Μιλούν για τα νιάτα τους. Οσα έζησαν και δεν περίμεναν. Οσα περίμεναν και δεν έζησαν. Τρεις ψυχές που απογειώθηκαν μέσα στο πύρινο τσουνάμι του αγώνα για να φύγει η χούντα. Τρεις από τις εκατοντάδες που έκαναν την ήσυχη πόλη της Πάτρας να ξυπνήσει από το λήθαργο και να ελπίσει.
Γέννημα-θρέμμα Πατρινός, ο Ακης Ταγκαλάκης, φοιτητής τότε του Πολυτεχνείου, έμελλε να είναι ο πρόεδρος της πρώτης ύστερα από πολλά χρόνια γενικής συνέλευσης φοιτητών που κράτησε 16 ώρες.
Μεγαλωμένος στην Αθήνα ο Κώστας Βογιατζής, φοιτητής του Μαθηματικού, «άνθρωπος της Μόσχας» για την Ασφάλεια, πρόεδρος της τελευταίας συνέλευσης πριν από την κατάληψη τον Νοέμβρη του 1973.
Νέος δημοσιογράφος τότε ο Αντώνης Μπουλούτζας στην τοπική εφημερίδα «Ημέρα», που χάρη στα δημοσιεύματά του έκανε εξαγωγές ενημέρωσης στην Αθήνα της λογοκρισίας.
Μα πώς αποφάσισαν οι φοιτητές να κινηθούν κατά της χούντας; «Δεν είχαμε την αίσθηση ότι κάναμε κάτι τελείως παράνομο. Εμάς θα πιάσουν; λέγαμε και γελούσαμε… Χρειάστηκε πολύς καιρός για να καταλάβω ότι το καθεστώς με θεωρούσε κάτι σαν Μάρκο Βαφειάδη» λέει ο Κώστας Βογιατζής, που ξεσπά σε γέλια καθώς διηγείται επεισόδια της εποχής.
Στοχαστικός, αμφισβητίας και αιρετικός (το 1971 είχε ξυρίσει το κεφάλι του γουλί, αντίθετα με τη μόδα της εποχής), ο Ακης Ταγκαλάκης φέρνει μπροστά μας εικόνες της εποχής. Τον στρατηγό Αχιλλέα Τάγαρη, πρόεδρο του Πανεπιστημίου Πατρών τότε, να λέει στην επιτροπή των φοιτητών που τον επισκέφθηκαν: «Και τι νομίζετε ότι θα κάνετε; Είστε ένας κώνωψ πάνω σε έναν ελέφαντα»… Τις ανέμελες παρέες στο καφενείο του Παυλίδη. Εδώ, εκτός από τη συνήθη πρέφα, παίχτηκε και ένα από τα πρώτα επεισόδια την άνοιξη του 1972: «Είχαμε ξεκινήσει να μαζεύουμε υπογραφές από τους φοιτητές για να ζητήσουμε τη διενέργεια εκλογών. Αγνωστο πώς, μια λίστα υπογραφών βρέθηκε στα χέρια χουντικών. Ενας από αυτούς σηκώθηκε από το τραπέζι και μου την έδειξε. Πώς του την άρπαξα και πώς την εξαφάνισα, ακόμη δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω» λέει ο Α. Ταγκαλάκης.
«Το αίτημα των εκλογών δεν ικανοποιήθηκε αλλά τότε φάγαμε το πρώτο ξύλο» λέει ο Κ. Βογιατζής: «Ηταν όμως και η πρώτη αφορμή για να γνωριστούμε καλύτερα μεταξύ μας οι φοιτητές, να μιλήσουμε για το Βιετνάμ, να θυμηθούμε τον Μάη του ’68». Το φθινόπωρο η χούντα οργανώνει φοιτητικές εκλογές. «Οι άνθρωποί της είχαν έτοιμη τη σακούλα με τα μαϊμού-ψηφοδέλτια για την κάλπη. Ομως δεν φροντίζει να κρύψει επιμελώς τα γνήσια και τα ανακαλύπτει ένας συνάδελφος στα καζανάκια των αποχωρητηρίων. Μεγάλη ξεφτίλα».
