«Εντελώς απαράδεκτο», «η ελευθεροτυπία αποτελεί πυρήνα των αξιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης»… Εντείνονται οι αντιδράσεις μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου με το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus, το οποίο φέρεται να ευθύνεται για την παρακολούθηση εκατοντάδων δημοσιογράφων, πολιτικών και ακτιβιστών.
Η υπόθεση ήρθε στο φως από έρευνα -η οποία δημοσιεύθηκε σε 17 μέσα ενημέρωσης- ανάμεσά τους και οι εφημερίδες Le Monde, The Guardian και The Washington Post, σύμφωνα με την οποία γινόταν εκτεταμένη και συνεχιζόμενη κατάχρηση του λογισμικού Pegasus της ισραηλινής εταιρείας NSO Group, από εταιρείες, αυταρχικά καθεστώτα και κυβερνήσεις.
Ποιοι κέρδιζαν εκατ. δολάρια στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post, μεγαλόσχημοι της Wall Street, δικηγόροι και λομπίστες κέρδισαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια από τις υπηρεσίες της NSO Group στις ΗΠΑ.
Όπως επισημαίνεται, οι προσπάθειες της εταιρείας να εξασφαλίσει συμβάσεις στις ΗΠΑ φαίνεται να ήταν ανεπιτυχείς, ωστόσο, ένα σημαντικό δίκτυο συμβούλων της Ουάσιγκτον και άλλες εξέχουσες προσωπικότητες (μεταξύ αυτών και ισχυρά μέλη των διοικήσεων Ομπάμα, Τραμπ και Μπάιντεν) αποκόμισαν κέρδη από την εταιρεία ή τους ιδρυτές της.
Μεταξύ εκείνων που έλαβαν πληρωμές από την NSO ήταν και πρώην αρχηγοί των τμημάτων Εσωτερικής Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Αυτά τα στελέχη υπερασπίστηκαν το λογισμικό κατασκοπείας της NSO ως ένα ανεκτίμητο όπλο εναντίον τρομοκρατών και άλλων ανεπιθύμητων ανθρώπων, και εργάστηκαν προκειμένου να «μαλακώσουν» τη δημόσια εικόνα της εταιρείας.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, μεταξύ άλλων, η δικηγορική εταιρεία Pillsbury Winthrop Shaw Pittman δήλωσε ότι είχε υπογράψει συμβόλαιο έξι μηνών, με 75.000 δολ. το μήνα, για να συμβουλεύει τη NSO σχετικά με «πιθανούς επιχειρηματικούς εταίρους».
Το Reuters ανέφερε πέρυσι ότι οι πράκτορες του FBI ερευνούσαν τον ρόλο της NSO σχετικά με τη στοχοποίηση Αμερικανών, αν και το FBI δεν έχει επιβεβαιώσει αυτήν την αναφορά.
Σε δήλωση προς τη WP, η NSO η οποία ιδρύθηκε το 2010 και εδρεύει στο ισραηλινό κέντρο υψηλής τεχνολογίας Herzliya, κοντά στο Τελ Αβίβ, αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά δήλωσε ότι είχε διατηρήσει «κορυφαίους συμβούλους στις ΗΠΑ». Όπως ανέφερε «τα προϊόντα της, που πωλούνται σε ξένες κυβερνήσεις, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κυβερνοεπιτήρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε επίσης ότι το Pegasus χρησιμοποιήθηκε στην αρραβωνιαστικιά του Σαουδάρα δημοσιογράφου Τζάμαλ Κασόγκι, μόλις τέσσερις ημέρες πριν δολοφονηθεί στην Κωνσταντινούπολη το 2018.
Πώς λειτουργεί το λογισμικό
Η εταιρεία διαθέτει εμπορικά το λογισμικό Pegasus, το οποίο, αφού εγκατασταθεί εν αγνοία του κατόχου του/της σε οποιοδήποτε smartphone, επιτρέπει την υποκλοπή μηνυμάτων, φωτογραφιών, επαφών, καθώς και των κλήσεων.
