημοσιευθεί 16 ειδοποιήσεις για την Ελλάδα στην Πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης (Safety of journalists Platform), για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων. Οι επιθέσεις κυμαίνονται από σωματικές επιθέσεις έως απειλές και αυθαίρετη κράτηση.
Προστασία του Τύπου
Οι δημοσιογράφοι συνεχίζουν επίσης να αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις με τη μορφή κατηγοριών και μηνύσεων για δυσφήμηση ή παραβίαση του απορρήτου και έκθεση προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, τόσο το ΕΔΔΑ όσο και το ΔΕΕ, μέσω των αποφάσεών τους, έχουν αναδείξει τη σπουδαιότητα της ελευθερίας του Τύπου ως αναγκαία προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του Κράτους Δικαίου στην Ευρώπη. Ενδεικτική είναι η απόφαση της 22/3/2016, Pinto Coelho κατά Πορτογαλίας, με την οποία το ΕΔΔΑ ανέδειξε τη σπουδαιότητα της προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης στα κράτη-μέλη και επισήμανε το δικαίωμα του Τύπου να ενημερώνει το κοινό και αντίστοιχα το δικαίωμα του κοινού να ενημερώνεται για υποθέσεις με έντονο κοινωνικό ενδιαφέρον.
Παραθέτουμε ενδεικτικά τα κυριότερα σημεία της απόφασης, «ΕΔΔΑ προσφ. 48718/11, απόφ. της 22/3/2016, υπόθ. Pinto Coelho κατά Πορτογαλίας – Ελευθερία Έκφρασης – Δικαίωμα Τύπου να ενημερώνει και να ενημερώνεται για ποινική δίκη».
«24. Η Σύσταση υπ’ αριθμ. Rec(2003)13 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τις χώρες-μέλη σχετικά με τη μετάδοση πληροφοριών από τα μέσα ενημέρωσης σε σχέση με τις ποινικές διαδικασίες έχει ως εξής:
«(…) Υπενθυμίζοντας ότι τα μέσα ενημέρωσης έχουν το δικαίωμα να ενημερώνουν το κοινό για το δικαίωμά του να λαμβάνει πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων και των πληροφοριών σχετικά με ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος, σε εφαρμογή του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ και ότι έχουν επαγγελματική υποχρέωση να το διενεργούν.
Υπενθυμίζοντας ότι τα δικαιώματα του τεκμηρίου αθωότητας, της δίκαιης δίκης και του σεβασμού του ιδιωτικού και οικογενειακού βίου, που προστατεύονται από τα άρθρα 6 και 8 της Σύμβασης, αποτελούν βασικές απαιτήσεις που πρέπει να τηρούνται σε κάθε δημοκρατική κοινωνία.
Υπογραμμίζοντας τη σημασία των ρεπορτάζ που διενεργούνται από μέσα ενημέρωσης σχετικά με ποινικές δίκες, ώστε να ενημερώνεται το κοινό, να προβάλλεται η αποτρεπτική λειτουργία του ποινικού δικαίου και να επιτρέπεται στο κοινό η άσκηση εποπτείας επί της λειτουργίας του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης.
Ενόψει των ενδεχομένως συγκρουόμενων συμφερόντων που προστατεύονται από τα άρθρα 6, 8 και 10 της ΕΣΔΑ και της ανάγκης εξασφάλισης ισορροπίας μεταξύ των εν λόγω δικαιωμάτων σε σχέση με τις περιστάσεις της εκάστοτε συγκεκριμένης περίπτωσης, λαμβανόμενου δεόντως υπόψη του ρόλου ελέγχου του ΕΔΔΑ για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με τις δεσμεύσεις που συνήφθησαν με την ΕΣΔΑ. (…)
Επιθυμώντας να προωθηθεί ένας εμπεριστατωμένος διάλογος σχετικά με την προστασία των εμπλεκόμενων δικαιωμάτων και των συμφερόντων στα ρεπορτάζ που διενεργούνται από μέσα ενημέρωσης σχετικά με τις ποινικές διαδικασίες, καθώς και να προωθηθούν ορθές πρακτικές σε όλη την Ευρώπη, διασφαλίζοντας συγχρόνως την πρόσβαση των μέσων ενημέρωσης στις ποινικές διαδικασίες. (…)»
«Αρχή 1 – Ενημέρωση του κοινού από τα μέσα ενημέρωσης
Το κοινό πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες των δικαστικών και αστυνομικών αρχών μέσω των μέσων ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι πρέπει, συνεπώς, να είναι ελεύθεροι να μεταδίδουν και να σχολιάζουν θέματα σε σχέση με τη λειτουργία του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, με μόνους περιορισμούς εκείνους που προβλέπονται από την εφαρμογή των ακόλουθων αρχών».
