«Περισσότεροι γιατροί καπνίζουν Camels από όλα τα άλλα τσιγάρα». «20.679 γιατροί λένε ότι τα LUCKIES προκαλούν λιγότερους ερεθισμούς στον λαιμό». Μοιάζει εξωφρενικό με όσα γνωρίζουμε σήμερα, αλλά αυτά ήταν πραγματικά σλόγκαν σε διαφημίσεις τσιγάρων πριν από μερικές δεκαετίες.
Όλα αυτά συνέβαιναν, βέβαια, πριν από τις 11 Ιανουαρίου του 1964, όταν ο διευθυντής της υπηρεσίας δημόσιας υγείας των ΗΠΑ ανακοίνωσε την ύπαρξη σαφούς σχέσης ανάμεσα στο κάπνισμα και τον καρκίνο.
Ο Λούθερ Τέρι γνώριζε ότι η έκθεσή του θα έπεφτε σαν βόμβα. Για αυτό και διάλεξε σκόπιμα να τη δημοσιοποιήσει Σάββατο, για να περιορίσει τις επιπτώσεις της στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Μοιάζει προφανές σήμερα, όμως για δεκαετίες δεν ήταν.
Τη δεκαετία του 1930, μάλιστα, οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες χρησιμοποιούσαν στις διαφημίσεις τους γιατρούς, οι οποίοι συνέστησαν τη μία μάρκα τσιγάρων έναντι των άλλων. Άλλωστε, την εποχή εκείνη, οι περισσότεροι γιατροί κάπνιζαν.
Ήταν η εποχή που τα τσιγάρα διαφημίζονταν ως υγιεινά, ακόμα και σε εγκύους ή νέους. Και αυτό γιατί έως το 1950, δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι το κάπνισμα είναι επιβλαβές.
«Οι άνθρωποι άρχισαν να ανησυχούν τη δεκαετία του 1940 γιατί ο καρκίνος του πνεύμονα βρισκόταν σε άνοδο. Τα ποσοστά θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα εκτινάσσονταν», εξηγεί στο history.com η Martha Gardner, ιστορικός και καθηγήτρια κοινωνικών επιστημών στο Massachusetts College of Pharmacy and Health Sciences. «Ο κόσμος το είχε παρατηρήσει και ανησυχούσε, αλλά αυτό δεν σήμαινε πως ήξερε ότι ευθύνονταν τα τσιγάρα».
Είχε διαπιστωθεί, βέβαια, ότι τα τσιγάρα προκαλούσαν βήχα και ερεθισμό του λαιμού. Όμως οι καπνοβιομηχανίες το χρησιμοποιούσαν αυτό προς όφελός τους, για να διαφημίσουν το δικό τους προϊόν ως δήθεν καλύτερο από τα ανταγωνιστικά. Δεν προκαλούν όλα τα τσιγάρα προβλήματα – μόνο οι άλλες μάρκες, ήταν το επιχείρημα των διαφημίσεων της εποχής.
Η πρώτη εταιρεία που χρησιμοποίησε γιατρούς για να διαφημίσει τα τσιγάρα της ήταν η American Tobacco, των Lucky Strikes. Το 1930, δημοσίευσε διαφήμιση που έλεγε ότι «20.679 γιατροί λένε ότι τα LUCKIES προκαλούν λιγότερους ερεθισμούς στον λαιμό». Για να φτάσει σε αυτό τον ισχυρισμό, η διαφημιστική εταιρεία της καπνοβιομηχανίας είχε στείλει σε Αμερικανούς γιατρούς κούτες με τσιγάρα Lucky Strike και μία επιστολή με την οποία τους ρωτούσε εάν τα τσιγάρα αυτά είναι «λιγότερο ερεθιστικά για τους ευαίσθητους λαιμούς από άλλα τσιγάρα», προσθέτοντας ότι «πολλοί άνθρωποι» το έχουν ήδη διαπιστώσει.
Πολλοί γιατροί απάντησαν θετικά στην επιστολή, με αποτέλεσμα οι διαφημίσεις της American Tobacco να ισχυριστούν ότι τα Lucky Strikes είναι ιατρικά καλύτερα για τον λαιμό των καπνιστών.
Το 1937, η Philip Morris έκανε ένα βήμα παραπέρα, με μία διαφήμιση που ισχυριζόταν ότι γιατροί είχαν πραγματοποιήσει έρευνα που έδειξε ότι «όταν οι καπνιστές άλλαξαν σε Philip Morris, όλες οι περιπτώσεις ερεθισμού εξαφανίστηκαν και σίγουρα βελτιώθηκαν». Αυτό που δεν έλεγε η διαφήμιση ήταν ότι η Philip Morris είχε χορηγήσει αυτούς τους γιατρούς.
Το 1946, η R.J. Reynolds Tobacco Company κυκλοφόρησε μία διαφήμιση με σλόγκαν «Περισσότεροι γιατροί καπνίζουν Camels από όλα τα άλλα τσιγάρα». Πώς έφτασε σε αυτό τον ισχυρισμό; Έδωσε σε γιατρούς μία κούτα δωρεάν Camel και μετά τους ρώτησε ποια μάρκα καπνίζουν.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 υπήρχαν πια αρκετές αποδείξεις ότι τα τσιγάρα προκαλούν καρκίνο στους πνεύμονες. Το 1954, οι καπνοβιομηχανίες εξέδωσαν αυτό που ονόμασαν «μία ειλικρινή δήλωση προς τους καπνιστές τσιγάρων», λέγοντας ότι οι έρευνες που δείχνουν ότι ο καρκίνος σχετίζεται με το κάπνισμα είναι ανησυχητικές, αλλά όχι σίγουρες. Οι εταιρείες δημιούργησαν μία επιτροπή για να διερευνήσει το θέμα και έτσι, οι διαφημίσεις με γιατρούς σταμάτησαν, αφού δεν ήταν πια πειστικές.
Έως το 1958, το 44% των Αμερικανών πίστευε ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο, όμως ένας στους δύο Αμερικανούς κάπνιζε. Μάλιστα, το κάπνισμα ήταν συνηθισμένο στα εστιατόρια, τα γραφεία και τα σπίτια.
Το 1962 ο δρ Τέρι παρήγγειλε μία μελέτη και δύο χρόνια αργότερα, δημοσιοποίησε τα αποτελέσματά της, λέγοντας ότι υπάρχει σαφής σύνδεση ανάμεσα στο κάπνισμα και τον καρκίνο.
Τις επόμενες δεκαετίες, οι καπνοβιομηχανίες ξόδεψαν εκατομμύρια δολάρια και μπόρεσαν να αντικρούσουν τους αντικαπνιστικούς νόμους έως τα ‘90s.
Η Καλιφόρνια έγινε η πρώτη πολιτεία που απαγόρευσε το κάπνισμα σε εσωτερικούς δημόσιους χώρους το 1995.
moneyreview.gr
