Η Συρία, μια χώρα που εδώ και 13 χρόνια μαστίζεται από έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο καθώς τζιχαντιστές αντάρτες κατέγραψαν μια εντυπωσιακή στρατιωτική προέλαση.
Όπως δημοσιεύουν οι New York Times, με την κατάκτηση του Χαλεπίου, της μεγαλύτερης πόλης της χώρας, και την επέκταση του ελέγχου τους στη βορειοδυτική Συρία, οι αντάρτες υπό την ηγεσία της Χάγιατ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) αναδιαμορφώνουν τη δυναμική της σύγκρουσης.
Η HTS, που ιδρύθηκε ως Μέτωπο Αλ-Νούσρα το 2011, ξεκίνησε ως παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία. Αρχικά, η οργάνωση υπήρξε ένας από τους πιο ριζοσπαστικούς παράγοντες στην περιοχή, με στόχο την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού χαλιφάτου. Ωστόσο, το 2016, έσπασε τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα, επιδιώκοντας να αποκτήσει μεγαλύτερη νομιμοποίηση.
Ποιος είναι ο ηγέτης της οργάνωσης
Ο Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι, ο ηγέτης της HTS, άλλαξε στρατηγική, επικεντρώνοντας την προσπάθεια της οργάνωσης στη διαχείριση των εδαφών που κατέχει. Αντί για μαζικές επιθέσεις εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, η HTS αναδιοργανώθηκε για να λειτουργεί ως ένας «μίνι-κυβερνητικός» φορέας, παρέχοντας κάποιες δημόσιες υπηρεσίες και επιβάλλοντας φόρους στις περιοχές που ελέγχει.
Σύμφωνα με αραβικά μέσα ενημέρωσης, ο al-Julani γεννήθηκε είτε το 1981 είτε το 1982 στην Deir ez-Zor της Συρίας και μεγάλωσε στην περιοχή Idlib.
Ο αλ-Τζουλάνι έχει κάνει ιδεολογικές διακρίσεις μεταξύ της Jabhat al-Nusra και του Ισλαμικού Κράτους, δηλώνοντας: «Απορρίπτουμε το χαλιφάτο που ανακηρύσσουν και το θεωρούμε παράνομο, επειδή ιδρύθηκε σε άκυρα θεμέλια».
Η στρατηγική επίθεση στο Χαλέπι
Η κατάληψη του Χαλεπίου αποτελεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική επιτυχία της HTS εδώ και χρόνια. Η πόλη, που ήταν το οικονομικό κέντρο της Συρίας πριν από τον πόλεμο, είχε χαθεί για τους αντάρτες το 2016, σε μια καμπή που θεωρήθηκε καταστροφική για την αντιπολίτευση. Τώρα, η επανακατάληψή της όχι μόνο αλλάζει τις ισορροπίες στη σύγκρουση, αλλά και προσφέρει έναν στρατηγικό θρίαμβο για την οργάνωση.
Η επίθεση ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου, με τους αντάρτες να προελαύνουν γρήγορα και να κατακτούν μεγάλες εκτάσεις στην επαρχία Ιντλίμπ και στη Χάμα. Οι μαχητές της HTS χρησιμοποίησαν προηγμένες τακτικές και εξοπλισμό, που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης αναδιοργάνωσής τους.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Η Τουρκία φαίνεται να διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη νέα επίθεση. Αν και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, αρνήθηκε οποιαδήποτε άμεση εμπλοκή, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Άγκυρα έχει στρατηγικά συμφέροντα στην αποδυνάμωση του καθεστώτος Άσαντ.
Αναλυτές είπαν ότι οι αντάρτες χρειάζονται τουλάχιστον μια σιωπηρή έγκριση από την Τουρκία, η οποία έχει απογοητευτεί από το γεγονός ότι οι συνομιλίες με τον Μπασάρ αλ Άσαντ για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία έχουν βαλτώσει. Αναζητώντας μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις και ίσως έδαφος για να προωθήσει τους πρόσφυγες, η Τουρκία πιθανότατα ενθάρρυνε τους αντάρτες να κινηθούν.
«Η εικασία μου είναι ότι ο τουρκικός υπολογισμός πάει κάπως έτσι: Κάθε μέρα που αυτή η επίθεση συνεχίζεται και κινείται περαιτέρω και ανοίγει περισσότερο χώρο, κάθε μέρα, αυτό σημαίνει άλλοι 5.000 πρόσφυγες που μπορούμε να στείλουμε πίσω στη Συρία», δήλωσε ο κ. Ford του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, φάνηκε να απορρίπτει τέτοιες θεωρίες σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, λέγοντας: «Θα ήταν λάθος σε αυτό το σημείο να εξηγήσουμε τα επεισόδια στη Συρία με οποιαδήποτε ξένη παρέμβαση». Παρόλα αυτά, προέτρεψε τον κ. αλ Άσαντ να συμφιλιωθεί με την αντιπολίτευση.
Πάντως, τα τουρκικά στρατεύματα που βρίσκονται στα σύνορα και οι βάσεις της Τουρκίας στο Ιντλίμπ έχουν λειτουργήσει ως «ασπίδα» για την HTS, επιτρέποντας στην οργάνωση να προετοιμάσει την επίθεσή της χωρίς να αντιμετωπίσει άμεσες επιθέσεις από το καθεστώς.
Οι εσωτερικές προκλήσεις της HTS
Η κατάκτηση του Χαλεπίου φέρνει νέες προκλήσεις για την HTS. Το Χαλέπι είναι λιγότερο συντηρητικό από το Ιντλίμπ, και οι κάτοικοί του μπορεί να αντιδράσουν έντονα στις αυταρχικές πρακτικές της οργάνωσης. Η Νταρίν Χαλίφα, ειδικός στη Συρία από το International Crisis Group, τονίζει ότι η HTS δεν μπορεί να εφαρμόσει το ίδιο μοντέλο διακυβέρνησης στο Χαλέπι όπως στο Ιντλίμπ.
Επιπλέον, η οργάνωση αντιμετωπίζει εσωτερικές εντάσεις μεταξύ των πραγματιστών και των πιο ακραίων στοιχείων στις τάξεις της. Η επέκταση του ελέγχου της HTS ενδέχεται να εντείνει αυτές τις διαφορές.
Οι διεθνείς ανησυχίες
Η αναζωπύρωση του πολέμου στη Συρία έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία. Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, Γκέιρ Πέντερσεν, προειδοποίησε ότι οι τελευταίες εξελίξεις θέτουν σε κίνδυνο τους αμάχους και την περιφερειακή ασφάλεια. Παράλληλα, τόνισε την αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να προωθήσει μια πολιτική λύση, σύμφωνα με το ψήφισμα 2254 του ΟΗΕ, που προέβλεπε την καθιέρωση ελεύθερων εκλογών και νέου συντάγματος.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της Συρίας
Παρά τη στρατηγική νίκη της HTS, η διατήρηση του ελέγχου στο Χαλέπι και η περαιτέρω επέκταση παραμένουν αβέβαιες. Το καθεστώς Άσαντ, παρά τις απώλειές του, εξακολουθεί να διαθέτει συμμάχους όπως η Ρωσία και το Ιράν, που πιθανότατα θα υποστηρίξουν αντεπιθέσεις.
Η ανασύνταξη των ανταρτών, σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση του καθεστώτος και των συμμάχων του, υποδηλώνει ότι ο πόλεμος στη Συρία απέχει πολύ από το τέλος του. Η χώρα παραμένει διχασμένη, με κάθε πλευρά να ελέγχει διαφορετικά τμήματα, ενώ η διεθνής κοινότητα φαίνεται ανίκανη να προωθήσει μια συνολική λύση.