«Αρχή 6 – Τακτική πληροφόρηση στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών
Στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών δημοσίου ενδιαφέροντος ή άλλων διαδικασιών που προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του κοινού, οι δικαστικές ή αστυνομικές αρχές οφείλουν να πληροφορούν τα μέσα ενημέρωσης για τις κύριες πράξεις τους, εφόσον δεν παραβιάζεται το απόρρητο των ερευνών και των αστυνομικών ερευνών και δεν καθυστερείται ή εμποδίζεται η επέλευση των αποτελεσμάτων των διαδικασιών. Σε περίπτωση ποινικών διαδικασιών που διαρκούν για μεγάλη περίοδο, η εν λόγω πληροφόρηση πρέπει να παρέχεται τακτικώς. (…)».
«43. Το Δικαστήριο πρέπει πρώτα να ορίσει εάν το επίμαχο ρεπορτάζ αφορούσε θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος. Συναφώς, το Δικαστήριο σημειώνει ότι το κοινό έχει, γενικώς, δημόσιο ενδιαφέρον να πληροφορείται σχετικά με τις ποινικές δίκες (Dupuis και λοιποί κατά Γαλλίας, ό.π., § 42). Η Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει, από την πλευρά του, υιοθετήσει τη Σύσταση Rec(2003)13 σχετικά με τη διάδοση πληροφοριών από τα μέσα ενημέρωσης σε σχέση με τις ποινικές δίκες. Η Σύσταση υπενθυμίζει ότι τα μέσα ενημέρωσης έχουν το δικαίωμα να ενημερώνουν το κοινό ως προς το δικαίωμα του τελευταίου να λαμβάνει τις πληροφορίες και υπογραμμίζει τη σημασία των ρεπορτάζ που δημιουργούνται σχετικά με τις ποινικές διαδικασίες για την πληροφόρηση του κοινού και δίνουν τη δυνατότητα στον ως άνω να ασκεί ένα δικαίωμα επίβλεψης επί της λειτουργίας του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης. Μεταξύ των αρχών που θέτει η εν λόγω Σύσταση βρίσκεται, κυρίως, το δικαίωμα του κοινού να λαμβάνει τις πληροφορίες μέσω των μέσων ενημέρωσης σχετικά με τις δραστηριότητες των δικαστικών και αστυνομικών αρχών, κάτι το οποίο προϋποθέτει για τους δημοσιογράφους το δικαίωμα να μπορούν ελεύθερα να λογοδοτούν σχετικά με τη λειτουργία του ποινικού συστήματος δικαιοσύνης».
«44. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι η αφορμή του επίμαχου ρεπορτάζ είναι η δικαστική διαδικασία, η οποία οδήγησε στην ποινική καταδίκη διαφόρων κατηγορούμενων. Η κίνηση της προσφεύγουσας αποσκοπούσε στο να καταγγείλει ένα δικαστικό σφάλμα, το οποίο, κατά τη γνώμη της, είχε λάβει χώρα έναντι ενός από τους καταδικασθέντες. Το Δικαστήριο δέχεται ότι ως εκ τούτου, ένα τέτοιου είδους ρεπορτάζ αφορά σε θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος».
Εκ των σκέψεων της άνω αποφάσεως, σε συνδυασμό με τις συνταγματικές επιταγές του άρθρου 14 του Συντάγματος και του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, καθίσταται σαφές πως ο δημοσιογράφος, ως δημόσιος φρουρός «PUBLIC WATCHDOG», είναι υποχρεωμένος και έχει καθήκον να προβαίνει σε ρεπορτάζ, πολλές φορές χρησιμοποιώντας ακόμη και απόρρητα έγγραφα, προκειμένου να συμβάλει σε θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος.
Οι δε ευρωπαϊκές Αρχές προσπαθούν με κάθε τρόπο, μέσω του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου, αφενός να περιορίσουν κάθε είδους φαινόμενα που πνίγουν το δικαίωμα πληροφόρησης του αναγνωστικού κοινού και πλήττουν τη δημοκρατία, και αφετέρου να θωρακίσουν το δημοσιογραφικό λειτούργημα από όσους το καταδιώκουν ώστε να συγκαλυφθεί η αλήθεια.
Απάντηση
Η απάντησή μας λοιπόν στην κυρία Πισπιρίγκου -η οποία σίγουρα θα καταστεί σοφότερη διαβάζοντας το παρόν- είναι όλα στο φως!
Αυτό το φως που δεν αντέχει και από μόνη της δείχνει πόσο πολύ φοβάται! Δεν κάνουμε πίσω! Έχουμε υποχρέωση και καθήκον προς τους αναγνώστες μας αλλά και προς τις τρεις αθώες παιδικές ψυχές να κάνουμε τα πάντα για να δικαιωθούν, ώστε η αλήθεια να λάμψει. Και σίγουρα το φαμφαρώδες, πλην όμως κούφιο εξώδικο της Πισπιρίγκου δεν είναι ικανό να μας αποτρέψει από αυτόν τον αγώνα.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΠΑΜ
