Προεκλογικά το επίκεντρο έχει μετατοπιστεί στην έμμεση φορολογία και δη στον ΦΠΑ και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης, υπέρ της μείωσης των οποίων τάσσονται τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης, για την ανακούφιση των νοικοκυριών και την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Η κυβέρνηση διαφωνεί κάθετα, προβάλλοντας το μεγάλο δημοσιονομικό κόστος, αλλά και την αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα του μέτρου για τα ασθενέστερα στρώματα, όπως λέει.
Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία της ΑΑΔΕ, τα έσοδα από ΦΠΑ στις ΔΟΥ το 2022 ήταν 13,9 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 19,41% και από τον ΦΠΑ τελωνείων 7,5 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 30% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο. Αυτή η εκτίναξη, κατά 4,1 δισ. ευρώ, δίνει και τη λαβή στον ΣΥΡΙΖΑ να υποστηρίζει ότι μια μείωση του συντελεστή δεν θα έφερνε δα και δημοσιονομική καταστροφή, όπως υποστηρίζει η Νέα Δημοκρατία, απλώς θα επανέφερε τα έσοδα εντός στόχου.
Τι υποστηρίζουν λοιπόν τα κόμματα σε σχέση με τον ΦΠΑ;
• Ο ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται υπέρ της μετάταξης των τροφίμων στον μειωμένο συντελεστή 6% από 13% σήμερα καθώς και του μηδενισμού του ΦΠΑ σε κάποια βασικά είδη, όπως γάλα, ψωμί και βρεφικές τροφές. Το κόστος υπολογίζεται σε 1,2 δισ. ευρώ. Παράλληλα, τάσσεται υπέρ της μείωσης του ΕΦΚ στα καύσιμα στον κατώτατο συντελεστή της Ε.Ε., έτσι ώστε να μειωθεί από τα 55 στα 22 λεπτά το λίτρο περίπου. Η απώλεια εσόδων από αυτό το μέτρο εκτιμάται στα 2 δισ. ευρώ, όπως υπολογίζουν στελέχη του. Οι απώλειες θα καλυφθούν από τη φορολόγηση των υπερκερδών των επιχειρήσεων, κυρίως ενεργειακών, αλλά όχι μόνο. Από κει και πέρα, εφόσον δεν υπάρχουν και πάλι υπερκέρδη, αφήνουν ανοιχτό το τι θα γίνει, σημειώνοντας ότι μπορεί να εξασφαλισθούν περιθώρια στο πλαίσιο του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, του οποίου η διαπραγμάτευση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
• Το ΠΑΣΟΚ θέλει κι αυτό μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα, αλλά με στάθμιση των αναγκών και των δυνατοτήτων της οικονομίας. Οπως εξηγεί στην «Κ» ο υπεύθυνος οικονομικού προγράμματος, πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης, η πρόταση είναι να μειωθεί προσωρινά ο ΦΠΑ στα τρόφιμα προκειμένου να μειωθεί ο πληθωρισμός και να διατηρηθεί σε μόνιμη βάση μόνο για μια κατηγορία, κόστους 1 δισ. ευρώ υπό την προϋπόθεση ότι θα εξευρεθεί, εν τω μεταξύ, ο σχετικός δημοσιονομικός χώρος, με τη μείωση της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ. Αλλωστε, σημειώνει, σχολιάζοντας το επιχείρημα ότι η μείωση ευνοεί εξίσου πλούσιους και φτωχούς, το ίδιο το πρόγραμμα της Ν.Δ. προέβλεπε μείωση των συντελεστών ΦΠΑ.
Σχετικά με το επιχείρημα ότι η μείωση θα «χαθεί» στην εφοδιαστική αλυσίδα και δεν θα μεταφερθεί στον καταναλωτή, σημείωσε ότι ήδη γίνεται ενθυλάκωση ΦΠΑ της τάξης των 4-5 δισ. ευρώ και ότι η απάντηση σε αυτό είναι περαιτέρω αύξηση των ηλεκτρονικών ελέγχων.
Σημειώνει, εξάλλου, ότι τα επιδόματα που προτιμά να δίνει η ΝΔ δεν μειώνουν τον πληθωρισμό, ενώ αντίθετα αποτελούν κίνητρο για φοροδιαφυγή.
• Η Νέα Δημοκρατία υποστηρίζει κατ’ αρχάς ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για μείωση του ΦΠΑ. Οπως εξηγεί ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης στην «Κ», ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα δεν προβλέπεται να πέσει κάτω από το 2% του ΑΕΠ. Η σχετική διαπραγμάτευση θα αφορά μια διακύμανση της τάξης του 0,1%-0,2% του ΑΕΠ. Αλλά ακόμη κι αν μπορούσε να εξευρεθεί δημοσιονομικός χώρος 1 δισ. ευρώ, το όφελος θα ήταν μικρό, ιδίως για τα χαμηλά εισοδήματα.
Ενα 50% θα χανόταν στην εφοδιαστική αλυσίδα, το 20% θα πήγαινε στα υψηλότερα εισοδήματα και μόνο το 30%, κάπου 300 εκατ. ευρώ, στα χαμηλότερα. Το δικό μας εργαλείο για την απάντηση στην ακρίβεια είναι μέσω αύξησης των μισθών, υποστηρίζει ο κ. Σκυλακάκης. Σε ό,τι αφορά τον έλεγχο για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, υποστηρίζει ότι στη δομή της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να είναι άμεσα αποτελεσματικός. Στην αντίστοιχης δομής ισπανική οικονομία, με τα πολλά μικρά καταστήματα, η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα δεν πέτυχε, υποστηρίζει ο κ. Σκυλακάκης.
