«Συναγερμό» στον κρατικό μηχανισμό προκάλεσε η κατάπτωση βράχων στον κόλπο του Ναυαγίου στη Ζάκυνθο. Παρότι δεν υπήρξαν τραυματισμοί, η πρόσβαση στη διάσημη παραλία απαγορεύθηκε προσωρινά, ενώ ζητήθηκε έλεγχος της επισκεψιμότητας στον κόλπο, ώστε οι λουόμενοι να μην πλησιάζουν τα πρανή. Το χθεσινό περιστατικό –το οποίο συνδεόταν με σεισμική δόνηση– φέρνει στο προσκήνιο το ευρύτερο πρόβλημα της αύξησης των κατολισθήσεων, το οποίο συνδέεται άμεσα με την αύξηση των βροχοπτώσεων, άρα και την κλιματική αλλαγή.
Η αποκόλληση βράχων στα πρανή του κόλπου (όχι στην ακτή) σημειώθηκε έπειτα από σεισμική δόνηση 5,4 Ρίχτερ, με επίκεντρο ανάμεσα στη Ζάκυνθο και στην Κεφαλονιά. Το Λιμεναρχείο Ζακύνθου απαγόρευσε προληπτικά την αποβίβαση επισκεπτών στην ακτή, ενώ αργότερα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη της Επιτροπής Τουριστικής Αξιοποίησης και Προστασίας του Ναυαγίου της Ζακύνθου. Κατά τη διάρκειά της αποφασίστηκε να γίνει εκ νέου σύσταση για αυστηρό έλεγχο της πρόσβασης των επισκεπτών μόνο στις επιτρεπόμενες ζώνες, με παράλληλη τήρηση του ανώτατου αριθμού επισκεπτών, ώστε οι λουόμενοι να μην πλησιάζουν στα πρανή του κόλπου.
Τα στοιχεία της ΕΑΓΜΕ
Το περιστατικό συνέπεσε με τη δημοσιοποίηση στοιχείων από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών ΕΑΓΜΕ (πρώην ΙΓΜΕ) σχετικά με τα κατολισθητικά φαινόμενα στη χώρα μας την τελευταία διετία. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα δελτία κατολισθήσεων που εκδίδει η ΕΑΓΜΕ για κάθε χρονιά:
• Το 2021 καταγράφηκαν 189 σοβαρά κατολισθητικά φαινόμενα. Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας επλήγη περισσότερο από κατολισθήσεις (ποσοστό 35,45%) και ακολουθούν οι Περιφέρειες Ηπείρου (15,34%), Θεσσαλίας (13,76%), Ιονίων Νήσων (10,58%) και Νοτίου Αιγαίου (8,99%), ενώ συγκριτικά λιγότερα φαινόμενα σημειώθηκαν στις Περιφέρειες Κρήτης (5,82%), Στερεάς Ελλάδας (4,23%) και Πελοποννήσου (2,65%) και πολύ μικρότερος αριθμός στις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
• Το 2020 καταγράφηκαν 312 σοβαρά κατολισθητικά φαινόμενα. Η περιφέρεια που επλήγη περισσότερο είναι αυτή της Θεσσαλίας, που συγκεντρώνει το 62,82% των καταγεγραμμένων κατολισθήσεων, ενώ ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας με 11,54%, Στερεάς Ελλάδας με 7,69% και Ηπείρου με 5,77%.
• Οσον αφορά την τελευταία πενταετία, το 2018 καταγράφηκαν 343 κατολισθήσεις, το 2019 326, το 2020 312, το 2021 189, και εφέτος, από την αρχή της χρονιάς, 73 περιστατικά.
«Γενικότερα, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται αύξηση των κατολισθητικών φαινομένων, που αποδίδεται στην ένταση των καιρικών φαινομένων λόγω μεταβολής του κλίματος» λέει ο κ. Διονύσης Γκούτης, γενικός διευθυντής της ΕΑΓΜΕ. «Οι περιοχές στις οποίες συμβαίνουν περισσότερες κατολισθήσεις είναι εκείνες όπου οι γεωλογικές συνθήκες τις διευκολύνουν: η Ευρυτανία, η ορεινή Θεσσαλία, η Ηπειρος, η Ηλεία, η Αχαΐα και η Εύβοια. Στην Ηλεία και την Εύβοια οι κατολισθήσεις έχουν επηρεαστεί και από τις μεγάλες πυρκαγιές, που κατέστρεψαν τη βλάστηση, γεγονός που οδήγησε σταδιακά στη χαλάρωση των εδαφών. Δεν λείπουν, βέβαια, οι περιπτώσεις στις οποίες τα κατολισθητικά φαινόμενα αυξάνονται εξαιτίας ανθρωπογενών παρεμβάσεων».
«Οι σοβαρότερες κατολισθήσεις φέτος έχουν σημειωθεί στην Αιτωλοακαρνανία, έπειτα από έντονες βροχοπτώσεις στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς», εξηγεί ο κ. Νίκος Νικολάου, διευθυντής του τμήματος Τεχνικής Γεωλογίας της ΕΑΓΜΕ. «Ως αποτέλεσμα, πολλές παλιές κατολισθήσεις επανενεργοποιήθηκαν, ενώ εκδηλώθηκαν νέες σε πολλά χωριά των Δήμων Αγρινίου και Ναυπακτίας.
Οι ζημιές στην περιοχή είναι πολλές, τόσο στο οδικό δίκτυο, το οποίο είναι παλιό, όσο και σε σπίτια. Σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει να γίνουν ειδικές μελέτες για την κατεδάφιση σπιτιών, τη διάνοιξη δρόμων και την κατασκευή νέων τεχνικών έργων. Αρκεί να σας πω ότι πολλοί επαρχιακοί δρόμοι ανάμεσα στην Ευρυτανία και στην ορεινή Ναυπακτία είναι ακόμη κλειστοί».
Γνωστό φαινόμενο
Οσον αφορά την κατάπτωση βράχων στον κόλπο του Ναυαγίου στη Ζάκυνθο, πρόκειται για ένα φαινόμενο γνωστό. «Οι τελευταίες πτώσεις βράχων είχαν γίνει το 2018. Είχαμε πραγματοποιήσει αυτοψία και προτείναμε να απαγορευθεί εντελώς όχι μόνο η πρόσβαση στην παραλία, αλλά και η προσέγγιση σε απόσταση μικρότερη των 25 μέτρων από την ακτογραμμή», λέει ο κ. Νικολάου. «Οι λόγοι είναι πολλοί: τα πετρώματα εκεί, λευκοί ασβεστόλιθοι, είναι έντονα κατακερματισμένα, με μεγάλες κλίσεις. Στα πρανή έχουν δημιουργηθεί υποσκαφές εξαιτίας παλαιότερων καταπτώσεων. Επιπλέον, λόγω της διάβρωσης από τη θάλασσα, τις βροχοπτώσεις και τη σεισμική δραστηριότητα υπάρχουν μεγάλα κομμάτια έτοιμα να αποκολληθούν. Ζητήσαμε να αποκλειστεί και η θαλάσσια περιοχή, καθώς μια κατολίσθηση στη θάλασσα μπορεί να προκαλέσει έντονο κυματισμό και να απειλήσει τους κολυμβητές».
Το τμήμα Τεχνικής Γεωλογίας της ΕΑΓΜΕ έχει δημιουργήσει την Ομάδα Αμεσης Παρέμβασης, η οποία ενεργοποιείται έπειτα από σοβαρά κατολισθητικά φαινόμενα, μεγάλους σεισμούς ή άλλες φυσικές καταστροφές με γεωλογική αιτιολογία. Από το 2016, η ομάδα καλύπτει και τις ανάγκες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, μεταβαίνοντας άμεσα στις πληγείσες περιοχές για εκτίμηση της επικινδυνότητας και παροχή οδηγιών προς τους αρμόδιους φορείς.
