Δύο ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις γύρω από την αναβίωση των απαρχών του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, θα πραγματοποιηθούν στην Πάτρα.
Η πρώτη αφορά στην αναβίωση ιστορικής παράστασης Μίμαρου, το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, 8 μμ, στα Ψηλαλώνια και η δεύτερη την ημερίδα με θέμα «Αναβιώνοντας τις απαρχές του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών», η οποία θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 5 Οκτωβρίου, στις 10:30πμ Θέατρο Αγορά.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, “το Μαύρο Θέατρο της Πάτρας, μετά την μεγάλη έκθεση «Οι Βαλίτσες των Σκιών ταξιδεύουν», που υλοποιήθηκε υπό την Αιγίδα και στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και ταξίδεψε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, συνεχίζει τη δημιουργική του πορεία υλοποιώντας ένα όνειρο όλης της κοινότητας του Θεάτρου Σκιών.
Είναι ιστορικά τεκμηριωμένο πως η πρώτη παράσταση εξελληνισμένου Καραγκιόζη πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα το 1890, από τον Δημήτριο Σαρδούνη, ή Μίμαρο.
Ο Μίμαρος, που θεωρείται ο πρωτεργάτης του “Έλληνα” Καραγκιόζη, δανείστηκε από το Θέατρο Σκιών της Ανατολής τον Καραγκιόζη, άλλαξε τα χαρακτηριστικά, το ύφος και την φρασεολογία του και δημιούργησε ένα ολόκληρο σύμπαν ηρώων και χαρακτήρων.
Εκεί λοιπόν στην Πάτρα, στην θέση Γκρεμός στα Ψηλά Αλώνια, παρουσιάστηκε το 1890 η πρώτη παράσταση του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, όπως συμφωνούν οι μελετητές και αναφέρεται σε γραπτές μαρτυρίες.
Ο Κώστας Μακρής και η οικογένειά του, συνεχίζοντας την μεγάλη παράδοση της Σχολής των Πατρινών Καραγκιοζοπαιχτών, φωτίζουν και αναβιώνουν τις απαρχές του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών.
Πρόκειται για την αναβίωση των απαρχών του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών με την αναβίωση της ιστορικής πρώτης παράστασης Θεάτρου Σκιών, στον αυθεντικό τρόπο και με τα ίδια μέσα και εργαλεία.
Στο ίδιο σημείο, με αναπαραγωγή των αυθεντικών φιγούρων, σκηνικών και εργαλείων, με το διασωθέν κείμενο και ανάλογη ορχήστρα..
Η σχεδιαζόμενη δράση περιλαμβάνει εκτός από την εκδήλωση αναβίωσης της πρώτης παράστασης, ενημερωτική ημερίδα τεκμηρίωσης με την επιστημονική ευθύνη της Μαρίνας Καψαμπέλη, διδάκτορα Κοινωνιολογίας, ιστορικό – ερευνήτρια Θεάτρου Σκιών”.
Για την Ημερίδα:
Η πολιτιστική εξέλιξη των λαών αποτελεί μετάβαση από την προφορική παράδοση σε αυτή του γραπτού λόγου. Έτσι από τις συλλογικές μορφές λαϊκής τέχνης περνάμε σε ελεύθερα εξατομικευμένα έργα, που εκπροσωπούν την ατομική ευαισθησία και συνείδηση.
Το μοντέλο όμως αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση του Καραγκιόζη, διότι η ιστορική του πορεία εμπεριέχει μια σειρά καίριων ιδιομορφιών.
Η τέχνη άρχισε απροσδόκητα να ακμάζει σε ένα περιβάλλον με σχετικά ανεπτυγμένο στάδιο εξευρωπαϊσμού. Αποτελεί συλλογική δημιουργία της οποίας οι καλλιτέχνες δεν παραμένουν άγνωστοι, αλλά συνδέουν το όνομά τους με έργα, τύπους και τεχνικές καινοτομίες.
Οι εκδηλώσεις του λαϊκού πολιτισμού δεν είναι η εξωτερίκευση «μιας αιώνιας λαϊκής ψυχής», αλλά το προϊόν μιας μακράς εξελικτικής διαδικασίας που υπόκειται σε διαφορετικό κάθε φορά κοινωνιολογικό πλαίσιο. Μια διαδικασία με κανόνες, τεχνικές και μηχανισμούς παραγωγής-αναπαραγωγής των «παραδοσιακών στοιχείων», αλλά και των νέων ποιητικών εκφραστικών τρόπων, δηλωτικών νέων νοοτροπιών και ιδεολογιών, που φωτίζονται μόνο μέσα από τη μορφολογική μελέτη.