Η NSO, η οποία κατηγορείται συχνά πως παίζει το παιγνίδι αυταρχικών καθεστώτων, διαβεβαιώνει πως το λογισμικό της χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παρακολούθηση και την εξάρθρωση κυκλωμάτων κακοποιών ή τρομοκρατών.
Με το Pegasus ο «εισβολέας» μπορεί να μπει στα αρχεία των γραπτών μηνυμάτων, των επαφών, του ιστορικού κλήσεων, όσων έχουμε σημειώσει στο ημερολόγιο, στα emails, στα instant messages και την ιστορία περιήγησης.
Επίσης, μπορεί να «κλέψει» φωτογραφίες, εγγεγραμμένες κλήσεις, χωρίς να το καταλάβει ο χρήστης.
Φον ντερ Λάιεν: «Εντελώς απαράδεκτο»
«Εντελώς απαράδεκτο» χαρακτήρισε η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, το «σκάνδαλο Pegasus».
Ερωτηθείσα σχετικά κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε στην Πράγα για την έγκριση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Τσεχίας, η επικεφαλής της Κομισιόν ανέφερε πως «πρέπει να επιβεβαιωθεί, εάν είναι έτσι, είναι εντελώς απαράδεκτο και εναντίον κάθε είδους κανόνα που έχουμε στην ΕΕ».
«Η ελευθεροτυπία αποτελεί πυρήνα των αξιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης», πρόσθεσε.
50.000 τηλεφωνικοί αριθμοί
Το ερευνητικό έργο τους βασίστηκε σε κατάλογο τον οποίο εξασφάλισαν η συλλογικότητα Forbidden Stories και η μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Αμνηστία και ο οποίος περιλαμβάνει, κατ’ αυτές, 50.000 τηλεφωνικούς αριθμούς που είχαν βάλει στο στόχαστρο πελάτες της NSO από το 2016 ώστε να παρακολουθούνται.
Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι αριθμοί τουλάχιστον 180 δημοσιογράφων, 600 πολιτικών, ανδρών και γυναικών, 85 υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 65 επικεφαλής επιχειρήσεων. Αυτοί προέκυψαν από την έρευνα του consortium των μέσων ενημέρωσης, που μπόρεσαν να ταυτοποιήσουν αρκετούς αριθμούς, στο Μαρόκο, στη Σαουδική Αραβία, στο Μεξικό.
Στον κατάλογο φιγουράρει ο αριθμός του μεξικανού δημοσιογράφου Σεσίλιο Πινέδα Μπίρτο, ο οποίος δολοφονήθηκε μερικές εβδομάδες μετά την εμφάνισή του σε αυτόν. Και επίσης οι αριθμοί ανταποκριτών διαφόρων διεθνών μέσων ενημέρωσης, από την εφημερίδα Wall Street Journal ως τα τηλεοπτικά δίκτυα CNN και France 24, τον ιστότοπο Mediapart, την εφημερίδα El País, το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η λίστα συμπεριλαμβάνει επίσης αρκετές πολιτικές προσωπικότητες – έναν αρχηγό κράτους και δυο αρχηγούς κυβερνήσεων στην Ευρώπη – τα ονόματα των οποίων θα αποκαλυφθούν τις προσεχείς ημέρες.
Οι δημοσιογράφοι που έκαναν την έρευνα που βαπτίστηκε Pegasus Project συνάντησαν κάποιους από τους κατόχους των αριθμών και συγκέντρωσαν 67 τηλεφωνικές συσκευές, που εξετάστηκαν από τεχνικούς σε εργαστήριο της Διεθνούς Αμνηστίας.
Επιβεβαιώθηκε ότι είχαν παραβιαστεί ή ότι είχε γίνει προσπάθεια να παραβιαστούν από το malware της NSO τα 37, 10 εξ αυτών στην Ινδία, σύμφωνα με τα χθεσινά δημοσιεύματα.
Δύο από τις συσκευές ανήκαν σε γυναίκες κοντά στον σαουδάραβα δημοσιογράφο Τζαμάλ Κασόγκι, που δολοφονήθηκε το 2018 στο προξενείο του βασιλείου στην Κωνσταντινούπολη από ομάδα πρακτόρων που εστάλη από το Ριάντ· η μία ανήκε στη μνηστή του.
