“Η πρώτη εντύπωση ήταν τελείως απογοητευτική. Όσα είδα μου φάνηκαν με κατάπληξη πολύ λιγότερα από το μεγαλόπρεπο κτιριακό συγκρότημα που είχα πλάσει με τη φαντασία μου. Δεν υπήρχαν παρά ερειπωμένα και γκρεμισμένα κτίσματα με ακαθόριστη μορφή. Εδώ και εκεί φαίνονταν κομμάτια από κυκλικούς κλιμακωτούς τοίχους. Θλιβερά απομεινάρια από τα εδώλια που αποτελούσαν κάποτε τις ωραίες μαρμάρινες κερκίδες και ακτινωτές σκάλες. Όλα πνιγμένα σε άγρια βλάστηση, σωρούς από πέτρες και χώματα”.
Έτσι περιγράφει την πρώτη εικόνα του Ρωμαϊκού ωδείου της Πάτρας εν έτη 1959 ο αρχιτέκτονας Ιωάννης Βασιλείου που ανέλαβε με δική του πρωτοβουλία και προσωπική δαπάνη την αναμαρμάρωση και αναστύλωση πολλών χώρων του. Με την ολοκλήρωση του δύσκολου έργου την περίοδο 1961-1963, τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το δήμο Πατρέων.
Ο αρχιτέκτων Ιωάν. Βασιλείου με τον αρχιτέκτονα Αν. Ορλάνδο και τον έφορο Αρχ. Ζαφειρόπουλο, 1958/paliapatra
Αναφέρει λοιπόν στα ταξιδιωτικά του ότι το Ρωμαϊκό ωδείο της Πάτρας ήταν παλαιότερο από το ωδείο του Ηρώδη του Αττικού, το οποίο (το Ηρώδειο), οικοδομήθηκε το 161 μ. χ., ενώ το ωδείο των Πατρών κατασκευάστηκε το πρώτο μισό του 2ου αιώνα μ. χ. ‘Όπως αναφέρει ο Παυσανίας το ωδείο ήταν συνέχεια της Ρωμαϊκής αγοράς της πόλης.
Αναφέρει επίσης ότι υπήρχε άγαλμα του Απόλλωνα, που έγινε από λάφυρα του πολέμου κατά των Γαλατών το 279 π. χ., όταν οι Πατρινοί είχαν βοηθήσει τους Αιτωλούς.
Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα των Ρωμαϊκών χρόνων. Ο ιστορικός των Πατρών Στέφανος Θωμόπουλος αναφέρει στην ιστορία του ότι πιθανόν κατασκευάστηκε στα χρόνια του Αυγούστου.
Με τα χρόνια που πέρασαν το ωδείο έπαθε μεγάλες ζημιές. Οι ζημιές έγιναν από φυσικές καταστροφές, από επιδρομές, από λεηλασία των υλικών διακόσμησης και κατασκευής του. Τέλος εξαφανίστηκε σχεδόν από επιχωματώσεις, διότι προϊόντα εκσκαφών και κατεδαφίσεων ερίπτοντο στον χώρο του ωδείου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μικρός λόφος, ο λόφος του Στράνη όπως λεγόταν. ο Φρανσουά Πουκεβίλ αναφέρει στα ταξιδιωτικά του ότι μόνο μικρά τμήματα του ωδείου φαίνονταν στον περίβολο των σπιτιών.
Το 1889 για τις ανάγκες κατασκευής του λιμανιού της Πάτρας και συγκεκριμένα για τις επιχωματώσεις, αποφασίστηκε να γίνει λήψη υλικού από τον λόφο του Στράνη και έτσι αποκαλύφθηκε το Ρωμαϊκό ωδείο της Πάτρας.
Πέρασαν πολλές δεκαετίες μέχρι να ξεκινήσει η διαδικασία αναστύλωσης του μνημείου, η οποία ολοκληρώθηκε το 1956 και το ωδείο απέκτησε την αρχική του μορφή.
Το ρωμαϊκό ωδείο πριν την αναστύλωση / palia patra
Το ρωμαϊκό ωδείο πριν την αναστύλωση / palia patra
Από το 1959 έως το 1963 έγινε η αναμαρμάρωση και αναστύλωση πολλών χώρων του από τον Ιωάννη Βασιλείου.
Σημαντικό ρόλο στις εργασίες αυτές έπαιξε και η συμμετοχή της Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Το ίδιο χρονικό διάστημα έγιναν οι απαλλοτριώσεις των οικοδομών που υπήρχαν στο οικοδομικό τετράγωνο του ωδείου, και διαμορφώθηκε ο περιβάλλον χώρος του, σε αρχαιολογικό με την έκθεση σε αυτό σαρκοφάγων, ψηφιδωτών και άλλων αρχαίων ευρημάτων.
Το ρωμαϊκό ωδείο το 1950
Το ρωμαϊκό ωδείο το 1950
Το ωδείο έχει όλα τα βασικά μέρη του θεάτρου. Έχει κοίλο, το πάνω μέρος του οποίου υποστηρίζεται από δέκα ακτινωτά τοποθετημένους θαλάμους, ημικυκλική ορχήστρα, σκηνικό οικοδόμημα από προσκήνιο, σκηνή, παρασκήνια και στις είκοσι τρείς κερκίδες του μπορούν να φιλοξενηθούν 2.300 θεατές. Με βάση της διαστάσεις του ωδείου μπορεί να υποτεθεί ότι ήταν στεγασμένο αν και ανασκαφικά δεν έχει αποδειχθεί.
Στην ΒΑ γωνία του ωδείου, δηλαδή Παντοκράτορος και Πλατεία Αγίου Γεωργίου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950 υπήρχαν τα ερείπια από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, στο οποίο στις 25 Μαρτίου 1821 έγινε λειτουργία, κατέλυσαν την νηστεία και εν συνεχεία στον περίβολο του, εκεί που είναι τώρα η ομώνυμη πλατεία, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κήρυξε την επανάσταση του 1821. Δυστυχώς τα ερείπια από αυτό το εκκλησάκι δεν αναστυλώθηκαν, αλλά μπαζώθηκαν και ακόμη είναι μπαζωμένα.