Το Πανεπιστήμιο της Πάτρας είχε τότε περίπου 2.000 φοιτητές. Τα μαθήματα γίνονται όμως στην πλειονότητά τους όχι στο Ρίο, αλλά στο «Παράρτημα».
Οι ενεργοί φοιτητές ήταν λίγο περισότεροι από 1.000 και μεγάλο ποσοστό τους ήταν Αθηναίοι ή από άλλα μέρη της χώρας.
«Είχαμε συνεχή επικοινωνία με φοιτητές από την Αθήνα. Μάθαμε για τη Νομική τον Φεβρουάριο του ’73 και ξεκινήσαμε να οργανώσουμε Γενική Συνέλευση» θυμάται ο Κ. Βογιατζής.
Ο Α. Ταγκαλάκης ορίζεται πρόεδρος εκείνης της συνέλευσης που κράτησε 16 ώρες, μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα.
«Δεν θελήσαμε να βγει η απόφαση εύκολα. Θέλαμε να μιλήσουν όσο δυνατόν περισσότεροι. Να νιώσουν την υπόθεση δική τους. Πήραν το λόγο εκατοντάδες φοιτητές που βλέπαμε για πρώτη φορά. Ηταν απίστευτος ο ενθουσιασμός» λέει ο κ. Ταγκαλάκης.
«Ο στρατηγός Τάγαρης απέδωσε την απόφαση της αποχής στην έλλειψη οξυγόνου, λόγω του καπνού από τα τσιγάρα που είχε μπουκώσει την αίθουσα».
Η αποχή ξεκίνησε και κράτησε έως τις 16 Μαρτίου, τότε που η διοίκηση του Πανεπιστημίου αποφάσισε να κλειδώσει το κτίριο.
Την ημέρα εκείνη έγινε και η πρώτη πορεία διαμαρτυρίας στους δρόμους της Πάτρας…
«Η πόλη έστεκε σε μεγάλο ποσοστό απαθής έως τότε» θυμάται ο Αντώνης Μπουλούτζας.
«Μοναδική εκδήλωση αντίστασης ήταν τα κεράσματα στις ταβέρνες προς τις παρέες των φοιτητών» λέει ο Κ. Βογιατζής.
«Οταν όμως ακούστηκε το “Πότε θα κάνει ξαστεριά” μέσα στο δρόμο, κάτι έσπασε» σημειώνει ο Α. Ταγκαλάκης: «Εβλεπες πρόσωπα σαστισμένα, έκπληκτα, χαρούμενα, ίσως και ενοχλημένα».
«Ακόμη θυμάμαι την κυρία στο κομμωτήριο που άκουσα να λέει: Μα τι θέλουν επιτέλους τα κωλόπαιδα!» λέει ο δημοσιογράφος.
Η πορεία θα καταλήξει στη Λέσχη των Φοιτητών. Εκεί θα γίνουν και οι πρώτες συλλήψεις οκτώ φοιτητών. Θα παραπεμφθούν σε δίκη όμως το καλοκαίρι.
Προφανώς για να μη βρίσκονται στην πόλη φοιτητές. «Παρά ταύτα, κατέβηκαν μέσα στον Αύγουστο 500 νέοι, που κύκλωσαν τα δικαστήρια.
Ο μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, αγόρευσε επί τρία τέταρτα. Και να φανταστείτε ότι δικαζόμασταν για το φοβερό αδίκημα της απείθειας» λέει ο Κ. Βογιατζής.
Ο Α. Ταγκαλάκης ακόμη θυμάται το βλέμμα του δικαστή: «Ηταν ένας φτωχός άνθρωπος, γείτονάς μου. Ποτέ δεν μας κοίταξε ευθέως στα μάτια. Φρόντισε μόνο να μην ακουστεί οξύς ο καταγγελτικός λόγος». Το καλοκαίρι τελείωνε και πλησίαζε το σκληρό φθινόπωρο του 1973.
«Με τις πορείες και τις συζητήσεις, ο κόσμος είχε αρχίσει να ξεθαρρεύει» λέει ο Αντ. Μπουλούτζας.
Η κυβέρνηση Μαρκεζίνη ήθελε να δώσει το στίγμα μιας φιλελευθεροποίησης.
Συνελεύσεις γίνονταν άνετα. Σε μία από αυτές, πρόεδρος είναι ο Κ. Βογιατζής.
