Γιατί δεν διδασκόταν ποτέ η δίκη του Κολοκοτρώνη (και του Δημητρίου Πλαπούτα) στα σχολεία; Από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού ακόμα; Γιατί εξωραΐζουμε το 1821 καθιστώντας το ανώδυνο και γραφικό, αποσιωπώντας την άλλη πλευρά του, τη διχαστική, τη σκοτεινή και εμφυλιακή;
Η πρωτότυπη παράσταση που δόθηκε την Πέμπτη στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού με τίτλο «Η δίκη του Κολοκοτρώνη» την οποία διοργάνωσε η Ενωση Ελλήνων Ποινικολόγων και η Ενωση Ελλήνων Νομικών e-Θέμις, υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» σε οδηγεί αναπόφευκτα σε αυτές τις δυσάρεστες σκέψεις – ερωτήματα: γιατί να μην είναι γνωστά στο ευρύ κοινό (και όχι μόνον στους ειδικούς) τα ονόματα του Αναστάσιου Πολυζωίδη, του Χριστόδουλου Κλωνάρη, του Γεωργίου Τερτσέτη, του Παναγή-Μαρίνου Βαλσαμάκη, μαζί με εκείνα του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη και των άλλων μεγάλων φυσιογνωμιών της Επανάστασης;
Ας το πάρουμε όμως από την αρχή. Η Ενωση Ελλήνων Ποινικολόγων και η Ενωση Ελλήνων Νομικών e-Θέμις είχαν μια εξαιρετική ιδέα, υποθέτω από τις πιο πρωτότυπες και φρέσκες ιδέες για το 1821 που είδαμε αυτή τη χρονιά της επετείου: να στηθεί μια παράσταση βασισμένη στα τεκμήρια και τα ντοκουμέντα από τη διαβόητη δίκη των Κολοκοτρώνη – Πλαπούτα, η οποία να ερμηνευθεί, όχι από επαγγελματίες ηθοποιούς, αλλά από δικηγόρους.
Το γνωστό συγγραφικό δίδυμο Μιχάλη Ρέππα – Θανάση Παπαθανασίου ανέλαβε τη δραματουργική επεξεργασία, υπό την επιστημονική εποπτεία του ιστορικού Αριστείδη Χατζή, ενώ ο Σταύρος Καραγιάννης υπέγραψε τη σκηνοθεσία. Εκτός από τον συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου, τους ερμηνευτές Μανώλη Μητσιά και Βερόνια Δαβάκη και τους λοιπούς συντελεστές πίσω από τη σκηνή (τον Σταύρο Λίτινα, που υπογράφει τη σκηνογραφία και την επιμέλεια της κίνησης, την ενδυματολόγο Ντένη Βαχλιώτη κ.ά.), η παράσταση στηρίχθηκε σε μη επαγγελματίες του θεατρικού χώρου, δηλαδή σε δικηγόρους.
Μια παράσταση βασισμένη στα τεκμήρια από τη διαβόητη δίκη των Κολοκοτρώνη – Πλαπούτα, χωρίς επαγγελματίες ηθοποιούς.
Δεν θα παραστήσω τον θεατρικό κριτικό, που δεν είμαι (έτσι κι αλλιώς θα ήταν σφάλμα να προσεγγίσει κάποιος μια τέτοια παράσταση μέσα από το αυστηρό πρίσμα της θεατρικής κριτικής), ωστόσο η αίσθηση είναι ότι, ενώ μια τέτοια θεατρική δοκιμή εύκολα θα μπορούσε να διολισθήσει στο γραφικό, το αποτέλεσμα ήταν τόσο δραστικό που μοιάζει να σε καλεί να ασκήσεις κριτική σαν να επρόκειτο για παράσταση επαγγελματιών ηθοποιών. Οφείλουμε να πούμε μια πολύ θετική κουβέντα για τον σκηνοθέτη Σταύρο Καραγιάννη, ο οποίος πρέπει να δούλεψε σκληρά, αλλά κυρίως δημιουργικά με τους δικηγόρους. Πίσω από κάθε καλή ερμηνεία και υποκριτική, ας το θυμόμαστε αυτό, κρύβεται πρωτίστως η εργασία του σκηνοθέτη. Και επειδή εδώ δεν έχουμε «καλούς»ηθοποιούς αλλά ερασιτέχνες, η εργασία του σκηνοθέτη αξίζει να τονιστεί ακόμα περισσότερο. (Στα συν, η σκηνοθετική επιλογή να μη βρίσκονται επί σκηνής οι κατηγορούμενοι, αλλά μόνο τα χαρακτηριστικά τους σύμβολα.)
Οι δικηγόροι, από την πλευρά τους, επιτέλεσαν έναν μικρό άθλο. Υποδύθηκαν τους… δικηγόρους και τους δικαστές μιας άλλης, ξένης για εμάς, ταραγμένης εποχής, και το έπραξαν όχι μόνο με επάρκεια, αλλά και με αποτελεσματικότητα, καθιστώντας την παράσταση αυτή κάτι περισσότερο από μια απλώς ιδιαίτερη στιγμή της επετειακής χρονιάς που διανύουμε. Γιατί; Διότι σχεδόν όλοι δεν «έλεγαν»απλώς τα λόγια τους, δεν περιέγραφαν τον λόγο που είχαν επωμιστεί να εκφέρουν, αλλά τον πραγμάτωναν. Δεν έπαιζαν τους ρόλους τους οι περισσότεροι. Είχαν γίνει οι ρόλοι τους.
Δεν θα ήθελα να αδικήσω κανέναν, αλλά δεν μπορώ να μη σταθώ στις ανέλπιστες υποκριτικές ικανότητες του κ. Γιώργου Πυρομάλλη ως Αναστάσιου Πολυζωίδη, του αδέκαστου προέδρου του δικαστηρίου, και του κ. Περικλή Κοντόγγονα ως Χριστόδουλου Κλωνάρη, του παθιασμένου συνηγόρου του Πλαπούτα. Ο πρώτος, στιβαρός και δραματικός «τόσο όσο» με ένα ανάστημα και ένα δυνατό μέταλλο φωνής που απέπνεε την εσωτερικότητα του ρόλου που ανέλαβε, έπειθε εντυπωσιακά. Ο δεύτερος έβγαζε ένα μετρημένο αλλά γνήσιο πάθος, με το οποίο ο απλός θεατής ταυτιζόταν μέχρι συγκινήσεως. Εξαιρετικοί ήταν και οι κ. Ηλίας Αναγνωστόπουλος (Βαλσαμάκης), Δημήτρης Γκαβέλας (Τερτσέτης) και Δημήτρης Βαλάσης (Εδουάρδος Μάσων, επίτροπος της Επικρατείας).
Ευχής έργο να επαναληφθεί στο μέλλον αυτή η παράσταση, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν στον εθελοντικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Κιβωτός του Κόσμου»