Η ελληνοποίηση του θεάματος του Καραγκιόζη είναι μια εξελικτική διαδικασία χρόνων, μια διαλεκτική σχέση που ορίζεται από την εξάλειψη των αισχροτήτων και των βωμολοχιών στη γλώσσα, το δραματολόγιο, τις λειτουργίες της παράστασης, την ανάπτυξη και την ποικιλία των στατικών μερών, το κοινό και κυρίως την ιδιοφυή δημιουργικότητα κάποιων καλλιτεχνών.
Κομβική στιγμή της εξέλιξης αυτής υπήρξε η πραγματοποίηση της παράστασης αυτής στη θέση Γκρεμός στα Υψηλά Αλώνια στην Πάτρα από τον Δημήτρη Σαρδούνη.
Ο Δημήτρης Σαρδούνης (Μίμαρος) είναι από τους πρωτεργάτες του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών.
Η ημερίδα αυτή αποσκοπεί στη χαρτογράφηση των συνθηκών που διαμόρφωσαν την καλλιτεχνική του ταυτότητα, τις επιδράσεις που είχε στην εξελικτική πορεία του θεάματος, που ορίζουν ως αναγκαία την ανάδειξη και διατήρηση της προσφοράς του.
Πρόγραμμα Ημερίδας
Χρόνος: Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025
Τόπος: Θέατρο “Αγορά”, Πάτρα
10:30 -11:00: Προσέλευση
11:00 – 11:10: Χαιρετισμός Υφυπουργού Πολιτισμού κ. Ιάσονα Φωτήλα
11:15 – 11:30: Πίσω από τις σκιές
Ταινία μικρού μήκους του Κωνσταντίνου Ποταμιάνου
Εισαγωγή από υπεύθυνο θεάτρου Αγορά, Κώστα Μαλαμή
11:30 – 12:15: Πρώτη ενότητα
Η Πάτρα ως γεωγραφικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα
² Χρήστος Μούλιας, Η ιστορία και η κοινωνία της Πάτρας στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.
² Ιωάννα Παπαγεωργίου, Θεάματα προς τέρψιν του πατρινού λαού κατά τον 19ο αιώνα: Καφωδεία – ιπποδρόμια – κουκλοθέατρο – ταχυδακτυλουργοί – σχοινοβάτες –παλαιστές.
² Άκης Χατζημικές, Μουσικές στην πόλη των Πατρών, στο πέρασμα για τον 20ο αιώνα.
12:15 -12:30: Διάλλειμα
12:30 – 13:15 Δεύτερη ενότητα
Ο καραγκιοζοπαίχτης Δημήτρης Σαρδούνης
² Άρης Μηλιώνης, Ο καλλιτέχνης και η δραματουργία του.
² Αριστοτέλης Μακρής, Η θεματογραφία των παραστάσεων του Μίμαρου. “Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο κατηραμένος όφις”.
² Δρ. Μαρίνα Καψαμπέλη, Δημήτρης Σαρδούνης (Μίμαρος), ο μύθος του γενάρχη.
13:15 – 14:00: Τρίτη ενότητα
Η αναβίωση της παράστασης “Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο κατηραμένος όφις”
² Κώστας Μακρής, Ανακατασκευάζοντας τα εργαλεία για την παράσταση.
² Σωτήρης Παπατραγιάννης, Ανασύσταση της ορχήστρας του Μίμαρου.
14:00 – 14:30: Ερωτήσεις – Συζήτηση
Λήξη ημερίδας
Ομιλητές/τριες
Ø Χρήστος Μούλιας, δικηγόρος – ερευνητής της ιστορίας της Πάτρας
Ø Ιωάννα Παπαγεωργίου, καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστημίου Πατρών
Ø Άκης Χατζημικές, μουσικολόγος
Ø Άρης Μηλιώνης, συγγραφέας-ερευνητής Θεάτρου Σκιών
Ø Αριστοτέλης Μακρής, Θεατρολόγος, μεταπτυχιακός φοιτητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πατρών
Ø Μαρίνα Καψαμπέλη, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, ιστορικός – ερευνήτρια Θεάτρου Σκιών
Ø Κώστας Μακρής, καραγκιοζοπαίχτης – λαϊκός καλλιτέχνης
Ø Σωτήρης Παπατραγιάννης, μουσικός- ερευνητής Θεάτρου Σκιών
Τις εκδηλώσεις υποστηρίζει και η Εταιρία Πολιτισμού ΡΩΓΜΗ. Οι εκδηλώσεις είναι ενταγμένες στο πρόγραμμα ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
και τελούν υπό την Αιγίδα και υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
