Έλεγε το παλιό εκείνο τραγουδάκι (μουσική Ελένης Οικονομοπούλου – στίχοι Ρόδη Ερμά):
«Αδέλφια, ελάτε στο πανηγύρι
σφίξτε τα χέρια με μια καρδιά
σμίξτε τα χείλη στο θείο Ποτήρι
λαμπρή είν’ η μέρα π’ αργοξυπνά.
Χριστός ανέστη το λέει τ’ αγέρι
πέρα στους κάμπους και στα βουνά
αύρες μηνάνε το νέο στη φτέρη
λαμπρή είν’ η μέρα π’ αργοξυπνά.
Ανάσταση είναι και στις καρδιές μας
άγγελοι ψάλλουν το Ωσαννά
το ’παν κι οι σπίνοι στις πασχαλιές μας
λαμπρή είν’ η μέρα π’ αργοξυπνά»
Ευδιάκριτη η σμίξη της χριστιανικής γιορτής και όλων όσων συμβολίζει, με την Άνοιξη και τον ερχομό της. Για όποιον λόγο κι αν προτιμάτε, τούτες εδώ οι μέρες ήσαν ανέκαθεν λαμπρές για την Ελλάδα, εδώ και αιώνες…
Το έθιμο της δίκης του Βαραβά
H αναπαράσταση της δίκης του Βαραβά ήταν καθαρά “Ψηλαλωνίτικο” αυτοσχέδιο έθιμο. Ενα δρώμενο που βασιζόταν στο πηγαίο χιούμορ των θαμώνων των πέριξ της πλατείας καφενείων (οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονταν από τον αθλητικό χώρο).
Γινόταν στο πάνω μέρος της πλατείας σε πατάρι που στηνόταν απέναντι από τον θερινό κινηματογράφο Ζενίθ.
Ηταν η εποχή που το βράδυ της Μ. Παρασκευής ήταν “νεκρό” αφού δεν υπήρχε ακόμα η συνήθεια να τρέχουμε όλοι μετά τον Επιτάφιο να εξασφαλίσουμε μια καρέκλα στα καλαμαράκια, τα δε μπαρ της εποχής ήταν κλειστά.
Το πρώτο μπαρ που άνοιξε Μ. Παρασκευή βράδυ, αν δεν κάνω λάθος, ήταν το Banana moon του Κοτοπούλη και έκτοτε, απ’ την επόμενη χρονιά, ακολούθησαν όλοι…
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ: Φιληθῆτε γλυκὰ χείλη μὲ χείλη
Χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του κορυφαίου μας ποιητή Διονύσιο Σολωμού: Στα 1829 γράφει την «Ημέρα Λαμπρής», είναι η περίοδος της διαμόρφωσής του, έχει προηγηθεί ασφαλώς ο «Υμνος εις την Ελευθερία», ημιτελές έργο του 1823.
«Ο Λάμπρος θα μείνει απόσπασμα» έλεγε ο Διονύσιος Σολωμός, επιστρέφοντας επί 10 ολόκληρα χρόνια στο ημιτελές έργο του. Ο εθνικός μας ποιητής γράφει το σπουδαίο, πολύπλοκο αυτό ποίημά του στη διάρκεια μιας μακράς περιόδου διαμόρφωσης του συγγραφικού του έργου.
Όπως ανέφερε ο μαθητής και εκδότης του έργου του, Iάκωβος Πολυλάς, “Στο ποίημα Ο Λάμπρος ο Σολωμός δείχνει στο έθνος του ότι η απλή γλώσσα δύναται να εκφράσει με θαυμαστή σφοδρότητα και συντομία τα παθητικότερα και πλέον απόκρυφα αισθήματα. Η γιγαντιαία αλλά μάταιη αντίσταση της θέλησης του ανθρώπου εις τους ηθικούς νόμους δεν επαραστήθηκε ίσως ποτέ εις εικόνας τρομερότερη από τούτην του Λάμπρου.”
Ο Λάμπρος αποπλανεί τη Μαρία στα 15 της χρόνια, για να την παντρευτεί. Κάνουν μαζί τέσσερα παιδιά, μία κόρη και τρεις γιους, αλλά ο Λάμπρος τα βάζει σε ορφανοτροφείο. Η Μαρία μένει αστεφάνωτη και για 15 χρόνια στερείται τα παιδιά της. Ο Λάμπρος φεύγει για να πολεμήσει τον Αλή Πασά και να εκδικηθεί τον θάνατο του αδερφού της Μαρίας, ενός ιεροκήρυκα που δολοφονήθηκε απ’ τους Τούρκους. Στο στρατόπεδο γνωρίζει τυχαία ένα κορίτσι, αλλά μην γνωρίζοντας ότι στην πραγματικότητα είναι η κόρη του, το ερωτεύεται. Ο τραγικός πατέρας αναγνωρίζει τα σημάδια του παιδιού του στο κορμί της νέας. Η κόρη μαθαίνει την αλήθεια και αυτοκτονεί. Ο Λάμπρος καταδιώκεται από τύψεις και αυτοκτονεί εκεί, όπου πνίγηκε η κόρη του. Η Μαρία χάνει τα λογικά της, αναζητά έναν άλλο κόσμο, να μην πονάει πια. Ρίχνεται στον γκρεμό.
Σημειώσεις για τα κόκκινα αυγά
Το αυγό είναι σύμβολο δημιουργίας και γονιμότητας. Σημειώσεις για την προέλευση του εθίμου από το αρχείο του Νίκου Δρακόπουλου
ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΖΑΡΗΣ: Οίκος εμπορίου
«Φάνηκε αναπάντεχα μεσ’ απ’ την εποχή μας σ’ όλη την αρρωστημένη του μεγαλοπρέπεια ο Μεσαίωνας. Τον σκέπαζε ο Σταυρωμένος και οι άγιες εικόνες, οι ήχοι απ’ τις γλυκόλαλες καμπάνες. Σε όσιους παραμόρφωνε τους εμπόρους της πίστης το ράσο πούλεγαν πως τύλιγε ψυχές εξαγνισμένες. Εκεί ζαλίστηκε ο νους απ’ όνα όργιο ακόλαστο, εκεί προσφέρθηκε δάκρυ και αίμα απ’ τον άνθρωπο θυσία στην αχόρταγη πλεονεξία κάτω απ’ τα μάτια του Θεού. Το μοναστήρι πούκρυβε το έγκλημα από την τιμωρία είχε κοντά του την υποκρισία των «σωτήρων» στο πιο μεγάλο της ξεφάντωμα.
Εδώ και λίγες μέρες εγκρεμίστηκαν κάποιων καλόγηρων τα όνειρα τα άνομα. Μες απ’ τις εικόνες των μαρτύρων της θρησκείας τραβήχτηκεν το πιο χειρότερο καρκίνωμα. Χωμένα μέσα στ’ άνθη τα αγκάθια δεν εκρυφτήκανε απ’ την αλήθεια».
* Από τη στήλη «Στοχασμοί» στην «Π» το 1950
