ΠΑΤΡΑ: Τι προτείνουν οι 5 αρχιτεκτονικές μελέτες για το θαλάσσιο μέτωπο

Η συνολική εκτίμηση για το σύνολο των μελετών που παραδόθηκαν για ένα τόσο αξιόλογο τεχνικό έργο, ήταν «πως καμία δεν καταφέρνει με επιτυχία να αποδώσει με επάρκεια τις σύγχρονες συνθήκες ενός δημόσιου χώρου/παραλιακού μετώπου που κοιτάζει στον 21^ο αιώνα.» Η κριτική επιτροπή έκρινε επίσης ότι απουσιάζει από τις μελέτες η σύνταξη μιας ενιαίας αρχιτεκτονικής γραφής όπως και η διερεύνηση της δεδομένης πραγματικότητας της πόλης και η αναγνώριση σε αυτήν εκείνων των πρωταρχικών αξιών που μετασχηματίζονται στον χρόνο, για να υποστηρίξουν ένα συνεπή και πλούσιο σε φαντασία, επαναπροσδιορισμό του χαρακτήρα της (όραμα).

Η επιτροπή θεωρεί πως ο τρόπος της επέμβασης πρέπει να εστιάζει στην αναζήτηση νέων δεδομένων και μορφών, που πιθανότατα θα αποτελέσουν στοιχεία αναφοράς για την Πάτρα. Τι μπορεί να είναι αυτό; Η «σύνταξη» ενός δημόσιου χώρου (θεματικό πάρκο) που θα αναδείξει την περιοχή και θα ανατρέψει την εικόνα (της παρακμής και εγκατάλειψης) που κυριαρχεί τώρα είναι καθοριστικής σημασίας για την εμφάνιση ενός νέου αστικού τοπίου που αφηγείται την ιστορία του παραλιακού μετώπου της Πάτρας.

Η κριτική επιτροπή διατύπωσε κάποιες επιμέρους παρατηρήσεις, εκτιμώντας ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση κατευθυντήριων γραμμών για την επόμενη φάση του διαγωνισμού (Β’ στάδιο). Μια από τις διαπιστώσεις της είναι ότι διέκρινε αμηχανία στον τρόπο με τον οποίο οι μελέτες διαχειρίστηκαν το θέμα της υπογειοποίησης του τρένου. Η κριτική επιτροπή διέκρινε προβληματισμούς για το κατά πόσο ο συνθετικός χειρισμός των προτάσεων θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην φθορά του χρόνου και στη δυνατότητα συντήρησης των δημόσιων χώρων. Επίσης, διαπίστωσε ότι στις προτάσεις απουσιάζει η «σύνδεση» με το παρελθόν της Πάτρας ως πόλη λιμάνι του 19^ου αιώνα.

Οι προτάσεις της μελέτης για το βόρειο και νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης έχουν ενδιαφέρον. Η ενδιάμεση ζώνη δεν συνάδει με την συνολική ιδέα/πρόταση. Η αναφορά στο σχέδιο Βούλγαρη που αναφέρεται στο κείμενο δεν είναι ορατή στην επέμβαση στους μόλους, σε αντίθεση με την «διασπορά από θραύσματα» που προτείνεται για το βόρειο τμήμα. Η μελέτη συνολικά διαχειρίζεται με ενδιαφέρουσες προθέσεις το ζήτημα της συνέχειας του αστικού ιστού προς τη θάλασσα.

Αποτελεί μια ώριμη πρόταση που επιχειρεί να συντονιστεί με την ατμόσφαιρα της Πάτρας. Οι προτάσεις της μελέτης για το βόρειο και νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης έχουν ενδιαφέρον. Διακρίνονται από μέτρο και σαφήνεια χαρακτήρων που συγκροτούν ένα αφήγημα μιας διαδρομής στο όριο του αστικού σχηματισμού με το υδάτινο στοιχείο. Το παραθαλάσσιο πάρκο με τους πόλους του, η γραμμικότητα που το υποστηρίζει καθώς οι διασυνδέσεις με το δίκτυο της πόλης είναι χειρονομίες ποιότητας. Τα δάπεδα-πλατφόρμες δημιουργούν ένα τοπίο παραθαλάσσιου μετώπου με ακολουθία, αναζητώντας μια νέα αστική ταυτότητα. Η ενδιάμεση ζώνη δεν συνάδει με την συνολική ιδέα/πρόταση. Η αναφορά στο σχέδιο Βούλγαρη που αναφέρεται στο κείμενο δεν είναι ορατή στην επέμβαση στους μόλους σε αντίθεση με την «διασπορά από θραύσματα» που προτείνεται για το βόρειο τμήμα (με μια υπερβολή στη θραυσματοποίηση, με κίνδυνο απώλειας στόχου). Η μελέτη συνολικά διαχειρίζεται με ενδιαφέρουσες προθέσεις το ζήτημα της συνέχειας του αστικού ιστού προς τη θάλασσα, που άλλωστε είναι και το στοίχημα του δήμου.

Η πρόταση επιχειρεί να αρθρώσει μια στρατηγική για την σχέση της πόλης με τη θάλασσα με γραμμικά συστήματα. Έχει επίσης ενδιαφέρουσα ανάλυση. Οι αναφορές στη μετανεωτερική πόλη και στο «κατώφλι» δεν τεκμηριώνονται κατάλληλα. Η μελέτη μπορούμε να πούμε πως έχει μια ποιότητα στον σχεδιασμό της η οποία όμως χρειάζεται περισσότερη επεξεργασία ως προς την ένταξή της στο συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον. Οι κατασκευές που προτείνονται είναι ήπιες, προβληματίζει όμως η παρουσία των κατοικιών.

