Ένα πολιτιστικό φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στον κοινωνικό ιστό της Πάτρας και με σημαντικές προεκτάσεις στην τοπική οικονομία και ταυτότητα της πόλης αναδεικνύεται πως είναι το Καρναβάλι μέσα από τη μελέτη που ανέθεσε το Επιμελητήριο Αχαΐας στο Πανεπιστήμιο Πατρών για το Πατρινό Καρναβάλι.
Η μελέτη, μέσα από τις μετρήσεις που έγιναν, εκτίμησε ότι το 2025 ήρθαν για το Καρναβάλι της Πάτρας περίπου 100.000 επισκέπτες, ενώ δημιουργήθηκε ένας οικονομικός κύκλος έως 77 εκατ. ευρώ!
Την παρουσίαση των ευρημάτων ανέλαβαν ο κοσμήτορας του Πανεπιστημίου Πατρών Κώστας Κουνετάς, ο επίκουρος καθηγητής Κώστας Λαβίδας, η διδάκτωρ Ζωή Καρανικόλα και ο υποψήφιος διδάκτορας Αριστείδης Φρούζος.
Το προφίλ των δημοτών
Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στο καρναβάλι είναι γυναίκες (52%), ηλικίας άνω των 45 ετών, παντρεμένοι με ή χωρίς παιδιά (70%) και με υψηλό μορφωτικό επίπεδο (55%). Το εισόδημά τους κυμαίνεται κυρίως έως τα 1.500 ευρώ, ενώ κυριαρχούν επαγγελματικά οι δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι (40%), οι ελεύθεροι επαγγελματίες (18%) και οι συνταξιούχοι (24%).
Η άνοδος των γκρουπ
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της συμμετοχής σε καρναβαλικά γκρουπ, που φτάνει το 23,4% (από 18,3% το 2009), με κυρίαρχες τις ηλικίες 25-44 και τις γυναίκες. Η εμπλοκή σε γκρουπ σχετίζεται με υψηλή αφοσίωση, αφού το 73,1% όσων συμμετέχουν δηλώνει «πιστός θιασώτης». Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν τον ρόλο της μεσαίας γενιάς στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των εκδηλώσεων.
Φιλοξενία και τουρισμός
Μόνο το 21,5% των δημοτών δήλωσε ότι φιλοξένησε επισκέπτες, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη διερεύνησης δυνατοτήτων μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων. Οι επισκέπτες προέρχονται κυρίως από Αθήνα (56,6%) και Θεσσαλονίκη (12,3%), με μέσο αριθμό φιλοξενούμενων τα 3,7 άτομα και διαμονή περίπου 3,5 νυχτών.
Υποδομές, ενημέρωση
Οι βασικές εστίες δυσαρέσκειας αφορούν τις υποδομές (στάθμευση, ρύπανση, κυκλοφοριακή συμφόρηση), με βαθμολογία κοντά στο 8/10, υποδεικνύοντας την ανάγκη άμεσων παρεμβάσεων. Αντίθετα, ζητήματα ασφάλειας, εγκληματικότητας και βανδαλισμών κυμαίνονται σε πιο ανεκτά επίπεδα (6-7/10).
Η ενημέρωση για το Καρναβάλι έχει περάσει στη νέα εποχή, με τα blogs/sites (35,7%) και τα social media (17,5%) να ξεπερνούν πλέον τα παραδοσιακά μέσα. Η από στόμα σε στόμα πληροφόρηση (26,4%) παραμένει ισχυρή, αλλά η τάση καθιστά επιτακτική την ενίσχυση της ψηφιακής παρουσίας.
Από τις δράσεις, ξεχωρίζουν το Καρναβάλι των Μικρών, τα Παιχνίδια του Κρυμμένου Θησαυρού και η Κυριακάτικη Παρέλαση (βαθμολογίες άνω του 7,8/10). Αντίθετα, η Τελετή Έναρξης και η Έκθεση Στολών (7/10) υποδεικνύουν ανάγκη ανανέωσης.
