Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η εκδήλωση-αφιέρωμα στη μνήμη της Μικρασιατικής Καταστροφής με θέμα: «Κοινωνικές αναφορές και η εγκατάσταση των προσφύγων στην Πάτρα», την οποία οργάνωσαν με επιτυχία η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας και η Εταιρεία Αχαϊκών Σπουδών.
Στο γεμάτο από κόσμο Αμφιθέατρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών, το βράδυ της περασμένης Τετάρτης 26 Οκτωβρίου 2022, το «παρών» έδωσαν ανάμεσα σε άλλους ο αντιπεριφερειάρχης Οικονομικής Πολιτικής και Δημοσιονομικού Ελέγχου κ. Ανδρέας Φίλιας, ο πρώην δήμαρχος Πατρέων κ. Ανδρέας Καράβολας με τη σύζυγό του Πόπη (και οι δυο τους με προσφυγική καταγωγή), ο κ. Ηλίας Γκοτσόπουλος ως εκπρόσωπος του Υφυπουργού Αρμόδιου για Θέματα Απόδημου Ελληνισμού κ. Ανδρέα Κατσανιώτη, ο κ. Γιώργος Παπανδρέου προϊστάμενος Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων κ.α.
«Είναι πολύ σημαντική αυτή η συνεργασία, η οποία οδήγησε στη διοργάνωση της αποψινής εκδήλωσης. Πυλώνας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς για την Αχαΐα και την ευρύτερη περιοχή είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο. Βασικός σκοπός της Εταιρείας είναι η διάσωση και ανάδειξη της διάσπαρτης σύγχρονης κληρονομιάς προωθώντας την ιδέα και συμβάλλοντας στην ίδρυση σχετικού Μουσείου της Πόλης», τόνισε ο πρόεδρος της Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών, Ευάγγελος Πολίτης – Στεργίου στο σύντομο χαιρετισμό του.
Η Δρ. Αρχαιολογίας, Διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας Αναστασία Κουμούση – Βγενοπούλου, παρουσίασε τον κατάλογο της έκθεσης «100 χρόνια μνήμης από τη Μικρασιατική καταστροφή. Πρόσφυγες-Δημιουργοί» που φιλοξενείται στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων. Έχοντας καλλιτεχνικό και ανθρωπιστικό προσανατολισμό, προβάλλει –για πρώτη φορά– αντικείμενα του αθηναϊκού εργαστηρίου «Κιουτάχεια» μέσα από τη συλλογή του Νίκου Τόμπρου και είναι αφιερωμένη στους Μικρασιάτες που κατόρθωσαν να ενσωματωθούν και να ανελιχθούν στη νέα πατρίδα, φέρνοντας μαζί τους ένα κομμάτι πολιτισμού από τα εδάφη που αναγκάστηκαν βίαια να εγκαταλείψουν. Παράλληλα, υπάρχουν σημαντικά τεκμήρια από το Μουσείο Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ (όπως το προπαγανδιστικό έντυπο του τουρκικού στρατού και το τελευταίο δραματικό φύλλο της εφημερίδας «Κόσμος» της Σμύρνης).
Ο συγγραφέας Βασίλειος Χριστόπουλος στην ενδιαφέρουσα εισήγησή του με θέμα: «Ανοιχτές Πολυγλωσσικές και Πολυθρησκευτικές Κοινωνίες σε ακμή. Το παράδειγμα της Σμύρνης. Διδάγματα για τα σημερινά “έθνη – κράτη”» τόνισε ότι «ίσως έφτασε η ώρα ν’ ανοίξει ο δρόμος αναζήτησης και διερεύνησης ενός εναλλακτικού μετα-εθνικού λόγου που θα επιτρέπει τις προοπτικές συνάντησης και μίξης γλωσσών και πολιτισμών όλων των μελών κατ’ αρχήν μιας σχολικής τάξης αλλά και γενικότερα των ατόμων που συνυπάρχουν σ’ ένα κοινωνικό τόπο».
Ο Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας Σ.Σ.Ε. Νίκος Τόμπρος παρουσίασε το θέμα «Επιδράσεις της άφιξης των προσφύγων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου» και αναφέρ και αναφέρθηκε με ενδιαφέροντα πρωτογενή στοιχεία στην καταλυτική συμβολή των ξεριζωμένων πληθυσμών της Μικρασίας στην εξέλιξη της σύγχρονης Ελλάδας.
Από την πλευρά του ο Δρ. Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ Νικόλας Μιτζάλης, μιλώντας με θέμα: «Προσφυγικά, τόποι μνήμης και αντίστασης» παρουσίασε τις ενέργειες των κρατικών αρχών και την ιδιωτική πρωτοβουλία μετά την προσφυγική εισροή στο πλαίσιο της προσπάθειας για στέγαση και αποκατάσταση, οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία των αστικών –κυρίως– συνοικισμών και την υλοποίηση λαϊκών κατοικιών επηρεάζοντας τις ιεραρχικές σχέσεις στον χώρο και την πολεοδομική εξέλιξη της Πάτρας, ενώ επεσήμανε πως η πολιτεία οφείλει να αναδείξει την πολύπλευρη αξία αυτού του μνημείου αξιοποιώντας μελέτες και προτάσεις, πριν μεταβληθεί και αυτός ο τόπος σε αποθήκη ανούσιων οικοδομών.
Σε κλίμα έντονα συναισθηματικά φορτισμένο η συγγραφέας του βιβλίου «Αγκερού: Ταξίδι στο χρόνο και τον τόπο. Αφήγηση για τους επόμενους», Αγγελική Γιαβάση-Φωτοπούλου κλήθηκε από τον Πρόεδρο της Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών και μίλησε για τη γιαγιά της από το Σαζάκι της Σμύρνης και τον τρόπο, που μέσω αυτής, διέσωσε τις ιστορίες όλων των οικογενειών που τελικά ξαναντάμωσαν στην Παραλία της Πάτρας.
*Την εκδήλωση πλαισίωσε ο Πατρινός μουσικός Ευγένιος Βούλγαρης παρουσιάζοντας «Τα εντός, εκτός», μια πρωτότυπη μουσική απεικόνιση αυτογνωσιακής διαδρομής με οδηγό το γιαϋλί ταμπούρ (yayli tanbur, τοξωτό ταμπουρά με δοξάρι) και σταθμούς έργα παλαιά και σύγχρονα, βασισμένα στη λόγια οθωμανική μουσική παράδοση του σαραγιού (ince saz), και ενδιάμεσες ενωτικές μεταβάσεις, αυτοσχεδιασμούς (ταξίμια) στους κώδικες των μακάμ.
Η εκδήλωση, την οποία συντόνισε ο Αρχαιολόγος και μέλος της Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών, Γιάννης Μόσχος, αποτέλεσε μία ακόμη ευκαιρία να ανακινήσουμε την ιστορική μνήμη, ως ερέθισμα για γνώση και να τιμήσουμε τους ανθρώπους εκείνους που –παρά τις δυσκολίες– άφησαν το αποτύπωμά τους σε κάθε πτυχή της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου.
