Σε ανακοίνωση της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, αναφέρονται τα εξής:
Σέ κλῖμα βαθειᾶς συγκίνησης, τιμήθηκαν τά θύματα τῆς Μικρασιατικῆς Γενοκτονίας, μέ ἱερά μνημόσυνα, ὁμιλίες, λιτανεῖες καί καταθέσεις στεφάνων στόν Ἀνδριάντα τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Ἐπίκεντρο τοῦ ἑορτασμοῦ, ὁ περικαλλής Ἱερός Ναός τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, στά Προσφυγικά τῶν Πατρῶν, τόν ὁποῖον ἐθεμελίωσε καί ἀνήγειρε ἡ εὐλάβεια τῶν κατατρεγμένων καί ἐξουθενημένων Προσφύγων, ἀπό τήν Μικρά Ἀσία, πού ἒφθασαν στήν Πάτρα, χωρίς νά ἒχουν «στόν ἢλιο μοίρα».
Τήν Θεία Λειτουργία ἐτέλεσε τήν Κυριακή, 21.9.2025, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ.κ. Χρυσόστομος, ἐν πληθούσῃ Ἐκκλησίᾳ, μέ τήν συμμετοχή τῶν Πολιτικῶν καί Στρατιωτικῶν Ἀρχῶν καί Ἐκπροσώπων Φορέων τῆς πόλεως καί τῆς Περιφερείας.
Συγκινητική ἦτο ἡ παρουσία τοῦ Παμμικρασιατικοῦ Συλλόγου Πατρῶν, ὡς καί τοῦ Συλλόγου «Παναγία ἡ Γηροκομήτισσα», μέ τίς παραδοσιακές στολές, τά λάβαρα καί τίς σημαῖες τους.
Ὁ Σεβασμιώτατος στήν ὁμιλία του, ἀνεφέρθη στά ἱστορικά γεγονότα τῆς φρικτῆς Γενοκτονίας καί καταστροφῆς καί στά φρικτά μαρτύρια τά ὁποῖα ὑπέστησαν οἱ Κληρικοί καί Λαϊκοί Πατέρες καί Ἀδελφοί μας τῆς Ἑλληνικοτάτης Μικρᾶς Ἀσίας, ἀπό τίς βαρβαρικές τουρκικές ὀρδές. Μίλησε γιά τόν πολιτισμό αἰώνων πού κατατράφηκε καί γιά τήν ἱστορία πού σέ ἐρείπεια θάφτηκε.
Συγκλονιστική περιγραφή ἒκανε, σύμφωνα μέ τίς ἱστορικές ἀδιάψευστες πηγές καί μαρτυρίες, στή θυσία τοῦ ἡρωικοῦ Μητροπολίτου, Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, ὁ ὁποῖος ἀρνήθηκε νά ἐγκαταλείψῃ τό μαρτυρικό ποίμνιό του καί ἂφησε τά Λείψανά του ἐκεῖ ὡς ἱεράν βοτάνην, γιά νά μαρτυροῦν στούς αἰῶνες τήν μεγάλη καταστροφή, τήν ἀδικία, τήν ἀδιαφορία καί τήν ἀνοχή τῶν ξένων σέ μιά τέτοια καταστροφή, ἀλλά καί τά δικά μας λάθη. Ἐπίσης, μίλησε γιά τά μαρτύρια καί τῶν ἂλλων Ἀρχιερέων καί λοιπῶν Κληρικῶν τῆς Μικρασίας καί τῶν χιλιάδων θυμάτων τῆς τουρκικῆς θηριωδίας, πού ὑπέστησαν μύρια ὃσα βάσανα ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος.
Ἀλλά καί οἱ μεγάλες ταλαιπωρίες, ὃσων ἀπέμειναν καί μετά ἀπό πολλές περιπέτειες, ἒφτασαν στήν Μητροπολιτική Ἑλλάδα, συγκλονίζουν βαθειά τίς καρδιές μας. Ἡ ὑπομονή, ἡ ἀντοχή, ὁ ἀγώνας, ἡ ἐσωτερική δύναμη γιά νά συνεχίσουν σέ ἂλλους τόπους τήν ἱστορία τοῦ Γένους, συγκλονίζουν καί δίδουν τό ἒναυσμα γιά τήν ὑπέρβαση τῶν δυσκολιῶν καί τῶν μαρτυρίων τῆς ζωῆς. Μετέφεραν στήν καρδιά τους, εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος, τά ἱερά καί ὃσια τοῦ Γένους, ἂντεξαν γιατί στήν ψυχή τους ἦτο ριζωμένη ἡ πίστη στό Θεό καί ἡ λεβεντιά τοῦ Γένους.
Ἒφτασαν ἐδῶ κρατώντας ὡς θησαυρό πολύτιμο στόν κόρφο τους, τά ἱερά εἰκονίσματα καί ὃσα ἱερά σεβάσματα μπόρεσαν νά σώσουν.
Συγκινητική ἦτο ἡ στιγμή, κατά τήν ὁποία ὁ Σεβασμιώτατος κρατώντας στά χέρια του, τόν Σταυρό εὐλογίας τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, εὐλόγησε τό πλῆθος τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν, τῶν Ἀπογόνων τῶν Προσφύγων καί τῶν ἂλλων προσκυνητῶν. Αὐτόν τόν Σταυρό τόν ἒφερε στήν Πάτρα, ὁ πρόσφυγας Ἱερέας, π. Κωνσταντῖνος Ἀλεξίου, Ἐφημέριος τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς Σμύρνης, χειροτονημένος ἀπό τόν Ἐθνοϊερομάρτυρα, Ἃγιο Χρυσόστομο Σμύρνης, ὁ ὁποῖος ἦλθε καταλαιπωρημένος στήν Πάτρα, μαζί μέ τόν Διάκονο Βασίλειο, ἀπό τήν Μενεμένη καί ἂλλους Πρόσφυγες, γιά νά βροῦν ἓνα ἀπάνεμο λιμάνι ἀπό τούς κόπους καί τά πολλά βάσανά τους.
