Η σημασία της Μείωσης της Βλάβης στη ζωή μας συζητήθηκε σε επιστημονική εκδήλωση με τίτλο ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ, που οργανώθηκε την Τετάρτη 14 Μαΐου 2025, στο Ξενοδοχείο MyWay από το επιστημονικό τμήμα PMI Science της Παπαστράτος, με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων από την Πάτρα και την υπόλοιπη Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων του Καθηγητού Καρδιολογίας κ. Π. Νταβλούρου και του Αναπληρωτή Περιφερειάρχη κ. Χ. Μπονάνου. Στην εκδήλωση, την οποία συντόνισε ο κ. Νικόλαος Γράψας, MD, Καρδιολόγος, τ. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Πατρών “Αγ. Ανδρέας”, αναδείχθηκε η συνδρομή της μείωσης της βλάβης στην προστασία της δημόσιας υγείας ενώ, παράλληλα, τέθηκαν προβληματισμοί σχετικά με την προστασία των ανηλίκων και τα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η Πολιτεία για την προστασία τους.
Η μείωση της βλάβης, στρατηγική που στοχεύει στη μείωση των αρνητικών συνεπειών από επικίνδυνες συμπεριφορές χωρίς να κρίνει τις ατομικές επιλογές των ατόμων, αποτελεί μια σημαντική παρέμβαση δημόσιας υγείας. Η παροχή βελόνων μίας χρήσης για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών, η χρήση αντηλιακού ή και η χρήση προφυλακτικού για την προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής.
Η περιβαλλοντική ρύπανση αποτελεί, επίσης, ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων. Για παράδειγμα, δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρουν ότι 6.000 άνθρωποι που δεν έχουν καπνίσει ποτέ πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα κάθε χρόνο, ενώ περίπου μία στις δέκα περιπτώσεις δεν αποδίδεται στο κάπνισμα αλλά στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ο κος Χαράλαμπος Τσιτσάρας, ΜD, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος επικεντρώθηκε στη σημαντική επίδραση της περιβαλλοντικής ρύπανσης και του καπνίσματος στην υγεία των πνευμόνων. Τόνισε πως αυτοί οι παράγοντες, τόσο ανεξάρτητα όσο και συνεργιστικά, συμβάλλουν στην ανάπτυξη ή την επιδείνωση χρόνιων πνευμονολογικών νοσημάτων, όπως η ΧΑΠ, το άσθμα και ο καρκίνος του πνεύμονα, οδηγώντας σε αυξημένο οξειδωτικό στρες, φλεγμονή των αεραγωγών και επιταχυνόμενη μείωση της πνευμονικής λειτουργίας. Επιπλέον, υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για προληπτικά μέτρα, όπως προγράμματα διαχείρισης της καπνιστικής συνήθειας και πολιτικές για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.
Η ομιλία του καθηγητή στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και συνεργαζόμενου ερευνητή στο Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) κ. Σπύρου Πανδή επικεντρώθηκε στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία. Τα ατμοσφαιρικά αιωρούμενα μικρά σωματίδια θεωρούνται υπεύθυνα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για 3-10 εκατομμύρια θανάτους στον πλανήτη μας κάθε χρόνο. Στη χώρα μας, ενώ παρατηρήθηκε βελτίωση τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως λόγω των τεχνολογικά προηγμένων αυτοκίνητων και φορτηγών και των μέτρων που έχουν λάβει οι βιομηχανίες για τον περιορισμό των εκπομπών, τα επίπεδα είναι ακόμη υψηλά και προκαλούν 5 έως 15 χιλιάδες πρόωρους θανάτους ετησίως. Αναδυόμενο πρόβλημα είναι η καύση των ξύλων σε τζάκια και ξυλόσομπες, η ανεξέλεγκτη καύση αγροτικών αποβλήτων και οι δασικές πυρκαγιές. Υπολογίζεται ότι η χρήση ενός τζακιού για 4 μόνο ώρες ημερησίως παράγει την ίδια ποσότητα σωματιδίων με 10 χιλιάδες αυτοκίνητα σύγχρονης τεχνολογίας. Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που αναμένεται να χειροτερέψει λόγω της κλιματικής κρίσης, ενώ τα σωματίδια που εκπέμπονται μπορούν να ταξιδέψουν χιλιάδες χιλιόμετρα επηρεάζοντας την υγεία ανθρώπων που μένουν πολύ μακριά από την εστία της φωτιάς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα σωματίδια που το 2022, μετά τις μεγάλες καλοκαιρινές φωτιές στην Πορτογαλία, ταξίδεψαν για πάνω από μια εβδομάδα – μάλιστα έγιναν πιο τοξικά λόγω χημικών αντιδράσεων στην ατμόσφαιρα-, και κάλυψαν την ατμόσφαιρα πάνω από την Ελλάδα.
Η ομιλία του Δρ Ηρακλή Αβραμόπουλου, ΜD, Παθολόγου-Διευθυντή Παθολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο «Υγεία», επικεντρώθηκε στις εναλλακτικές λύσεις του καπνίσματος και τη μείωση της βλάβης. Τόνισε ότι, η νικοτίνη είναι εθιστική και σε καμία περίπτωση δεν είναι ακίνδυνη, όμως δεν είναι η κύρια αιτία των νοσημάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα. Αντίθετα, οι τοξικές ουσίες που παράγονται κατά την καύση του καπνού είναι οι κύριοι ένοχοι. Ο κ. Αβραμόπουλος παρουσίασε τα επιστημονικά δεδομένα για τις διαφορετικές κατηγορίες εναλλακτικών επιλογών, όπως το ηλεκτρονικό τσιγάρο, τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού, αλλά και τα νεότερα προϊόντα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ονομάζονται σακουλάκια νικοτίνης ή nicotine pouches. Αναφέρθηκε εκτενώς στις ρυθμιστικές εγκρίσεις που έχουν λάβει κάποια από αυτά τα προϊόντα από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) που έχει αδειοδοτήσει ορισμένα εναλλακτικά προϊόντων καπνού/νικοτίνης είτε ως προϊόντα διαφοροποιημένου κινδύνου, όπως για παράδειγμα το προϊόν θερμαινόμενου καπνού με την εμπορική ονομασία IQOS, είτε για να κυκλοφορήσουν στην αμερικανική αγορά, όπως τα σακουλάκια νικοτίνης με την εμπορική ονομασία ZYN. Οι αποφάσεις αυτές στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και στην αξιολόγησή τους από τους ειδικούς. Επιπλέον, ανέφερε ότι το Υπουργείο Υγείας της Ελλάδας εφαρμόζοντας μια παρόμοια με αυτή του FDA αυστηρή αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων, έχει αδειοδοτήσει την επικοινωνία επιστημονικά τεκμηριωμένων ισχυρισμών για τη μείωση της τοξικότητας (σε σύγκριση με το συμβατικό τσιγάρο) σε ορισμένα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού. Τέλος, ο Δρ. Αβραμόπουλος υπογράμμισε την αξία της πλήρους διακοπής της χρήσης προϊόντων καπνού και νικοτίνης, σημειώνοντας όμως ότι τα εναλλακτικά προϊόντα αποτελούν μία καλύτερη επιλογή για όσους καπνιστές δεν διακόπτουν. Η ομιλία ολοκληρώθηκε τονίζοντας ότι κανένα από αυτά τα προϊόντα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται από ανήλικους ενώ επισημάνθηκε η ευθύνη της Πολιτείας στην επιτήρηση και επιβολή αυστηρών ποινών σε όσους παραβαίνουν τον νόμο.