Οι αρχηγοί πληρωμάτων: Φύλακες του θεσμού
Οι 50 αρχηγοί πληρωμάτων που συμμετείχαν στην έρευνα είναι κυρίως άνδρες (68%), άνω των 45 ετών, παντρεμένοι και μορφωμένοι, με εισόδημα 1.451–2.000€. Οι περισσότεροι είναι αυτοαπασχολούμενοι (40%) και ιδιωτικοί υπάλληλοι (36%). Οι συμμετέχοντες στα γκρουπ αυξήθηκαν το 2025, με πάνω από τους μισούς να δηλώνουν συμμετοχή σε πληρώματα με 140 και πλέον άτομα, έναντι 120 το 2011.
Όλοι δήλωσαν συμμετοχή στη Βραδινή Παρέλαση Σαββάτου και την Κυριακάτικη Παρέλαση, ενώ σημαντική είναι και η παρουσία τους σε παράλληλες δράσεις, όπως τα Παιχνίδια Κρυμμένου Θησαυρού. Οι κυριότεροι λόγοι συμμετοχής είναι κοινωνικοί και πολιτισμικοί, όπως η παρέα και η δημιουργική έκφραση, ενώ η πρόθεση συνέχισης της συμμετοχής παραμένει ισχυρή, ακόμα και υπό αυξημένο κόστος.
Οικονομικό αποτύπωμα
Οι 264 επισκέπτες είναι κυρίως νέοι (18-34), φοιτητές και ιδιωτικοί υπάλληλοι, με χαμηλό εισόδημα (έως 1.000€ για το 40%). Το 36,8% ήρθε για πρώτη φορά, 35,2% εμπλέκεται περιστασιακά και 28% δηλώνει «πιστός». Η μέση ημερήσια δαπάνη κυμαίνεται από 31,85€ (για μη διανυκτερεύοντες) έως 103,86€ (για διαμένοντες σε ξενοδοχεία), με βασική κατηγορία εξόδων το φαγητό και το ποτό.
Οι επιχειρηματίες
Στα αξιοσημείωτα της έρευνας είναι πως οι επιχειρηματίες που συμμετείχαν, εκτίμησαν πως φέτος ήρθαν λιγότεροι επισκέπτες, ενώ δήλωσαν πως προετοιμάζονται λιγότερο σε σύγκριση με πριν από μία δεκαετία και δεν συνηθίζουν να προσλαμβάνουν εποχικό προσωπικό για να καλύψουν τις ανάγκες των εκδηλώσεων. Παρά τις προσπάθειες για προβολή, οι επιχειρήσεις να εκτιμούν ότι η θετική εξωτερική εικόνα της πόλης έχει αποδυναμωθεί και η προσέλευση ξένων επισκεπτών μειωθεί. Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι το Καρναβάλι φέρνει νέους πελάτες αλλά απαιτεί στρατηγικές για την ενίσχυση της οικονομικής του επίδρασης και της εξωτερικής προβολής, ώστε να διατηρήσει τη σημασία του σε ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
«Φαινόμενο Μπιλμπάο»
Το Πατρινό Καρναβάλι, σύμφωνα με τη μελέτη, προσεγγίζει τα χαρακτηριστικά του λεγόμενου «φαινομένου Μπιλμπάο»: συνδυάζει πολιτιστικό κεφάλαιο, οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή. Οι θετικές του επιδράσεις περιλαμβάνουν αύξηση εισοδήματος και απασχόλησης, εξωστρέφεια και αναβάθμιση της εικόνας της Πάτρας.
Συγκεκριμένα, για το 2025, ο συνολικός αριθμός επισκεπτών εκτιμάται να είναι έως 101.210 άτομα και το εισόδημα που διαχέεται σταδιακά στο ευρύτερο φάσμα της οικονομίας φτάνει μέχρι τις 77.759.828 ευρώ!
Παράλληλα, αναδεικνύονται και προκλήσεις όπως η εμπορευματοποίηση του πολιτισμού, κυκλοφοριακά προβλήματα, ζητήματα καθαριότητας και περιορισμένη προβολή.