Για άλλες 30 συσκευές τα αποτελέσματα δεν είναι τελεσίδικα, σε πολλές περιπτώσεις επειδή οι κάτοχοι των αριθμών άλλαξαν τηλέφωνο.
«Υπάρχει ισχυρή χρονική συσχέτιση μεταξύ της στιγμής που οι αριθμοί εμφανίζονται στον κατάλογο και της έναρξης της παρακολούθησής τους» διευκρινίζει η εφημερίδα The Washington Post.
Η ανάλυση αυτή προστίθεται στη μελέτη που έκανε το 2020 το Citizen Lab του πανεπιστημίου του Τορόντο, το οποίο επιβεβαίωσε την παρουσία του λογισμικού Pegasus στα τηλέφωνα δεκάδων εργαζομένων του τηλεοπτικού δικτύου Αλ Τζαζίρα του Κατάρ.
Η πλατφόρμα WhatsApp είχε εξάλλου αναφέρει το 2019 πως ορισμένοι χρήστες της στην Ινδία κατασκοπεύονταν με αυτό το λογισμικό.
Ο ΟΗΕ θέλει καλύτερη κανονιστική ρύθμιση των τεχνολογιών παρακολούθησης
Η Ύπατη Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Μισέλ Μπατσελέ ζήτησε σήμερα καλύτερη «κανονιστική ρύθμιση» της μεταφοράς και των τεχνολογιών παρακολούθησης, όπως το λογισμικό Pegasus που χρησιμοποιήθηκε για να κατασκοπεύει δημοσιογράφους και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι αποκαλύψεις στον Τύπο για την κατάχρηση του λογισμικού Pegasus, της ισραηλινής εταιρίας NSO Group, «επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη να ρυθμιστεί καλύτερα η πώληση, η μεταφορά και η χρήση» αυτών των τεχνολογιών παρακολούθησης «και να εξασφαλιστεί ο αυστηρός έλεγχός τους και η άδεια».
«Χωρίς κανονιστικό πλαίσιο που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπάρχουν πολύ απλά πάμπολλοι κίνδυνοι για την κατάχρηση αυτών των εργαλείων προκειμένου να εκφοβίσουν τις επικριτικές φωνές και να κάνουν να σωπάσουν αυτοί που αμφισβητούν», υπογράμμισε η Μπατσελέ.
«Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να σταματήσουν αμέσως να χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνικές παρακολούθησης για να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία από αυτές τις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής με διατάξεις που διέπουν τη διανομή, τη χρήση και την εξαγωγή αυτών των τεχνολογιών παρακολούθησης που δημιουργήθηκαν από άλλους», πρόσθεσε.
Το Μαρόκο απορρίπτει τις κατηγορίες κατασκοπείας
Η μαροκινή κυβέρνηση κατήγγειλε ως «αναληθείς» τις πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες οι υπηρεσίες ασφαλείας του βασιλείου «διείσδυσαν στα τηλέφωνα διαφόρων δημοσίων προσώπων της χώρας και άλλων χωρών και υπευθύνων διεθνών οργανώσεων μέσω ενός λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή».
Πρόκειται για «ψευδείς ισχυρισμούς, που είναι παντελώς αβάσιμοι. Το Μαρόκο είναι ένα κράτος δικαίου, που εγγυάται τον μυστικό χαρακτήρα των προσωπικών επικοινωνιών (…) στο σύνολο των πολιτών και των ξένων κατοίκων του Μαρόκου», τονίζεται στο δελτίο τύπου.
«Η κυβέρνηση δεν απέκτησε ποτέ λογισμικά πληροφορικής για να διεισδύσει σε μέσα επικοινωνίας, όπως και οι μαροκινές αρχές δεν έχουν ποτέ προσφύγει σε τέτοιου είδους ενέργειες», αναφέρει το δελτίο τύπου, όπου προστίθεται πως «η συλλογικότητα των ΜΜΕ (…) αδυνατεί να προσκομίσει αποδείξεις για να στηρίξει αυτούς τους ισχυρισμούς».