«Αποφασίσαμε να κάνουμε μια συζήτηση με θέμα “Ο φοιτητής στην κοινωνία”.
Ημερομηνία: 14 Νοέμβρη 1973.
Την ώρα της συζήτησης μαθαίνουμε για την κατάληψη στο Πολυτεχνείο της Αθήνας. Την επομένη συνεδριάζουμε στο καφενείο του σιδηροδρομικού σταθμού και αποφασίζουμε: ΚΑΤΑΛΗΨΗ».
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος (1). Φωτό τραβηγμένη το μεσημέρι της Παρασκευής /ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος (1). Φωτό τραβηγμένη το μεσημέρι της Παρασκευής /ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος/ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος/ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος/ ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Από την κατάληψη του Παραρτήματος/ ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
«Τα γεγονότα που ακολουθούν μοιάζουν με σεισμικό κύμα» λέει ο Αντ. Μπουλούτζας.
«Γράφουμε τα πάντα, παρά τις απειλές του τοπικού διοικητή ότι θα έρθει με το τανκς και θα γκρεμίσει τα γραφεία της εφημερίδας».
Μέσα στο κτίριο, οργασμός οργάνωσης. Κάτοικοι σπεύδουν με προμήθειες. Κουβέρτες, τρόφιμα. Συμπαράσταση. Χειρόγραφες προκηρύξεις στον αέρα από τα μπαλκόνια. Συνθήματα από τα μεγάφωνα.
Την Παρασκευή, μεγάλη διαδήλωση. Ο κόσμος σηκώνει στα χέρια παλιούς βουλευτές. Οταν επιστρέφει στο «Παράρτημα», ένας από το πλήθος κρατά μια σακούλα με χρήματα από έρανο που είχε προηγηθεί: «Αυτά δεν είναι χρήματα, είναι σφαίρες» λέει κάποιος και τα παραδίδει στον Κ. Βογιατζή.
Τη νύχτα, ο φόβος πυκνώνει. Φτάνει η πληροφορία για το τανκς στην Αθήνα. Αποφασίζεται εκκένωση. Εξακόσια άτομα φεύγουν σε μικρές ομάδες. Οι τελευταίοι 15 φεύγουν πηδώντας μάντρες.
Ακολουθούν συλλήψεις, στρατιωτικός νόμος, στρατοδικεία, Κορυδαλλός.
Ο Α. Ταγκαλάκης θα μείνει για πολλά χρόνια αργότερα στην Αθήνα, στα Εξάρχεια. Αλλά ποτέ δεν θα πάει σε πορεία για το Πολυτεχνείο: «Περιμέναμε περισσότερα. Οχι μια πολιτική εξουσία που δεν μπορεί να ανταποκριθεί ούτε στα στοιχειώδη, ένα κράτος που δυναστεύει τους πολίτες».
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το κατειλημμένο Παράρτημα/ ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το κατειλημμένο Παράρτημα/ ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Καθιστική διαμαρτυρία στη γωνία Κορίνθου και Αράτου/ ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Καθιστική διαμαρτυρία στη γωνία Κορίνθου και Αράτου/ ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
«Μοναδικό μας αίτημα ήταν ουσιαστικά να πέσει η χούντα. Να δραστηριοποιηθούμε πολιτικά» λέει ο Κ. Βογιατζής.
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το κατειλημμένο Παράρτημα/ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το κατειλημμένο Παράρτημα/ΠΗΓΗ:paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το Παράρτημα/ ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Διαδήλωση έξω από το Παράρτημα/ ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Μεταφορά τροφίμων στους έγκλειστους φοιτητές στο Παράρτημα Πανεπιστημίου Πατρών /ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
16 Νοέμβρη 1973. Μεταφορά τροφίμων στους έγκλειστους φοιτητές στο Παράρτημα Πανεπιστημίου Πατρών /ΠΗΓΗ: paliapatra.gr
ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΡΧΕΙΩΝ: Φωτογραφίες και αρχειακό υλικό από τον δικτυακό τόπο www.arcadia.ceid.upatras.gr/geniafakp/
και το βιβλίο του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Δικτατορία και Αντίσταση στην Πάτρα (1967-1974)» εκδ. Π.Τ.Α.Π.Δ.Ε.
ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ(2007)