Άμεσα μετατίθεται το ενδιαφέρον στη διερεύνηση του ενδιάμεσου χώρου και στη προσέγγιση του θέματος με αυτόν τον τρόπο όχι ως αστικό φαινόμενο, αλλά ως αστική συνθήκη που αναζητά συσχετισμού. Το τελικό αποτέλεσμα αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό, δηλώνοντας μια εγκράτεια και προσπάθεια ένταξης κτιριακών όγκων και χρήσεων χωρίς αναγκαιότητα. Αναζητείται μια αναθεώρηση της σκοπιμότητας και ένα βλέμμα τεκμηρίωσης, διασύνδεσης και ανάδειξης με το ιστορικό φορτίο, ώστε η πόλη να έχει συνέχειες και συσχετισμούς.

«Το είδωλο της πόλης» παρουσιάζει ενδιαφέρον ως στρατηγική αντιμετώπισης της ανάπλασης του παραλιακού μετώπου. Ο σχεδιασμός δεν ακολουθεί πολλές από τις αναφορές που υπάρχουν στο κείμενο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κάποια ερωτηματικά όσον αφορά στην οικειοποίηση κάποιων επί μέρους περιοχών της περιοχής της ανάπλασης. Το κείμενο εμφανίζεται ιδιαίτερα συγκροτημένο, με έμφαση στα μεθοδολογικά εργαλεία, τη στρατηγική πολεοδομικής θεώρησης και τον επιμερισμό σε διακριτές ενότητες – εμπρόθεσμες θετικές δηλώσεις, χωρίς όμως να μεταφέρονται ως σχεδιαστικό αποτύπωμα. Δίνεται έμφαση σε μια εικονογραφία αστικών στοιχείων και σε υπερβολές σχεδιασμού, ενώ ζητούμενο είναι ο μηχανισμός που τα ενεργοποιεί, όχι η εικόνα. Οι κολυμβητικές δεξαμενές για παράδειγμα που προτείνονται, δύσκολα εντάσσονται στην ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής. Ενώ υπάρχει μια ρυθμική χάραξη που επιδιώκει να ορίσει μια καθολικότητα διαχείρισης σχεδιασμού, οι επεμβάσεις ανατρέπουν το αποτέλεσμα, χωρίς αιτιολόγηση αλλά με εκλεκτισμό. Υπάρχει ρυθμός αλλά και αντιφάσεις.

«Πράσινο χαλί αντί της σιδερένιας ουλής». Η πρόταση μέσω των ρευστών τοπίων που αναφέρονται σε δίκτυα αναζητεί τη σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα. Διακρίνεται ευαισθησία και μέτρο στην αρχιτεκτονική προσέγγιση. Η αναφορά στο σχέδιο του Βούλγαρη δεν είναι ορατή/κατανοητή εκτός του κειμένου. Η ιστορία της πόλης θα έπρεπε να έχει εντονότερη παρουσία στον σχεδιασμό. Η μελέτη μπορούμε να πούμε πως διακρίνεται από μια ποιότητα σχεδιασμού ως προς την ένταξή της σε ένα πολιτισμικό/τοπιακό περιβάλλον.

Η επιτροπή εκφράζει αμφιβολία για την υπερβάλλουσα πολυπλοκότητα των φυτεύσεων και διαδρομών, εξαιτίας εφαρμογής -ως μεθοδολογικό εργαλείο- του συνδετικού ιστού και των πλέξεων. Η δημιουργία αγρών και δενδροφυτεύσεων, σε τέτοια κλίμακα, σε ένα παραθαλάσσιο όριο αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό. Οι επεμβάσεις-διασπάσεις στις προβλήτες χαρακτηρίζονται από ενότητα ύφους και προσπάθεια νοηματοδότησης, ως τοπιακές παρεμβάσεις με ποιότητα.

Μια «λιτή» πρόταση που έχει κάποιο ενδιαφέρον ιδιαίτερα στον τρόπο που αντιμετωπίζει την ευρύτερη περιοχή του Αγίου Ανδρέα. Διακρίνεται μία προσπάθεια να «διαβάσει» την πόλη ταξινομώντας και αναφέροντας τα σημεία-συμβάντα που συγκροτούν το χαρακτήρα της πόλης, ώστε να νοηματοδοτείται η επέμβαση. Την προσέγγιση χαρακτηρίζει ηπιότητα και εγκράτεια στον τρόπο που διαχειρίζεται τα πράγματα. Η ένταξη χωρικού πλέγματος κινήσεων οργανώνει τις περιοχές, ως καθολική χειρονομία μεγάλης κλίμακας. Ταυτόχρονα όμως διαπιστώνεται αμηχανία στο χειρισμό επιμέρους στοιχείων και υπερβολή στην προτεινόμενη φύτευση. Η αναφορά στη φύτευση ως χαρακτηριστικό της Μεσογειακής πόλης που αναφέρεται στο κείμενο είναι ατυχής και αφήνει κάποια ερωτηματικά όσον αφορά στον τρόπο οικειοποίησης του παραλιακού μετώπου στο σύνολό του και της σχέσης του με την Πάτρα, και σε αντίθεση με την αρχική προσπάθεια ανάγνωσης του χαρακτήρα της πόλης.