Ἀκόμη ὁ Σεβασμιώτατος μίλησε γιά τό ἱερό καί περίπυστο εἰκόνισμα τῆς Παναγίας τῆς Σμυρνιᾶς, τό ὁποῖο μετέφερε ἀπό τή Σμύρνη, ἡ προσφυγοπούλα, ἀείμνηστη Φιλιώ Μανάρα. Ἦτο ὁ μόνος θησαυρός πού κρατοῦσε στά χέρια της, ὃταν ἒφτασε στήν πόλη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου. Τό ἱερό αὐτό τῆς Θεομήτορος ἐκτύπωμα, διέσωσε ἡ νεαρά τότε καί ἡρωική Φιλιώ, ἀψηφώντας τίς φλόγες πού κατέκαιαν τόν Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς καί κάνοντας τάμα: « Παναγία μου, βοήθα με νά σώσω τό εἰκόνισμά Σου, πού βρίσκεται στό Ναό σου καί ἂν φτάσω ζωντανή στήν Ἑλλάδα, θά τό παραδώσω στήν Ἐκκλησιά». Ἒτσι καί ἒγινε. Θησαυρός γιά μᾶς, τόνισε ὁ Σεβασμιώτατος, τό ἱερόν τῆς Παναγίας μας εἰκόνισμα, τό ὁποῖο φυλάσσεται ἐντός τοῦ ἱεροῦ Βήματος, τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς Πατρῶν καί τίθεται εἰς προσκύνησιν κατά τούς ἑορτασμούς τῆς μνήμης τῶν Ἁγίων καί Μαρτύρων τῆς Μικρασίας.
Ἀπαραίτητη, ἐθεώρησε τήν ἀναφορά, ὁ Ἱεράρχης, στήν ἁγία μορφή καί προσωπικότητα τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου πατρός ἡμῶν Γερβασίου τοῦ ἐν Πάτραις, ὁ ὁποῖος, τότε, στάθηκε ὁ στοργικός πατέρας τῶν πονεμένων προσφύγων, 7.000 καί πλέον πού ἒφθασαν στήν πόλη μας. Ἦτο ὁ ἀγαπημένος «Παππούλης» τῶν δυστυχισμένων παιδιῶν τῆς Ἑλλάδος, τῶν Μικρασιατῶν προσφύγων. Ἒκλαψε καί πόνεσε μαζί τους, τούς ἒδωσε, ξεσηκώνοντας τόν Πατραϊκό Λαό σέ πανστρατιά ἀγάπης, ἐκτός ἀπό τήν ὑλική τροφή καί πνευματικόν ἐπιστηριγμό. Λειτουργοῦσε γι’ αὐτούς, ἐξομολογοῦσε, ἒκανε νυχτερινά Σχολεῖα γιά τά παιδιά τους, Σχολές γιά νά μαθαίνουν οἱ προσφυγοποῦλες τέχνες καί νά μή τίς ἐκμεταλλεύεται ὁ καθείς γιά ἓνα κομμάτι ψωμί.
Σημειωτέον ὃτι ἡ Ἐκκλησία τῶν Πατρῶν στάθηκε ἀρωγός στούς Πρόσφυγες, δίδοντάς τους γῆ, κάτω ἀπό τήν Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας Γηροκομητίσσης, ἡ ὁποία ἒκταση ἀνῆκε στό Μοναστήρι, προκειμένου νά κτίσουν τά σπίτια τους.
Σήμερα ἡ Ἀποστολική Ἐκκλησία τῶν Πατρῶν, καυχᾶται ἐν Κυρίῳ γιά τούς Ἀπογόνους τῶν ἡρωικῶν Προσφύγων, τούς ἀγκαλιάζει μέ στοργή καί πατρική ἀγάπη, χαίρεται γιά τήν πρόοδό τους καί ἐπαινεῖ τήν ἀφοσίωσή τους στά ζώπυρα τῆς Πατρίδος μας.
«Κρατεῖστε στήν καρδιά σας, κρατεῖστε βαθειά στήν ψυχή σας, αὐτή τήν ἱερά παρακαταθήκη καί παραδῶστε τήν ἱερά σκυτάλη, στά παιδιά σας, ὣστε καί οἱ μνῆμες ζωντανές νά διατηρηθοῦν καί ἡ διαχρονικότητα τοῦ Γένους μας νά φθάσῃ ἓως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος».
Μετά τήν Θεία Λειτουργία, σχηματίστηκε λιτανευτική πομπή ἡ ὁποία μέ τήν ἱερά Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Σμυρνιᾶς, κατευθύνθηκε στήν Πλατεία τῶν Προσφύγων, ὃπου δεσπόζει ὁ Ἀνδριάς τοῦ Ἁγίου Ἐθνοϊεορομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης. Ἐκεῖ ἀνεπέμφθη δέησις, ἒγινε σύντομη ὁμιλία ἀπό Ἐκπρόσωπο τῶν Ἀπογόνων τῶν ἡρωικῶν Μικρασιατῶν Προσφύγων καί κατετέθησαν στέφανοι.