Παρεμβάσεις φορέων
Στο τέλος της παρουσίασης, ακολούθησαν παρεμβάσεις και τοποθετήσεις από το κοινό. Από την εκδήλωση, έλειπε λόγω ταξιδιού ο πρόεδρος της ΚΕΔΗΠ Καρναβάλι Πάτρας Παύλος Σκούρας.
Ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας Θοδωρής Λουλούδης επισήμανε πως αυτή η μελέτη πρέπει να μελετηθεί από όλους όσοι συμβάλουν στον καρναβαλικό θεσμό ώστε να γεννηθεί ένας διάλογος. «Σκοπός είναι όλα τα στοιχεία να βρίσκονται στη διάθεση του Δήμου Πατρέων. Η έρευνά μας θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο και θα βελτιώνεται. Εχει σημασία να μιλάμε για το Καρναβάλι με επιστημονική τεκμηρίωσης, καθώς απουσιάζει από την περιοχή μας» τόνισε.
Ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Γιώργος Παναγιωτόπουλος χαιρέτισε την νέα εποχή συνεργασίας του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος με το Επιμελητήριο Αχαΐας και ανέφερε ότι τέτοιες πρωτοβουλίες είναι άξιες συγχαρητηρίων γιατί αναδεικνύουν όσα χρειάζεται ο θεσμός αλλά και τον ρόλο των φορέων.
Ο Α’ αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Αντώνης Κουνάβης εξήγησε ότι στόχος είναι «να συζητάμε οι φορείς και να μελετάμε τα δεδομένα για να παίρνουμε αποφάσεις που θα βελτιώνουν τη ζωή και την καθημερινότητα των πολιτών. Μέσα από την έρευνα βλέπουμε ενδιαφέροντα στοιχεία για να πάει ο θεσμός πιο ψηλά».
Ο αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος μίλησε για τον στρατηγικό ρόλο του Καρναβαλιού και παρουσίασε δράσεις που γίνονται από την Περιφέρεια και βοηθούν στην ανάπτυξη του θεσμού. Είπε μεταξύ άλλων: «Να δούμε το Καρναβάλι ως ένα εργαστήρι βιώσιμου τουρισμού για 365 ημέρες το χρόνο».
Ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του Δήμου Κώστας Σβόλης καυτηρίασε το γεγονός της απουσίας παραγόντων της δημοτικής αρχής και τόνισε πως «το καρναβάλι είναι χαρά αλλά είναι και εισόδημα με θέσεις εργασίας που αποτελεί γρανάζι της οικονομία μας. Η Πάτρα θέλει πολλά και αυτό που δυσκολεύει την πόλη είναι πως πρέπει να βγάλουμε την ιδεολογική μάσκα».
Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «σπιράλ» Πέτρος Ψωμάς ανέφερε πως «ο Δήμος λείπει γενικά. Η έρευνα έπρεπε να έχει γίνει με πρωτοβουλία του Δήμου. Αυτά που είδαμε και κυρίως τα αρνητικά είναι αισιόδοξα, καθώς βαθμολογήθηκε ένα κακό καρναβάλι. Επομένως μπορούν όλα αυτά να βελτιωθούν».
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Καταστηματαρχών Εστίασης Τάκης Ματθαιόπουλος σημείωσε ότι είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε αποτυπωμένο σε νούμερα το καρναβάλι και δήλωσε πως για την εστίαση ήταν το χειρότερο των τελευταίων ετών. «Η πρόταση μας ως ΣΚΕΑΝΑ είναι χαμένη υπόθεση το καρναβάλι των μεγάλων, ας επενδύσουμε στο καρναβάλι των μικρών» είπε.
Ο πρόεδρος της Καρναβαλικής Ακαδημίας Αρίστος Σταθόπουλος ευχαρίστησε τη διοίκηση του Επιμελητηρίου που έκανε πράξη τη δέσμευση για μια έρευνα για το Καρναβάλι και τόνισε πως πρέπει να επαναλαμβάνεται η έρευνα κάθε χρόνο, ενώ σημείωσε ότι θα είναι ουσιαστικό να μάθουμε και πόσοι φεύγουν από την πόλη.
